ქსენონი: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შემოწმებული ვერსია] | [შემოწმებული ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
ForwarderL (განხილვა | წვლილი) |
ForwarderL (განხილვა | წვლილი) No edit summary |
||
ხაზი 104:
| doi = 10.1029/1999JE001224 <!--Retrieved from CrossRef by DOI bot-->
}}</ref>.
==თვისებები==
=== ფიზიკური ===
[[სურათი:Cubic-face-centered.svg|thumb|120px|ქსენონის [[სინგონია|კუბური წახნაგცენტრირებული სტრუქტურა]]]]
[[დნობის ტემპერატურა]] −112 °C, [[დუღილის ტემპერატურა]] −108 °C, განმუხტვისას ანათებს იისფრად.
=== ქიმიური ===
ქსენონი არის პირველი კეთილშობილი, [[ინერტული აირი]], რომლისთვისაც მიღებული იქნა ნამდვილი ქიმიური ნაერთები.
ნაერთების მაგალითებს წარმოადგენენ [[ქსენონის დიფტორიდი]], [[ქსენონის ტეტრაფტორიდი]], [[ქსენონის ჰექსაფტორიდი]], [[ქსენონის ტრიოქსიდი]].
ქსენონის პირველი ნაერთი მიღებულ იქნა [[ნილ ბარტლეტი]]ს მიერ ქსენონისა და პლატინის ჰექსაფტორიდის რეაქციით 1962 წ. ამ მომენტიდან ორი წლის განმავლობაში მიღებულ იქნა უკვე რამდენიმე ათეული ნაერთი, მათ შორის ფტორიდები, რომლებიც წარმოადგენენ პირველად ნივთიერებებს ქსენონის დანარჩენი ყველა წარმოებულის სინთეზისათვის.
ბოლო დროს აღწერიალია ქსენონის ფტორიდები და მათი სხვადასხვა კომპლექსები, ოქსიდები, ქსენონის ოქსიფტორიდები, მჟავების ნაკლებადმდგრადი კოვალენტური წარმოებულები, შენაერთები ბმებით Xe-N, ქსენონორგანული ნაერთები. შედარებით ბოლო დროს მიღებული იქნა ოქროს საფუძველზე არსებული კომპლექსი. ადრე აღწერილი სტაბილური ქსენონის ქლორიდების არსებობა არ დადასტურდა (მოგვიანებით აღწერილი იქნა ექსიმერული ქსენონის ქლორიდები).
== იზოტიპები ==
ქსენონისათვის ცნობილია იზოტოპების არსებობა რომელთა მასური რიცხვებია 110-დან 147-მდე, და 12 ბირთვული იზომერი. მათ შორის სტაბილურს ცარმოადგენენ იზოტოპები მასური რიცხვით 124, 126, 128, 129, 130, 131, 132, 134, 136. დანარჩენი იზოტოპები რადიოაქტიურნი არიან, ყველაზე გრძელვადიანი -- <sup>127</sup>Xe ([[ნახევრადაშლის პერიოდი]] 36.345 დღეღამე) და <sup>133</sup>Xe (5,2475 დღეღამე), დანარჩენი იზოტოპების ნახევრადდაშლის პერიოდი არ აღემატება 20 საათს. ბირთვულ იზომერებს შორის ყველაზე სტაბილურია <sup>131</sup>Xe<sup>m</sup> ნახევარდაშლის პერიოდით 11,84 დღეღამე, <sup>129</sup>Xe<sup>m</sup> (8.88 დღეღამე) და <sup>133</sup>Xe<sup>m</sup> (2.19 დღეღამე)<ref>http://amdc.in2p3.fr/nubase/Nubase2003.pdf</ref>
ქსენონის იზოტოპს მასური რიცხვით 135 ([[ნახევარდაშლის პერიოდი]] 9,14 საათი) აქვს [[სითბური ნეიტრონები]]ს მოტაცების მაქსიმალური [[ბირთვული ეფექტური განიკვეთი]] ყველა ცნობილ ნივთიერებას შორის — მიახლოებით 3 მილიონი [[ბარნი]] ენერგიისათვის 0,069 [[ელექტრონვოლტი|ევ]]<ref>www.ippe.ru/podr/abbn/libr/pdf/54xe.pdf</ref>, მისი დაგროვება ბირთვულ რეაქტორებში [[ტელურ-135]]-ის და [[იოდ-135]]-ის ბირთვების [[ბეტა-დაშლა|β-დაშლის]] ჯაჭვის შედეგად მიდის ე.წ. [[რეაქტორის მოწამლვა|რეაქტორის მოწამლვამდე]] ქსენონით (იხ. ასევე [[იოდის ორმო]]).
{{Main|ქსენონის იზოტოპები}}
==სქოლიო==
| |||