ვიკიპედია

ტეპუი: განსხვავება გადახედვებს შორის

ისტორიის ინტერაქციულად გადახედვა
[შემოწმებული ვერსია][შემოწმებული ვერსია]
← წინა ცვლილებაშემდეგი ცვლილება →
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
ვიზუალურივიკიტექსტი
No edit summary
No edit summary
ხაზი 1:
{{მუშავდება|[[მომხმარებელი:Otogi|Otogi]]| 10 ოქტომბერი, 2011}}
[[ფაილი:Kukenan Tepuy at Sunset.jpg|მინი|350პქ|ტეპუი კუკენანი]]
'''ტეპუი''' — [[მაგიდა მთა|მაგიდა მთები]], რომელიც ვრცელდება [[გვიანის ზეგანი|გვიანის ზეგანზე]] მეტწილად [[ვენესუელა|ვენესუელის]] ფარგლებში.
Line 10 ⟶ 9:
 
==მორფოლოგია==
[[ფაილი:Roraima-Tepui Plateau.jpg|მინი|მარჯვნივ|რორაიამსრორაიმის მთის პლატო. [[ეროზია (გეოლოგია)|ეროზიული]] პროცესების შედეგად წარმოქმნილი სპეციფიური კლდე]]
ტეპუი წარმოადგენს ვრცელი [[პლატო|პლატოს]] ნაწილს, რომელიც ერთ დროს ფარავდა [[გრანიტი|გრანიტულ]] კომპლექსს,
მდინარეების [[ამაზონი|ამაზონისა]] და [[ორინოკო|ორინოკოს]] აუზის ჩრდილოეთურ საზღვრებს, ატლანტური სანაპიროდან მდინარე [[რიო-ნეგრო (მდინარე)|რიო-ნეგრომდე]].
Line 23 ⟶ 22:
რომელთა დიამეტრი 300 მ აღწევს. კარსტული ძაბრები გამომუშავებულია მიწისქვეშა მდინარეების გვირაბების კედლების ჩამონგრევის შედეგად.
 
==ფლორა და ფაუნა==
== Flora and fauna ==
[[Imageფაილი:Mt Roraima in Venezuela 001.JPG|thumbმინი|rightმარჯვნივ|[[Monteრორაიამის Roraima|Mount Roraima]].მთა]]
ტეპუი მთლიანად არის იზოლირებული ტყის ტერიტორიებისგან, რის გამოც ისინი „ეკოლოგიურ კუნძულებად“ გვევლინებიან.
The plateau of the tepuis is completely isolated from the ground forest, making them [[ecological island]]s. The altitude causes them to have a different climate from the ground forest. The top presents cool temperatures with frequent rainfall, while the bases of the mountains have a tropical, warm and humid climate. The isolation has led to the presence of [[endemic (ecology)|endemic]] flora and fauna through evolution over millennia of a different world of animal and plants, cut off from the rest of the world by the imposing rock walls. Some tepui sinkholes contain species that have evolved in these "islands within islands" that are unique to that sinkhole. The tepuis are often referred to as the [[Galápagos Islands]] of the mainland, having a large number of unique plants and animals not found anywhere else in the world. The floors of the mesas are poor in nutrients, which has led to a rich variety of [[carnivorous plants]]. The weathered, craggy nature of the rocky ground means no layers of [[humus]] are formed.
დიდი სიმაღლეების გამო განვითრებულია [[კლიმატი]]ს სხვადასხვაგვარობა.
მაღალ ადგილებში განვითარებულია გრილი [[ჰავა]], ხშირი კოკისპირული წვიმით, ქვემო ნაწილში არის ტროპიკული, თბილი და ნოტიო კლიმატი.
საშუალო [[ტემპერატურა]] უდრის 8-20°C, ყველაზე მაღალ ადგილებში [[ტემპერატურა]] ეცემა 0°C-მდე. ნიადაგი ოლიგოტროფულია.
მთების იზოლირებამ განაპირობა ადგილობრივი [[ფლორა|ფლორისა]] და [[ფაუნა|ფაუნის]] განვითარება.
ხშირად ტეპუის მოიხსენიებენ როგოც გალაპაგოსის კუნძულებს, რამეთუ ტეპუიზე იზრდება დიდი რაოდენობით უნიკალური მცენარეულობა,
ხოლო ფაუნის ზოგიერთი წარმომადგენელი მხოლოდ ტეპუიზეა გავრცელებული.
 
ტეპუის უმრავლესობა მდებარეობს [[კანაიმის ეროვნული პარკი|კანაიმის ეროვნული პარკის]] ტერიტორიაზე, რომელიც შესულია იუნესკოს მსოფლიო მემკვიდრეობის სიაში.
The tepuis, also known as 'islands above the rainforest', are a challenge for researchers, as they are home to a high number of new species which have yet to be described.<ref>[http://www.timesonline.co.uk/tol/travel/destinations/latin_america/article2837116.ece Conquering a virgin Venezuelan tepui, The Sunday Times; November 2007]</ref> A few of these mountains are cloaked by thick clouds almost the whole year round. Their surfaces could previously only be photographed by helicopter radar equipment. Humans have still yet to set foot on many of the tepuis.{{Citation needed|date=February 2007}}
 
Many tepuis are in the [[Canaima National Park]] in Venezuela, which has been classified as a [[World Heritage Site]] by [[United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization|UNESCO]].
 
==Selected tepuis==
[[Image:Kukenam-Tepui.jpg|thumb|right|View of Kukenan tepui from top of Mt. Roraima.]]
[[Image:Roraima-Tepui Wand.jpg|thumb|right|The steep rock wall of Mount Roraima.]]
A few of the most notable of the 115{{Citation needed|date=September 2009}} tepuis:
 
Line 57 ⟶ 59:
National Geographic, May 1989, "Venezuela's Islands in Time," pgs 526-561
 
==რესურსები ინტერნეტში==
==External links==
{{Commons|Guiana Highlands}}
*http://www.worldwildlife.org/wildworld/profiles/terrestrial/nt/nt0169_full.html
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/ტეპუი“-დან