აღმოსავლეთი კავკასიონი: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შემოწმებული ვერსია][შემოწმებული ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary
No edit summary
ხაზი 1:
'''აღმოსავლეთი კავკასიონი''', [[კავკასიონი]]ს მთიანეთის აღმოსავლეთი ნაწილი.
გაწოლილია მწვერვალ მყინვარწვერსა და ილხიდაღს შორის. [[ჩრდილოეთი ოსეთი|ჩრდილოეთ ოსეთის]], [[ჩეჩნეთი]]ს, [[ინგუშეთი]]ს, [[დაღესტანი|დაღესტნის]], [[საქართველო]]სა და [[აზერბაიჯანი]]ს ფარგლებში. უდიდესი სიგანე 160 კმ. სიმაღლე 350-4000 მ-მდე, მაქსიმალური 4492 მ. აღმოსავლეთ კავკასიონზე ნაკლებად არის გამოხატული ალპური რელიეფი და დამახასიათებელია სუსტი გამყინვარება. ჩრდილოეთ კალთა მნიშვნელოვნად არის გაგანიერებული ვიდრე სამხრეთი. სამხრეთ განშტოებებიდან მნიშვნელოვანია - [[გუდამაყრის ქედი|გუდამაყრის]], [[ქართლის ქედი|ქართლისა]] და კახეთის ქედები. ჩრდილოეთ კალთაზე გაწოლილია [[პირიქითი ქედი]]; მისგან სამხრეთ-აღმოსავლეთით - [[ანდის ქედი|ანდის]], [[ბოღოზის ქედი|ბოღოზის]], [[ნუკატლის ქედი|ნუკატლის]], [[სამურის ქედი|სამურის]], [[სალათაუს ქედი|სალათაუს]], [[გიმრის ქედი|გიმრის]], კაბიაკისა[[კაბიაკი]]სა და გვერდითი ქედები. აღმოსავლეთი კავკასიონის უმაღლესი წერტილია ტებულოსმთა (4493 მ). მნიშვნელოვანია ასევე [[დიკლოსმთა]] (4285 მ), [[ადალა-შუხგელმერი]] (4151 მ), [[ნუკატლი]] (3903), [[დიულთიდაღი]] (4127 მ), [[დეავგაი]] (4016 მ), [[შალბუზდაღი]] (4142 მ), [[ტუფანდაღი]] (4191 მ), [[შაჰდაღი]] (4243 მ), [[ბაზარდუზუ]] (4466 მ), [[ბაბადაღი]] (3629 მ).
 
არის თანადროული მყინვარები, მ.შ. პატარა მყინვარები არის დიკლოსმთაზე, შაჰდაღზე და სხვ. აღმოსავლეთ კავკასიონზე გაბატონებულია ძვ. მყინვარული, მყინვარული და ეროზიული რელიეფის ფორმები.
ჰიდროგრაფიული ქსელი წარმოდგენილია მრავალი წყალუხვი მდინარით, რომლებიც [[კასპიის ზღვა|კასპიის ზღვის ]] აუზს განეკუთვნებიან. მდინარეთა დიდი ნაწილი მაღალმთიან ზონაში გაედინება, სიგრძეზე გასდევენ რა, წყალგამყოფ ქედებს, სულ ქვემო დინებებში ზღვისპირა დაბლობზე იშლებიან, სადაც წყლის ნელი დინება ახასიათებთ.
მთავარი ქედის ჩრდილო კალთიდან სათავეს იღებენ მნიშვნელოვანი მდინარეები : სუნჯა (სიგრძე 278 კმ), ასა (სიგრძე 133 კმ), არღუნი (სიგრძე 148 კმ), ანდის ყოისუ (სიგრძე 203 კმ), სამური (სიგრძე 213 კმ). შედარებით უმნიშვნელოა : ფორტანგი, მართანი, შაროარღუნი, გამრიოზენი, ულუჩაი, რუბასი, გიულგერიჩაი, გუსარჩაი, გუდიალჩაი, ყარაჩაი, ათაჩაი და ა. შ. მთავარი ქედის სამხრეთი კალთიდან მოედინება - იორი, ალაზანი, დურუჯი, კაბალი, ალინჯაჩაი, გოქჩაი, გირდიმანჩაი, ფირსაათი და სხვ.
გეოლოგიური თვალსაზრისით, აღმოსავლეთი კავკასიონი შედგება მეზოზოური და კაინოზოური ასაკის ქანებით. გუდამაყრის, ქართლისა და კახეთის ქედების სექტორი აგებულია იურული (ლიასის, დოგერის), ცარცული და პალეოგენური ნალექი ქანებით - ქვიშაქვებით, თიხაფიქლებითა და კირქვებით. მთავარი ქედის სამხრეთით არის მერგელები, გლაუკონიტური ქვიშაქვები და დოლომიტები. გვხვდება აგრეთვე ფიქლები და პორფირიტები.