ცენტრალური აზია: განსხვავება გადახედვებს შორის

ფართობი დაახლოებით 6 მლნ კვ.კმ. ზეგნები და დაბლობები ქმნიან ორ ძირითად იარუსს, საშუალო სიმაღლე 500-1500 მ ([[გობი]], [[ალაშანი]], ორდოსი, ჯუნგარის და ტარიმის დაბლობები) და 4000-4500 მ ([[ტიბეტის ზეგანი]]), რომლებიც გაყოფილია და შემოსაზღვრულია მაღალი ქედებით — [[ტიან-შანი]], [[კუნლუნი]], [[ნანშანი]], [[ყარაყორუმი]] და სხვა. კლიმატი მკვეთრად კონტინენტურია, ნალექები დაბლობში 50-200 მმ-ია, მთებში — 500-1000 მმ წლიურად. რეგიონში ჭარბობს უდაბნოები და ნახევარუდაბნოები, ტიბეტის ზეგანზე - ცივი უდაბნოები.

 

 

{|class="wikitable sortable"

| [[ასტანა]]

| {{flag|ყაზახეთი}}

| ყაზახეთის დედაქალაქი და სიდიდით მეორე ქალაქი. აქ [[1997]] წელს [[ალმათი]]-დან ოფიციალურად გადმოიტანეს დედაქალაქი.

|-

| [[ალმათი]]

| {{flag|ყაზახეთი}}

| 1929 წლიდან 1997 წლამდე ყაზახეთის დედაქალაქი. აღიარებულია ყაზახეთის და რეგიონის ფინანსურ ცენტრად.

|-

| [[აშხაბადი]]

| {{flag|თურქმენეთი}}

| თურქმენეთის დედაქალაქი და უდიდესი ქალაქი. შედარებით ახალგაზრდა ქალაქი. [[1818]] წელს ამ დასახელების სოფელი დაარსა [[რუსეთის იმპერია]]მ. ის მდებარეობს [[ნისა]]დან ახლოს, რომელის პართიის დედაქალაქი იყო.<ref>[http://www.geographicbureau.com/trips/central_asia/turkmenistan/info/brief_description_of_the_main_s.jdx Konjikala]: the Silk Road precursor of Ashgabat</ref><ref>[http://books.google.com/books?id=UGanxmJgQNIC&pg=PA40&lpg=PA40&dq=konjikala&source=bl&ots=76-v-N-YOn&sig=_SxnsotPclSEHqnFjepj4qQhlzc&hl=en&sa=X&oi=book_result&resnum=3&ct=result#PPA41,M1 Konjikala], in: MaryLee Knowlton, ''Turkmenistan'', Marshall Cavendish, 2006, pp. 40-41, ISBN 0-7614-2014-2, ISBN 978-0-7614-2014-9 (viewable on [[Google Books]]).</ref>

|-

| [[ქაბული]]

| {{flag|ავღანეთი}}

| ავღანეთის დედაქალაქი და უდიდესი ქალაქი. ქალაქი ქრისტეშობამდე 2000 - 1500 წლებშია დაარსებული.<ref>''The history of Afghanistan'', [http://www.gandhara.com.au/afghan_table.html Ghandara.com website]</ref>

|-

| [[პეშავარი]]

| {{flag|პაკისტანი}}

| პაკისტანის რეგიონის [[ხაიბერ-პახტუნხვა]]ს დედაქალაქი, მდებარეობს [[ხაიბერის გადასასვლელი|ხაიბერის გადასასვლელთან]], [[ავღანეთი]]სსაზღვართან ახლოს.

|-

| [[მეშჰედი]]

| {{flag|ირანი}}

| ირანის სიდიდით მეორე ქალაქი. [[შიიტობა|შიიტების]] ერთერთი წმინდა ქალაქი.<ref name="Zabeth 1999 pp. 14-15">Zabeth (1999) pp. 14-15</ref>

|-

| [[ურუმჩი]]

| {{flagicon|ჩინეთი}} [[ჩინეთი]]

|

| [[სინძიანი]]ს რეგიონის დედაქალაქი და [[უიგურები]]ს კულტურული ცენტრი. 2000 წლის წინ ეს იყო [[აბრეშუმის გზა|აბრეშუმის გზის]] მნიშვნელოვანი ქალაქი.

| [[მაზარი-შარიფი]]

| {{flag|ავღანეთი}}

| ავღანეთის სიდიდით მეოთხე ქალაქი და [[ბალხი (პროვინცია)|ბალხის პროვინციის]] დედაქალაქი.

|-

| [[ულან-ბატორი]]

| {{flag|მონღოლეთი}}

| მონღოლეთის დედაქალაქი და უდიდესი ქალაქი. ქალაქი [[1639]] წელს დაარსდა როგორც [[ბუდიზმი|ბუდისტური]] ცენტრი. [[XX საუკუნე]]ში ულანბატორი მნიშვნელოვან მანუფაქტურულ ცენტრად იქცა.

|-

| [[სამარყანდი]]

| {{flag|უზბეკეთი}}

| უზბეკეთის სიდიდით მეორე ქალაქი და[[სამარყანდის პროვინცია|სამარყანდის პროვინციის]] დედაქალაქი. ქალაქი სახელგანთქმული გახდა მისი [[აბრეშუმის გზაზე]] ცენტრალური მდებარეობის და როგორც [[ისლამი|ისლამური]] სწავლების ცენტრი.

|-

| [[ბიშკეკი]]

| {{flag|ყირგიზეთი}}

| ყირგიზეთის დედაქალაქი და უდიდესი ქალაქი, აგრეთვე [[ჩუის პროვინცია|ჩუის პროვინციის]] ადმინისტრაციული ცენტრი.

|-

|[[ტაშკენტი]]

| {{flag|უზბეკეთი}}

| უზბეკეთის უდიდესი ქალაქი და დედაქალაქი. ტაშკენტი წარმოიშვა ჩირჩიკის ნაპირზე მდებარე [[ოაზისი]]დან.<ref>Pulleyblank, Edwin G. 1963. "The consonantal system of Old Chinese." ''Asia Major 9'' (1963), p. 94.</ref>

|-

| {{flag|ირანი}}

| N/A

| [[ხორასან რეზავი (ოსტანი)|ხორასან რეზავის პროვინციის]] ანტიკური ქალაქი. ანტიკური ბერძნები მას სუსიას ([[ბერძნული ენა|ბერძ]]. ''Σούσια'') უწოდებდნენ. ის [[ალექსანდრე მაკედონელი|ალექსანდრე მაკედონელმა]] ქრისტეშობამდე 330 წელს აიღო. ქალაქი [[1220]] წელს [[მონღოლები|მონღოლებმა]], [[ჩინგიზ-ყაენი]]ს მეთაურობით თითქმის მთლიანად გაანადგურეს.

|-

| [[დუშანბე]]

| {{flag|ტაჯიკეთი}}

| ტაჯიკეთის დედაქალაქი და უდიდესი ქალაქი. უდშნბე [[ტაჯიკური ენა|ტაჯიკურად]] და [[სპარსული ენა|სპარსულად]] ნიშნავს ''ორშაბათს''<ref>D. Saimaddinov, S. D. Kholmatova, and S. Karimov, ''Tajik-Russian Dictionary'', Academy of Sciences of the Republic of Tajikistan, Rudaki Institute of Language and Literature, Scientific Center for Persian-Tajik Culture, Dushanbe, 2006.</ref>

|-

| [[ბუხარა]]

| {{flag|უზბეკეთი}}

| ქვეყნის სიდიდით მეხუთე ქალაქი და [[ბუხარას პროვინცია|ბუხარას პროვინციის]] დედაქალაქი. ბუხარა სპარსული ცივილიზაციის მნიშვნელოვანი ცენტრი იყო, მის ადრეულ პერიოდში.

|-

| [[ნიშაპური]]

| {{flag|ირანი}}

| ქალაქი მდებარეობს [[ხორასან რეზავი (ოსტანი)|ხორასან რეზავის პროვინციაში]], ირანის ჩრდილო-აღმოსავლეთ ნაწილში.

|-

{{end}}

 

{{სქოლიო}}

 

[[et:Kesk-Aasia]]

[[eu:Erdialdeko Asia]]

[[fi:Keski-Aasia]]

[[fr:Asie centrale]]