ალ-ბირუნი: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შემოწმებული ვერსია][შემოწმებული ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary
No edit summary
ხაზი 26:
[[გეოლოგია]], [[მინერალოგია]], [[ეთნოგრაფია]], [[ისტორია]] და [[ქრონოლოგია]]). შუა აღმოსავლეთის სწავლულთაგან პირველმა გამოთქვა ვარაუდი [[მზე|მზის]] გარშემო [[დედამიწა|დედამიწის]] მოქცევისა და ღერძული ბრუნვის შესახებ.
 
ბირუნი იზიარებდა ძველ ინდოელ სწავლულთა აზრებს და მზე მიაჩნდა ცეცხლოვან სფეროდ, რომლის სინათლეს ბნელი მთვარე და ცთომილები აირეკლავს. მის მიერ განსაზღვრული ეკლიპტიკის ეკვატორთან დახრის კუთხის სიზუსტე ევროპელთათვის საუკუნეების მანძილზე მიუღწეველი რჩებოდა. ორიგინალური მეთოდით განსაზღვრა დედამიწის სფეროს სიდიდე. მისი ასტრონომიული შეხედულებანი ძირითადად გადმოცემულია თხზულებაში „მასუდის კანონი“. ამ უკანასკნელს თან ახლავს [[1029]] [[ვარსკვლავი]]ს კოორდინატთა და ბრწყივალებათა კატალოგი.
გადმოცემულია თხზულებაში ”მასუდის კანონი”. ამ უკანასკნელს თან ახლავს [[1029]] [[ვარსკვლავი]]ს კოორდინატთა და ბრწყივალებათა კატალოგი.
 
საყურადღებოა ბირუნის ღვაწლი [[მათემატიკა]]ში. მის ნაშრომში ”წიგნი„წიგნი წრეში ქორდების პოვნის შესახებ”შესახებ“ მოცემულია ორიგინალური მათემატიკური მეთოდები და დამტკიცებები. ბირუნს ეკუთვნის კუთხის ტრისექციისა და კუბის გაორკეცების ამოცანების დაყვანა მესამე ხარისხის განტოლებათა ამოხსნაზე.
ხარისხის განტოლებათა ამოხსნაზე.
 
მეტად საინტერესოა ბირუნის ვრცელი შრომა შუა აზიის ტოპოგრაფიის შესახებ. მასში მოცემულია ცნობები შორეულ [[გეოლოგია|გეოლოოგიურ]] წარსულში ამუდარიის მდინარების ცვლილებაზე. წიგნში ”მინერალების„მინერალების ხვედრითი წონის განსაზღვრის წესები”წესები“ მოყვანილი აქვს მთელი რიცხვითი მონაცემები, რომელიც ძალიან ახლოსაა თანამედროვე განსაზღვრებასთან.
 
”ძველი„ძველი ერების ქრონოლოგიაში”ქრონოლოგიაში“ ბირუნიმ დაწვრილებით აღწერა [[არაბები|არაბების]], [[სპარსელები|სპარსელების]], [[ებრაელები|ებრაელების]], [[ბერძნები|ბერძნებისა]] და სხვა კალენდარული სისტემები. ბირუნის ისტორიული ტრაქტატი [[ინდოეთი]]ს„ინდოეთის შესახებ”შესახებ“ გონებისათვის მისაღები ან მიუღებელი ინდოელთა მოძღვრების განმარტება” ადრინდელი შუა საუკუნეების ინდოეთის ისტორიის უმნიშვნელოვანესი წყაროა.
მისაღები ან მიუღებელი ინდოელთა მოძღვრების განმარტება” ადრინდელი შუა საუკუნეების ინდოეთის ისტორიის უმნიშვნელოვანესი წყაროა.
 
ბირუნი ეჭვის თვალით უყურებდა რელიგიურ ცრურწმენას, უარყოფდა [[ასტროლოგია]]ს, რომელიც მჭიდრო კავშირში იყო [[რელიგია|რელიგიასთან]]. მიუხედავად იმისა, რომ არსებულის პირველმიზეზად [[ღმერთი]] მიაჩნდა იგი თვლიდა, რომ [[ბუნება]]ში მიმდინარე პროცესებს საფუძვლად უდევს ბუნებრივ მათემატიკური ძალები. მისი აზრით, [[ადამიანი]] ბუნების განვითარების შედეგია. ბირუნი ამტკიცებდა, რომ ბუნება შემეცნებადია, ხოლო შემეცნება კი გრძნობის ორგანოების მონაცემებს ემყარება.
საფუძვლად უდევს ბუნებრივ მათემატიკური ძალები. მისი აზრით, [[ადამიანი]] ბუნების განვითარების შედეგია. ბირუნი ამტკიცებდა, რომ ბუნება შემეცნებადია, ხოლო შემეცნება კი გრძნობის ორგანოების მონაცემებს ემყარება.
 
იგი მოითხოვდა მეცნიერების ჭეშმარიტების გამიჯვნას რელიგიური დოგმებისაგან. უარყოფდა მეცნიერების ცოდნის დოგმატურობას. ბირუნის იდეებმა დიდი გავლენა მოახდინა შუა საუკუნეების [[ფილოსოფია|ფილოსოფიისა]] და საბუნებისმეტყველო აზრის განვითარებაზე შუა აზიასა და მთელს აღმოსავლეთში.
საუკუნეების [[ფილოსოფია|ფილოსოფიისა]] და საბუნებისმეტყველო აზრის განვითარებაზე შუა აზიასა და მთელს აღმოსავლეთში.
 
== რესურსები ინტერნეტში ==
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/ალ-ბირუნი“-დან