ფიზიკური გეოგრაფია: განსხვავება გადახედვებს შორის

'''ფიზიკური გეოგრაფია''' — დედამიწის [[გეოგრაფიული გარსი]]ს კომპლექსურად შემსწავლელ გეოგრაფიულ მეცნიერებათა სისტემა.

 

==ფიზიკური გეოგრაფიის საგანი==

ფიზიკური გეოგრაფია შედგება [[გეოგრაფიული გარსი]]ს და მისი სტრუქტურული ნაწილების - [[ლანდშაფტი|ბუნებრივი ტერიტორიული კომპლექსების]] - ზოგადი თავისებურებების შემსწავლელი მეცნიერებისა ([[დედამიწისმცოდნეობა]],

[[ლანდშაფტმცოდნეობა]], [[პალეოგეოგრაფია]]) და კერძო, გეოგრაფიული გარსის ცალკეული კომპენენტების შემსწავლელ მეცნიერებათაგან ([[გეომორფოლოგია]], [[კლიმატოლოგია]], [[ხმელეთის ჰიდროლოგია]], [[ოკეანოლოგია]],

[[გლაციოლოგია]], [[გეოკრიოლოგია]], [[ნიადაგების გეოგრაფია]], [[ბიოგეოგრაფია]]). კერძო მეცნიერებები და [[პალეოგეოგრაფია]] განეკუთვნება როგორც ფიზიკურ გეოგრაფიას, ასევე ერთ-ერთ მომიჯნავე საბუნებისმეტყველო

მეცნიერებას (მაგ.,: [[გეომორფოლოგია]] და [[პალეოგეოგრაფია]] - გეოლოგიას, [[ბიოგეოგრაფია]] - ბიოლოგიას და სხვ.).

ფიზიკური გეოგრაფია მჭიდროდაა და კავშირებული ასევე [[კარტოგრაფია]]სთან და [[ეკონომიკური გეოგრაფია|ეკონომიკურ გეოგრაფიასთან]].

 

 

ფიზიკური გეოგრაფიის საწყისები ანტიკური ავტორების შრომებში შეინიშნება ([[თალესი]], [[ანაქსიმანდრე]], - ძვ. წ. VI-IV სს.) ძვ. წ. VI-V სს. მიჯნაზე [[დედამიწა]] უკვე სფეროდ მიაჩნდათ და წარმოდგენა ჰქონდათ დედამიწის სითბური სარტყლების შესახებ.

[[არისტოტელე]]ს და მის მიდევრებს აინტერესებდათ [[გეოგრაფიული გარსი|დედამიწის გარსების]] ურთიერთობა, [[წყალი|წყლისა]] და [[ჰაერი]]ს წრებრუნვა, ატმოსფერული მოვლენების წარმოქმნის მიზეზები და სხვა მსგავსი საკითხები.

 

შუა საუკუნეებში ფეოდალური კარჩაკეტილობა და რელიგიური მსოფლმხედველობა ბუნების შესწავლას ხელს არ უწყობდა. დიდი გეოგრაფიული აღმოჩენების (XV-XVII სს) შემდეგ ფიზიკურ-გეოგრაფიული მოვლენების შესწავლის ინტერესი კვლავ გაღვივდა, ხოლო XVIII საუკუნეში საბუნებისმეტყველო მეცნიერებების მიღწევებმა შესაძლებელი გახადა ნატურფილოსოფიური კონცებციების

ნაცვლად ბუნებრივი პროცესების მეცნიერულად ახსნა.

XIX საუკუნეში ფიზიკურმა გეოგრაფიამ ინტენსიური დიფერენციაცია განიცადა, - დაიწყო კერძო ფიზიკური გეოგრაფიის მეცნიერების ჩამოყალიბება, თუმცა

[[ალექსანდერ ჰუმბოლდტი]] ფიზიკური გეოგრაფიის მიზნად უზოგადესი კანონებისა და ბუნებრივ მოვლენათა შორის არსებული კავშირების კვლევას მიიჩნევდა.

XIX საუკუნის ბოლოს [[ვასილი დოკუჩაევი|ვასილი დოკუჩაევმა]] დაიწყო კომპლექსური ფიზიკურ გეოგრაფიული კვლევა. მისმა შრომებმა საფუძველი ჩაუყარა თანამედროვე ფიზიკურ გეოგრაფიას, ხოლო მის მიერ დადგენილი ბუნების ზონალურობის შემდგომი კვლევა ლანდშაფტმცოდნეობის ჩამოყალიბებით დაგვირგვინდა.

 

გამოქვეყნებულია ასევე საქართველოს ლანდშაფტური რუკა ([[მელენტი სანებლიძე]], [[დავით უკლება]], [[ქრისტეფორე ჯაყელი]]; [[1970]]), აგრეთვე ამიერკავკასიის ლანდშაფტური რუკა ([[დავით უკლება]], [[მუსეიბ მუსეიბოვი]], [[ბუდაგ ბუდაგოვი]]; [[1981]]).

[[1965]] წლიდან დაიწყო [[ლანდშაფტი]]ს ექსპერიმენტული კვლევა [[თსუ|თსუ]]-ის მარტყოფის ფიზიკურ-გეოგრაფიულ სტაციონარში. აქ ბევრად თუ ცოტად წარმატებას მიაღწია ნიკო ბერუჩაშვილმა.

 

==ლიტერატურა==