სიზმარი: განსხვავება გადახედვებს შორის
[შეუმოწმებელი ვერსია] | [შეუმოწმებელი ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
ამოვიღე ენათაშორისი ბმულები |
|||
ხაზი 1:
{{შერწყმა|სიზმრები}}
{{ვიკი}}
[[ფაილი:Nun's dream by Karl Briullov.jpeg|მინი|მარჯვნივ|320პქ]]
'''სიზმარი''' ([[ინგლისური ენა|ინგლ.]] Dream) — ხშირად სასაცილო, შემაძრწუნებელი ანდაც უაზროა. ამ დროს ადამიანი ვერ ხვდება იმას, რომ სძინავს და ყველაფერს აღიქვამს როგორც რეალურს.
== სიზმარი ახლა ==
[[ფაილი:Dickens dream.jpg|მინი|მარცხნივ|290პქ|[[ჩარლზ დიკენსი]]ს ძილი]]
მოწინავრე მეცნიერებმა გამოთქვეს აზრი, რომ სიზმრებში არაფერი საიდუმლოება არ არის. სიზმარი წარმოადგენს რეალური მოგონებების გაცოცხლებას ძილში. ყველაზე უკეთ ეს აზრი [[ივანე სეჩენოვი|ი. სეჩენოვმა]] გამოთქვა. მან სიზმარს „არსებულ შთაბეჭდილებათა არნახული კომბინაცია“ უწოდა.
სიზმრის ფიზიოლოგიის, მისი შინაგანი მექანიზმის სრული ახსნა შესაძლებელი გახდა უმაღლესი ნერვული მოქმედების მოძღვრების დახმარებით, კერძოდ, შეკაების პროცესის თავისებურებათა გაგების შედეგი. ცდებმა აჩვენა, რომ [[ნერვული უჯრედი]]ს აგზნების მდგომარეობიდან სრულ შეკავებაში გადასვლა და, პირუკვუ, ხდება რიგი შუალედური ე. წ. [[ჰიპნოზი|ჰიპნოზური]] ფაზებით როცა ძილი ღრმაა, სიზმრებს არ ვნახულობთ, მაგრამ თუ [[ტვინი]]ს ცალკეულ უჯრედებსა და უბნებში შეკავების ძალა რაიმე მიზეზით სუსტდება, და სრულ შეკავებას შეენაცვლება ერთ-ერთი გარდამავალი ფაზა, ვხედავთ სიზმრებს. განსაკუთრებით საინტერესოა პარადოქსული ფაზა. ამ ფაზაში მყოფი უჯრედები სუსტ გაღიზიანებას უფრო ინტენსიურად პასუხობენ, ვიდრე ძლიერს, ზოგჯერ კი გაღიზიანებას, საერთოდ, არ პასუხობენ. პარადოქსულ ფაზაში მყოფ ქერქის უჯრედებში ძველი განცდების ან შთაბეჭდილებების ნახევრად წაშლილი კვალი შეიძლება გადაიქცეს სუსტ გამღიზიანებლად; ამ შემთხვევაში ის, რაც უკვე დიდი ხანია დაგვავიწყდა, ადამიანის ტვინში წარმოშობს მშვენიერ და ამაღელვებელ წარმოდგენებს, ისე, თითქოს მათ ცხადში ვხედვადე.
დიფუზური შეკავების ფონზე ძილის დროს ტვინში ხშირად ჩნდება აგზნების კერები. ისინი დაკავშირებულია სურვილებთან და მისწარაფებებთან, რომლებზეც მთელი დღის განმავლობაში ვფიქრობდით. ეს მექანიზმი (ფიზიოლოგები მას მთვლემარე დომინანტის გამოცოცხლებას უწოდებენ) უდევს საფუძვლად იმ იშვიათ სიზმრებს, როცა ვხედავთ, რომ ჩვენი ჩანაფიქრი და ოცნება ასრულებულია.
ტვინი ძილის დროს თავისებურად მოქმედებს და ეს მოქმედება მკვეთრად განსხვავდება სიფხიზლის დროს მის მოწესრიგებული მოქმედებისაგან. როცა ადამიანი ფხიზელია, გარემოს ნათლად, კრიტიკულად აღიქვამს, აანალიზებს საკუთარ ქცევებსა და აზრებს. ყოველივე ეს ხდება დიდი ტვინის ქერქის სხვადასხვა ნაწილების შეთანხმებული მუშაობით. ძილში კი ტვინის ნაწილები შეუთანხმებლად, ქაოსურად მოქმედებენ. ტვინის ქერქის უდიდესი ნაწილი სრული შეკავების მდგომარეობაშია, ალაგ-ალაგ კი ჩართულია ნერვიულ უჯრედთა ცალკეული უბნები, რომლებიც გარდამავალ ჰიპნოზურ ფაზაში იმყოფებიან. ამავე დროს შეკავების პროცესი ადგილს ინაცვლებს ქერქში და იქ, სადაც რამდენიმე წუთის წინ სრული შეკავება იყო, უცებ თავს იჩენს ნაწილობრივი აგზნება და პირიქით. <ref>საბავშვო ენციკლოპედია. ტომი VII, გვ.174 - თბილისი, „ნაკადული“, 1968.</ref>
== სქოლიო ==
{{სქოლიო}}
{{Commonscat}}
[[კატეგორია:სიზმარი]]
[[ar:حلم]]
[[arc:ܚܠܡܐ]]
[[ay:Samka]]
[[zh-min-nan:Bāng]]
[[bg:Сънища]]
[[ca:Somni]]
[[cs:Sen]]
[[cy:Breuddwyd]]
[[da:Drøm]]
[[de:Traum]]
[[et:Unenägu]]
[[el:Όνειρο]]
[[en:Dream]]
[[es:Ensueño]]
[[eo:Sonĝo]]
[[eu:Amets]]
[[fa:رویا]]
[[fr:Rêve]]
[[fy:Dream]]
[[ga:Taibhreamh]]
[[gd:Aisling]]
[[gl:Soño]]
[[gan:眠夢]]
[[ko:꿈]]
[[hi:स्वप्न]]
[[hr:Sanjanje]]
[[io:Revo]]
[[id:Mimpi]]
[[is:Draumur]]
[[it:Sogno]]
[[he:חלום]]
[[kn:ಕನಸು]]
[[sw:Njozi]]
[[ht:Rèv]]
[[lv:Sapnis]]
[[lt:Sapnas]]
[[hu:Álom]]
[[mk:Сон]]
[[ml:സ്വപ്നം]]
[[nl:Droom]]
[[ja:夢]]
[[no:Drøm]]
[[nn:Draum]]
[[nrm:Rêve]]
[[oc:Sòmi]]
[[mhr:Омо]]
[[pl:Marzenia senne]]
[[pt:Sonho]]
[[ro:Vis]]
[[qu:Musquy]]
[[ru:Сновидение]]
[[sq:Ëndrra]]
[[scn:Sònniru]]
[[simple:Dream]]
[[sk:Sen]]
[[sl:Sanje]]
[[so:Riyo]]
[[sr:Сан]]
[[sh:San]]
[[fi:Uni]]
[[sv:Dröm]]
[[tl:Panaginip]]
[[ta:கனவு]]
[[te:స్వప్నం]]
[[th:ความฝัน]]
[[chr:ᎠᏍᎩᏘᏍᏗ]]
[[tr:Rüya]]
[[uk:Сновидіння]]
[[ur:خواب]]
[[vi:Giấc mơ]]
[[war:Inóp]]
[[yi:חלום]]
[[zh-yue:夢]]
[[zh:夢]]
|