არგვეთი (მხარე): განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შეუმოწმებელი ვერსია] | [შემოწმებული ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
მ ბმული |
No edit summary |
||
ხაზი 1:
{{მრავალმნიშვნელოვნება*|არგვეთი}}
'''არგვეთი''' — ისტორიული პროვინცია დასავლეთ საქართველოში, ძველ ქართულ მწერლობაში მარგვეთის სახელითაც არის ცნობილი.
'''არგვეთი''', ისტორიული პროვინცია დასავლეთ საქართველოში, ძველ ქართულ მწერლობაში მარგვეთის სახელითაც არის ცნობილი. [[ლეონტი მროველი|ლეონტი მროველის]] (XI ს.) მიხედვით, არგვეთი მოიცავდა ტერიტორიას [[ლიხის ქედი]]დან [[რიონი|რიონამდე]] და [[რაჭა|რაჭის]] მთებიდან [[ფერსათი]]ს მთებამდე, ე. ი. ახლანდელი [[ხარაგაულის მუნიციპალიტეტი|ხარაგაულის]], [[საჩხერის მუნიციპალიტეტი|საჩხერის]], [[ზესტაფონის მუნიციპალიტეტი|ზესტაფონის]], [[თერჯოლის მუნიციპალიტეტი|თერჯოლის]], [[ბაღდათის მუნიციპალიტეტი|ბაღდათის]], [[ჭიათურის მუნიციპალიტეტი|ჭიათურის]] და [[ტყიბულის მუნიციპალიტეტი|ტყიბულის მუნიციპალიტეტების]] ტერიტორიას.▼
==გეოგრაფია==
▲
==ეტიმოლოგია==
არგვეთი ანუ ''მარგვეთი'' ისტორიული სახელწოდებაა, ოღონდ წინათ ეს სახელი რქმევია არა მხოლოდ ერთ ან ორ სოფელს, არამედ მთელ მხარეს, ქვეყანას, რომელიც, ძველი ქართველი ისტორიკოსის, [[ლეონტი მროველი]]ს, ცნობით, [[ლიხის მთა|ლიხის მთიდან]] [[რიონი|რიონამდე]] იყო გაშლილი, ე. ი. დაახლოებით დღევანდელი [[ზემო იმერეთი]]ს ტერიტორიას მოიცავდა. ამ სახელის მიხედვით ნაწარმოებია გვარები: მარგველი, მარგველაძე, მარგველაშვილი.
''მარგვეთ''-ში '''მ''' თავსართია, ხოლო '''ეთ''' - ქართულ გეოგრაფიულ სახელებში გავრცელებული სუფიქსი. ამრიგად, ფუძედ გვრჩება '''არგვ'''. იგივე ფუძე გამოიყოფა სიტყვაში ''მ-არგ-ალი'' (''”მ-ეგრ-ელ-ი”'') საწინააღმდეგო მოსაზრების თანახმად სიტყვა „მ-არგ-ალი" მიღებულია მ-აგრ-ალის მეტათეზისით და ნიშნავს ეგრისელს და არა არგვეთელს. ამდენად "მარგალში" "არგ" ფუძე არაა იგივე, რაც "არგვეთში", არამედ განსხვავებული, "აგრ" ფუძეა.<ref>[http://literatura.mcvane.ge/main/fesvebi/istoria/1691-bbbbbb-bbbbbbbb-v-vbbbbbbbbbb-bbbbbbbbbbv-tengiz-verulava-samegrelos-etimologia.html თენგიზ ვერულავა, სამეგრელოს ეტიმოლოგია]</ref>
==ისტორია==
არგვეთი [[არგვეთის საერისთავო|საერისთავო]] ქვეყანა იყო. ქართული ისტორიული წყაროების მიხედვით, აქ ჯერ კიდევ ქართლის მეფეს [[ფარნავაზ I|ფარნავაზს]] დაუსვამს ერისთავი, მასვე აუგია [[შორაპნის ციხე|შორაპნისა]] და [[დიმის ციხე]]ები. [[გორგასალი|ვახტანგ გორგასალის]] დროს არგვეთი თაკვერსაც მოიცავდა. VIII საუკუნის 30-იან წლებში არგვეთის მთავრები იყვნენ [[დავით და კონსტანტინე|დავითი და კონსტანტინე]]. IX საუკუნეში არგვეთის ერისთავად დადგენილი აფხაზთა უფლისწულის დემეტრეს რეზიდენცია [[ჩიხა]]ში ყოფილა. XI საუკუნის I ნახევარში არგვეთის ერისთავებად იხსენიებიან ხურსი და გიორგი. არგვეთში იყო შუა საუკუნეების ერთ-ერთი მძლავრი ფეოდალური გვარის, [[ბაღვაშები|ბაღვაშების]] (ბაღუაშების) მამული. უკანასკნელი ბაღვაშის, რატის, სიკვდილის შემდეგ ([[1103]]) [[დავით აღმაშენებელი|დავით აღმაშენებელმა]] მათი მამული [[გელათის მონასტერი|გელათი]]ს მონასტერს შესწირა. XII-XIII საუკუნეებში არგვეთის ერისთავებად [[ამანელისძენი]] ჩანან. გვიანდელი ფეოდალურ ხანაში არგვეთის ტერიტორიაზე ჩამოყალიბდა სათავადოები: [[წერეთლები|საწერეთლო]], [[აბაშიძეები|სააბაშიძეო]], [[ჩხეიძეები|საჩხეიძეო]] და [[მხეიძეები|სამხეიძეო]].
==ეკონომიკა==
არგვეთში ძირითადად მევენახეობა და მესაქონლეობა იყო განვითარებული. მოიპოვებოდა და მუშავდებოდა [[სპილენძი]], [[რკინა]], [[ვერცხლი]]. არგვეთში უმნიშვნელოვანესი ციხეები იყო: [[შორაპანი]], [[აკანდა]], [[სვერი]], [[ჩიხა]], [[მუხური]] და სახვა. საეკლესიო ნაგებობათაგან აღსანიშნავია [[უბისა|უბისისა]] და [[ჯრუჭის მონასტერი|ჯრუჭის]] მონასტრები (ეს უკანასკნელი ხურსი ერისთავმა საგვარეულო სამარხად ააგო X-XI საუკუნეების მიჯნაზე), [[ტაბაკინი]] და [[კაცხის ტაძარი]], აგებული [[1010]]-[[1014]] ბაღვაშების საგვარეულო სამარხად.
Line 11 ⟶ 21:
* ''ჯავახიშვილი ივ.,'' ქართველი ერის ისტორია, წგნ. 2, თბ., 1965;
* ''ჯანაშია ს.,'' შრომები, ტ. 2, თბ., 1952;
* {{ქსე
==სქოლიო==
{{სქოლიო}}
[[კატეგორია:საქართველოს ისტორიულ-გეოგრაფიული მხარეები]]
| |||