გამყინვარების პერიოდი: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შემოწმებული ვერსია] | [შემოწმებული ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
მ r2.7.1) (ბოტის დამატება: zea:Iestied |
No edit summary |
||
ხაზი 1:
[[ფაილი:IceAgeEarth.jpg|thumb|right|
'''გამყინვარების პერიოდი''' — [[დედამიწა|დედამიწის]] გეოლოგიური ისტორიის ხანგრძლივი ეტაპი, რომლის ფარგლებში მრავალგზის ვითარდებოდა დროის ძალზე ცივი პერიოდები (გამყინვარება), რომელსაც თან სდევდა მსხვილი კონტინენტური გამყინვარება; ამ უკანასკნელს ენაცვლებოდა დროის ისეთი მონაკვეთები, სადაც ფიქსირდებოდა გამყინვარებათშორისი ეპოქები, რომელსაც მოჰყვა კონტინენტური გამყინვარების მნიშვნელოვანწილად გალღობა. ამ პერიოდს მყინვარული ეპოქა ეწოდება. მყინვარული ეპოქა არის დედამიწის ისტორიის დროის მონაკვეთი, როდესაც ჰავის საერთო შეფარდებითი აცივების ფონზე ერთმანეთს ენაცვლებოდნენ ძალზე ცივი, მყინვარული და შედარებით თბილი, გამყინვარებათშორისი დროის მონაკვეთები.
მსხვილი გამყინვარება იწყება 450 მლნ. წლის წინ, გვიანდელ ორდოვიციულში. გვიანდელ ორდოვიციულში სამხრეთ პოლუსი იმყოფებოდა თანამედროვე საჰარის ტერიტორიაზე. აქვე განვითარდა დიდი სისქის გამყინვარება, რომლის მყინვართა ფარები სისქეში 2 კმ-ს აღწევდნენ. გამყინვარება საგრძნობლად ასიმეტრიული იყო და მოიცავდა სამხრეთ ნახევარსფეროს დიდ ტერიტორიას.
პლიოცენის დასაწყისში (5 მლნ. წლის წინ) დაიწყო დათბობა, რომელმაც გამოიწვია [[ანტარქტიდა|ანტარქტიდის]] ყინულოვანი ფარისა და ჩრდილოეთ ნახევარსფეროს მთის მყინვარების დნობა. დაახლოებით 3,3 და 3,2 მლნ. წლის უკან დაიწყო ახალი გლობალური აცივება, რომელიც ხასიათდებოდა [[კლიმატი]]ს არასტაბილური მკვეთრი ზრდით. ძლიერ აცივებას მოყვა ჩრდილოეთ ნახევარსფეროში მყინვარული საფრების გაჩენა. ამ მომენტისათვის მიმდინარეობს ოკეანის დონის ვარდნა, რასაც მოჰყვება [[ხმელეთი]]ს მნიშვნელოვანი უბნების გაშიშვლება.
[[ფაილი:Northern icesheet hg.png|thumb|left|
პლიოცენის დაწყებამდე ჩრდილოეთის ნახევარსფერო [[ყინული]]თ დაუფარავი რჩებოდა, თუმცა შემდეგ გამყინვარება მაინც დაიწყო, ჯერ ლოკალურად [[ალასკა (შტატი)|ალასკაზე]]
▲[[ფაილი:Northern icesheet hg.png|thumb|left|280px|მყინვარული საფარი მაქსიმალური გამყინვარების პერიოდში]]
▲პლიოცენის დაწყებამდე ჩრდილოეთის ნახევარსფერო [[ყინული]]თ დაუფარავი რჩებოდა, თუმცა შემდეგ გამყინვარება მაინც დაიწყო, ჯერ ლოკალურად [[ალასკა]]ზე, შემდგომ პლიოცენში დაიწყო [[არქტიკა|არქტიკის გამყინვარება]].
პლეისტოცენში [[დედამიწა]] გამყინვარების ფაზაში უკვე შესული იყო. პლეისტოცენში დამახასიათებელია მყინვარული პერიოდის თანმიმდევრულად შედარებით თბილ გამყინვარებათშორისით შეცვლა. პლეისტოცენი შედგება გამყინვარების ოთხი პერიოდისაგან, რომელთაგან პირველი და მნიშვნელოვანია გიუნცური გამყინვარება (1,2-1,0 მლნ. წლის უკან).
გიუნცური აცივება დასრულდა გიუნც-მინდელური დათბობით (1,0-0,76 მლნ. წლის უკან), რომლის დროსაც [[ხმელთაშუა ზღვა|ხმელთაშუა]], [[შავი ზღვა|შავ]] და [[ბერინგის ზღვა|ბერინგის ზღვებზე]] აღინიშნებოდა [[ტრანსგრესია|ტრანსგრესიები]]. შემდეგ დადგა მინდელური გამყინვარება (დაახლ. 790-580 მლნ. წლის უკან), რომელსაც გამყინვარების გაცილებით რთული ხასიათი ჰქონდა. მას მოჰყვა რისული გამყინვარება, რომელიც ვიურმული გამყინვარებით დაგვირგვინდა.
== იხილეთ აგრეთვე ==
| |||