ირანული ენები: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შეუმოწმებელი ვერსია] | [შეუმოწმებელი ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
მ ბოტის წაშლა: nap:Lengue iraniche (deleted) |
No edit summary |
||
ხაზი 5:
[[შედარებითი ენათმეცნიერება|შედარებით ენათმეცნიერებაში]] სახელწოდება „ირანული ენები“ წარმოადგენს [[ინდოეთის სუბკონტინენტი|ინდოეთის სუბკონტინენტზე]] განფენილ ერთმანეთთან [[გეოგრაფია|გეოგრაფიულად]] ახლოს მდგომ, მაგრამ ასევე [[ენა|ენობრივად]] მონათესავე [[ხალხი|ხალხების]] ჯგუფს. ეს ირანული ენების ჯგუფი, თავის მხრივ, ინდოირანულ, ან არიულ ენათა შტოს ქმნის [[ინდოევროპული ენები|ინდოევროპულ ენათა]], ანუ იმავე ინდოგერმანულ ენათა ოჯახში. ხსენებული სიტყვათშეხამება, როგორც ირკვევა, [[1840]] წელს, პირველად გამოუყენებია [[აუგუსტ ფრიდრიხ პოტი|აუგუსტ ფრიდრიხ პოტსა]] (August Friedrich Pott) და [[კრისტიან ლასენი|კრისტიან ლასენს]] (Christian Lassen) და მას შემდეგ დამკვიდრდა საენათმეცნიერო ცნება-ტერმინად.
== ირანულ ენათა გავრცელების არეალი ==
შემდეგ ირანულ ენებზე მოლაპარაკეთა რიცხვი არაა 1 მილიონ კაცზე ნაკლები:
* '''[[სპარსული ენა|სპარსული]]''' (ფართო გაგებით); 55-დან 70 მილიონი, მეორეენოვანი დაახლ. 110 მილიონი ([[ირანი]], [[ავღანეთი]], [[ტაჯიკეთი]], [[პაკისტანი]], [[უზბეკეთი]])
** დასავლეთსპარსული; 35-დან 40 მილიონი, მეორეენოვანთა ჩათვლით 50 მილიონზე მეტი კაცი. (ირანი)
** აღმოსავლეთსპარსული; 20-დან 30 მილიონამდე.
*** [[სპარსული ენა|დარი]]; 15 მილიონი. (ავღანეთი)
*** [[ტაჯიკური ენა|ტაჯიკური]]; 4,5 მილიონი. (ტაჯიკეთი)
*** [[ჰაზარა]]; 2,5 მილიონი. (ავღანეთი 2,2 მილიონი, ირანი 300 000)
*** [ამიაყი (ენა)|აიმაყი]]; 650 000 (ავღანეთი)
*** [[იუდეო-სპარსული]]; 110 000 (უზბეკეთი: ბუხარა, ირანი, [[ისრაელი]])
* '''[[პაშტუ]]'''; 35 მილინი. (22,5 მლნ. პაკისტანში, 12 მლნ. ავღანეთში)
* '''[[ქურმანჯი]]'''; 10 მილიონი. (თურქეთი, ჩრდილოეთ[[ერაყი]], ჩრდილოეთ[[სირია]], ჩრდილოეთირანი, ხორასანი და ყოფილი [[სსრკ]])
* '''[[ბელუჯური ენა]]'''; 9 მილიონი. (7,5 მლნ. პაკისტანში, 1,4 მლნ. ირანში, 0,2 მლნ. ავღანეთში)
* '''[[სორანი]]'''; 4 მლნ. (ერაყი, ირანი)
* '''[[სამხრეთქურთული ენა]]'''; 4 მლნ. (ირანი)
* '''[[ლურიული ენა|ლური]]'''; 3,5 მლნ. (ირანი, ''[[დიალექტური კლასტერი]]'')
* '''[[მაზენდერანი]]'''; 3 მლნ. (ირანი, კასპიის სანაპირო)
* '''[[გილაკი]]'''; 2,6 მლნ. (ირანი, კასპიის ზღვა)
* '''[[ზაზაკი]]'''; 2-3 მლნ. ([[თურქეთი]])
* '''[[თალური ენა|თალეში]]'''; 1 მლნ. (ირანი, [[აზერბაიჯანი]], ''[[დიალექტური კლასტერი]]'')
სხვა ირანული ენები.
* '''[[ოსური ენა|ოსური]]'''; 600.000 (ჩრდილოეთ[[კავკასია]]: [[საქართველო]], სამხრეთ რუსეთი [[ოსეთი]])
* '''[[გორანი]]'''; 500.000 (ერაყი, ირანი)
* '''[[ირანის აზერი]]''' ან '''სამხრეთთათური'''; 220.000 (აზერბაიჯანი, ირანი)
* '''[[თათური ენა]]'''; 130.000 (აზერბაიჯანი, [[რუსეთი]])
* '''[[ვანეცი]]''' 100.000 (Pakistan, Afghanistan)
წყაროები მოლაპარაკეთა რაოდენობის შესახებ: ეთნოლოგი (Ethnologue), ფიშერის წელიწდეული მსოფლიო ალმანახი, ენციკლოპედია ბრიტანიკა (Encyclopedia Britannica).
== რესურსები ინტერნეტში ==
| |||