ვულკანური კრატერი: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შემოწმებული ვერსია][შემოწმებული ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary
No edit summary
ხაზი 2:
'''კრატერი''' ({{lang-grc|κρατήρ}} — ჯამი) — [[დედამიწა|დედამიწის]] [[ხმელეთი|ხმელეთზე]] წარმოქმნილი ჯამისებრი ან ძაბრისებრი ღრმული. ჩნდება ვულკანური ამოფრქვევის შედეგად. დიამეტრი ათეული [[მეტრი|მეტრიდან]] რამდენიმე [[კილომეტრი|კილომეტრამდე]]. სიღრმე რამდენიმე მეტრიდან ასეულ მეტრამდე. კრატერის დიამეტრი იშვიათად აჭარბებს 2-2.5 კმ-ს, რითაც განსხვავდება [[კალდერა|კალდერისგან]]. კრატერის პირველეული ფორმა, რომელშიც იგულისხმება ვულკანისა და კრატერის კავშირი, წარმოადგენს [[მაარი|მაარს]] — დედამიწის ზედაპირის ჩაღრმავებას, რომელიც გარშემორტყმულია ვულკანური წარმოშობის ფხვიერი დაბალმთიანი ბორცვებით.
 
განასხვავებენ კონუსისებურ და ფარისებურ ვულკანურ კრატერებს. კონუსისებრი ვულკანური კრატერის კედლები ხშირად ციცაბო და კლდოვანია. ფსკერი დაფარულია ფხვიერი მასალით. მოქმედი ვულკანების კრატერებისთვის დამახასიათებელია [[ფუმაროლები|ფუმაროლური]] ამონთხევები. ფსკერი მთლიანად იმ შემთხვევაში იფარება, თუ ფიქსირდება პაროქსიზმული ერუფცია. ფარისებრი ვულკანების კრატერი განირჩევა დიდი ზომით. კედლები ვერტიკალურია ან ტერასულ-საფეხურებისებრი, ფსკერი ბრტყელი, დაკავებულია [[ლავა|ლავით]]. აღსანიშნავია, რომ კრატერს ყველა [[ვულკანი]] არ ტოვებს.
მოქმედი ვულკანების კრატერებისთვის დამახასიათებელია ფუმაროლური ამონთხევები. ფსკერი მთლიანად იმ შემთხვევაში იფარება, თუ ფიქსირდება პაროქსიზმული ერუფცია. ფარისებრი ვულკანების კრატერი განირჩევა დიდი ზომით. კედლები ვერტიკალურია ან ტერასულ-საფეხურებისებრია, ფსკერი ბრტყელი, დაკავებულია ლავით. აღსანიშნავია, რომ კრატერს ყველა ვულკანი არ ტოვებს.
 
ვულკანური კრატერი ჩვეულებრივ, ვულკანის მწვერვალზე ან კალთაზე მდებარეობს. კრატერის ფსკერზე ერთი ან რამდენიმე ვულკანური ყელია, რომლის მეშვეობით ზედაპირზე ამოდის ლავა და სხვა ვულკანური პროდუქტები. ზოგჯერ კრატერის ფსკერი უკავია ტბას ან ახლად შექმნილ მცირე ზომის ვულკანურ კონუსს. ვულკანური ტბა ოვალური ფორმისაა და სანაპირო ხაზი თითქმის დაუნაწევრებული. თუკი ტბა დიდი ზომისა, იხი ხშირად მნიშვნელოვან სიღმესაც აღწევს. ასეთი ტბები არის მაგ., კამჩატკის ნახევარკუნძულზე.