|
== ისტორია ==
ოკრიბა ისტორიულად და ეკონომიურად დაკავშირებულია [[იმერეთი]]ს უძველეს ცენტრ [[ქუთაისი|ქუთაისთან]], ქუთაისის საერისთავოსთან, რომელიც მოიცავდა იმერეთს, ოკრიბასა და [[ხანისწყალი|ხანისწყლის]] დასავლეთ მხარეს [[გურია]]მდე (გვიანფეოდალური ხანის [[საჩხეიძეო]], [[სალომინაო]] და [[საჯავახო (მხარე)|საჯავახო]].
დღევანდელი ოკრიბა ისტორიულად და ეკონომიურად დაკავშირებულია იმერეთის უძველეს ცენტრ ქუთაისთან, ქუთაისის საერისთაოსთან, რომელიც «მოიცავდა იმერეთს, ოკრიბასა და ხანისწყლის დასავლეთ მხარეს გურიამდე (გვიანფეოდალური ხანის საჩხეიძეო, საჩინო-სალომინაო-საჩიჯავაძო და საჯავახო). მაშინ, როდესაც ვაკე იმერეთში უკვე XVI საუკუნეში ყმა-მამული ძირითადად სათავადო სახლებს შორის იყო განაწილებული, ოკრიბასა და არგვეთში მიწის უდიდესი ნაწილი მეფეს თუ ეკლესიას ეკუთვნოდა. აქვე აღვნიშნავთ იმასაც, რომ დასავლეთ საქართველოში და მათ შორის ოკრიბაში ადგილ-მამულებს და ყმა-გლეხებს ფლობდნენ საბერძნეთსა და სირია-პალესტინაში არსებული ქართული მონასტრები. ქრისტეს საფლავის მონასტერს გლეხები ჰყავდა ოკრიბის ორ სოფელში: ოჯოლაში (6 კომლი) და საწირეში (32 კომლი). თუმცა აქვე დავსძენთ, რომ, როგორც ისტორიული დოკუმენტები, ისე ეთნოგრაფიული მასალები, ოკრიბის სხვადასხვა სოფლების სხვადასხვა სათავადოს შემადგენლობაში ყოფნის შემთხვევებს ადასტურებენ. ოკრიბის სოფლები: ზედუბანი, დაბაძველი, საწირე, ივანოული, ძიროვანი მხეიძეთა სათავადოში შედიოდა (ვახუშტი; «გიულდენშტედტის მოგზაურობა საქართველოში"; მთხრობელი ბ. ცირეკიძე, 72 წლის, 1994 წ.). ჩვენი მასალებით, «მხეიძის იყო მანდიკორი და ბობოთიც". მხეიძეების სათავადო სამეფო გადასახადებისაგან თავისუფლდებოდა. მხეიძეების ყმათაგან საურს მხოლოდ ათი კომლი იხდიდა, საუდიეროს კი არც ერთი. აგიაშვილებს ეკუთვნოდათ ცუცხვათი ნაწილობრივ. გარდა ცუცხვათისა, აგიაშვილებს მამულები ჰქონდათ ტყიბულში], სკიპსა და ვაშლარი მხარეში. ოკრიბაში, ჭყეპში, სოჩხეთში, გურნაში, ახალსოფელში, ძუყნურში. აგიაშვილებს ყმა-მამულები ჰქონდათ კისორეთშიც და ანტორიაშიც. ეთნოგრაფიული მასალებით, სოფელ ანტორიაში «ადგილობრივი ყიფიანი განაგებდა". აგიაშვილები თავიანთი სათავადოს მართვაში იყენებდნენ მოურავებს ყიფიანების და ჟორჟოლაძეების აზნაურული გვარებიდან. ჩვენი მასალებით, ოჯოლელ ქელბაქიანებს ეკუთვნოდათ ლეყერეთი. ▼
▲დღევანდელი ოკრიბა ისტორიულად და ეკონომიურად დაკავშირებულია იმერეთის უძველეს ცენტრ ქუთაისთან, ქუთაისის საერისთაოსთან, რომელიც «მოიცავდა იმერეთს, ოკრიბასა და ხანისწყლის დასავლეთ მხარეს გურიამდე (გვიანფეოდალური ხანის საჩხეიძეო, საჩინო-სალომინაო-საჩიჯავაძო და საჯავახო). მაშინ, როდესაც ვაკე იმერეთში უკვე XVI საუკუნეში ყმა-მამული ძირითადად სათავადო სახლებს შორის იყო განაწილებული, ოკრიბასა და [[არგვეთი (პროვინცია)|არგვეთში ]] მიწის უდიდესი ნაწილი მეფეს თუ ეკლესიას ეკუთვნოდა. აქვე აღვნიშნავთ იმასაც, რომ დასავლეთ საქართველოში და მათ შორის ოკრიბაში ადგილ-მამულებს და ყმა-გლეხებს ფლობდნენ საბერძნეთსა და სირია-პალესტინაში არსებული ქართული მონასტრებიმონასტრებიც. ქრისტეს საფლავის მონასტერს გლეხები ჰყავდა ოკრიბის ორ სოფელში: ოჯოლაში[[ოჯოლა]]ში (6 კომლი) და საწირეში[[საწირე]]ში (32 კომლი). თუმცა აქვე დავსძენთ, რომ, როგორც ისტორიული დოკუმენტები , ისედა ეთნოგრაფიული მასალები , ოკრიბის სხვადასხვა სოფლების სხვადასხვა სათავადოს შემადგენლობაში ყოფნის შემთხვევებს ადასტურებენ. ოკრიბის[[ზედუბანი სოფლები:(ტყიბულის მუნიციპალიტეტი)|ზედუბანი ]], [[დაბაძველი (ტყიბულის მუნიციპალიტეტი)|დაბაძველი]], [[საწირე ]], [[ივანოული ]], ძიროვანი[[მანდიკორი]], მხეიძეთა სათავადოში შედიოდა[[ბობოთი ( ვახუშტი;ტყიბულის «გიულდენშტედტის მოგზაურობა საქართველოში"; მთხრობელი ბ. ცირეკიძე, 72 წლის, 1994 წ.მუნიციპალიტეტი) . ჩვენი მასალებით|ბობოთი]], «მხეიძის[[ძიროვანი]] იყო[[მხეიძეები|მხეიძეთა]] მანდიკორისათავადოში და ბობოთიც"შედიოდა. მხეიძეების სათავადო სამეფო გადასახადებისაგან თავისუფლდებოდა.თავისუფალი მხეიძეების ყმათაგანიყო, საურს მხოლოდ ათი კომლი იხდიდა, საუდიეროს კი არც ერთი. აგიაშვილებს ეკუთვნოდათ [[ცუცხვათი ]], ნაწილობრივ. გარდა ცუცხვათისა[[ტყიბული]], აგიაშვილებს მამულები ჰქონდათ ტყიბულში[[სკიპი]], სკიპსა და [[ვაშლარი მხარეში. ოკრიბაში]], ჭყეპში[[ჭყეპი]], სოჩხეთში[[სოჩხეთი]], გურნაში[[გურნა]], ახალსოფელში,[[ახალსოფელი ძუყნურში.(ტყიბულის აგიაშვილებსმუნიციპალიტეტი)|ახალსოფელი]], ყმა-მამულები[[ძუყნური]], ჰქონდათ კისორეთშიც და ანტორიაშიც. ეთნოგრაფიული მასალებით[[კისორეთი]], სოფელ ანტორიაში «ადგილობრივი ყიფიანი განაგებდა"[[ანტორია]]. აგიაშვილები თავიანთი სათავადოს მართვაში იყენებდნენ მოურავებს ყიფიანების და ჟორჟოლაძეების აზნაურული გვარებიდან. ჩვენი მასალებით, [[ოჯოლა|ოჯოლელ ]] ქელბაქიანებს ეკუთვნოდათ [[ლეყერეთი ]].
XIX საუკუნიდან ოკრიბა სამეურნეო-ეკონომიური და კულტურული თვალსაზრისით წინსვლა განიცადა.
XIX საუკუნიდან ოკრიბის რეგიონი სამეურნეო-ეკონომიური და კულტურული თვალსაზრისით წინსვლას განიცდის. ცხოვრების დონის აწევამ ერთგვარი გავლენა იქონია ეთნოგრაფიულ ყოფაზე. აღნიშნულმა მხარეში გამოიწვია მოსახლეობის ადგილგადანაცვლება, რაც, რა თქმა უნდა, გულისხმობს არა ერთი გვარის ისტორიული განსახლების ადგილის შეცვლას.რაც შეეხება ოკრიბულ გვარსახელებს და გვარის დანაყოფის სახელებს. საქართველოს სხვადასხვა კუთხეებს შორის ოკრიბაც გამოირჩეოდა მოსახლეობის მიგრაციის თვალსაზრისით. მიახლოებითი პროცენტული მიმართება რეგიონის მიგრირებული და ადგილობრივი მოსახლეობის (ე. ი. ისეთი გვარების, რომელთა მოსულობაზე გადმოცემა არაა _ დ.შავიანიძე) გვართა საერთო რაოდენობასთან ასეთია: რაჭიდან მიგრირებულებზე (ბუბაშვილი, აბუთიძე, ცირღილაძე, ჭელიშვილი (ადრინდელი გვარი ჭელიძე), ერაძე, კვირიკეიშვილი, ფორჩხიძე, ჩაფიძე, კაკალიაშვილი, იაშვილი, ცირეკიძე (ადრინდელი გვარი წულუკიძე, სხვა გადმოცემით ცისრეკიძე), ბიბილაშვილი ქურციკიძე, პატარიძე, ბაქრაძე, გაბრიჭიძე, კუბლაშვილი, ქასრაძე, ბოჭორიშვილი) მოდის დაახლოებით 14%; ლეჩხუმიდან მიგრირებულებზე (გოქაძე, გვენეტაძე (ადრინდელი გვარი კვენეტაძე), ასათიანი, მანაგაძე, კიკოლეიშვილი, მინდიაშვილი, მიქაუტაძე) 5%; სვანეთიდან (ხორხომელიძე, შალიკიანი (ადრინდელი გვარი ჩარკვიანი), ხერხაძე, ყიფიანი, სანდუხაძე, ბაბუხადია, მესხორაძე, გვეტაძე (ადრინდელი გვარი ქვეტიანი, სხვა გადმოცემით გველესიანი), სოფრომაძე, კორტი, ბაკურაძე, გაბრიაძე (ადრინდელი გვარი გაბლიანი), სირბილაძე (ადრინდელი გვარი გაბიანი), ჟორჟოლაძე (ადრინდელი გვარი ჟორჟოლიანი) 10,5%; დღევანდელი აფხაზეთიდან (ქაშიბაძეები, ლანჩავები, მაწკეპლაძეები, შარვაძეები) 4%; გურია-აჭარიდან მოსულებზე (ბაბუხადია, შანიძე, ლოსაბერიძე, კეზევაძე, ჭარხალაშვილი, გელაძე, ნინიძე, კოკელაძე, ქათამაძე, კაკალაძე, რიჟამაძე, ცეცხლაძე, ბასილაძე) 4,4% და 3,2%; ოკრიბაში დასტურდება აგრეთვე სამეგრელოდან (აშოთია, ჯინჯიხაძე, არჯევანიძე), იმერეთიდან (ხარატიშვილი, აბესაძე, გოგიჩაძე, ბარბაქაძე კუპრაშვილი, მარგველაშვილი, კუპატაძე, ჩუბინიძე, იამანიძე, სულიაშვილი, ლაფერაძე, ყვავაძე, მორჩაძე, გუბელაძე, მახვილაძე, ჯანგავაძე, ბანცაძე) 13% და აღმოსავლეთ საქართველოდან მიგრირებული გვარები (ბახუტაშვილი, ნანიკაშვილი, ტოფაძე, არსენიძე, მახარაშვილი, ლომთაძე, ჩიტიძე, ცქიფურიშვილი, დალალიშვილი, ბერეკაშვილი, ელიაშვილი).
საქართველოს სხვადასხვა კუთხიდან ოკრიბაში მიგრირებული მოსახლეობის წარმოდგენილი რეალობის ფონზე რეგიონში გავრცელებულ გვარსახელთა სუფიქსების მიახლოებითი პროცენტული მიმართება ასეთ სურათს იძლევა: -ძე სუფიქსით ბოლოვდება დაახლოებით 3,42%; -შვილი სუფიქსით 1,25%; -ვა სუფიქსით 0,04%; -უა სუფიქსით 0,015%; -ია სუფიქსით 0,23%; -ში სუფიქსით 0,015%; -იან სუფიქსით 0,02%; -ოვან სუფიქსით 0,03%; -ოვ სუფიქსით 0,07%. ოკრიბაში ფუძეგაუფორმებელი გვარების დაახლოებით 0,09% მკვიდრობს.
== ლიტერატურა ==
|
