ლურსმული დამწერლობა: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შეუმოწმებელი ვერსია] | [შეუმოწმებელი ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
არაა საჭირო აქ ძველი ესოპოტამიაზე |
No edit summary |
||
ხაზი 1:
[[ფაილი:SAG.png|center|600px]]▼
[[ფაილი:Letter Luenna Louvre AO4238.jpg|thumb|left|წერილი [[ლაგაში]]ს მეფეს [[ურუქაგინა]]ს მისი ვაჟის ბრძოლაში დაღუპვის შესახებ. [[ძვ. წ. XXV საუკუნე]]]]▼
{{დამწერლობა
|სახელი= ლურსმული დამწერლობა
Line 10 ⟶ 13:
შუმერული დამწერლობა III ათასწლეულის შუა ხანებში გადაიღეს [[აქადური ენა|აქადურში]], [[ელამიტური ენა|ელამიტურში]], [[ჰურიტული ენა|ჰურიტულში]], [[ლუვიანური ენა|ლუვიანურში]], [[ჰურიანული ენა|ჰურიანულში]] და [[ურარტუული ენა|ურარტუულში]]. <ref name="ქსე" />ამრიგად ლურსმული დამწერლობა პირველი საერთაშორისო დამწერლობა გახდა.
{{ძველი მესოპოტამია}}
== ისტორია ==
Line 16 ⟶ 19:
უძველესი წერილობითი დოკუმენტები ნაპოვნია [[ურუქი|ურუქში]] და მიეკულთვნება ძვ. წ. XXXIV საუკუნეს. დამწერლობა გამოიყენებოდა აღრიცხვისთვის, თიხის ფირფიტაზე აღინიშნებოდა საქონლის ტიპი და რაოდენობა. მოგვიანებით პიქტოგრამის გრაფიკა 90 გრადუსით შეტრიალდა და გამარტივდა, დაახლოებით [[ძვ. წ. XXIX საუკუნე]]ში კი პიქტოგრამები გარდაიქმნა [[იდეოგრამა]]დ, ანუ სიმბოლო უკვე არა მხოლოდ საგანს, არამედ რაიმე ცნებას აღნიშნავდა, მაგალითად ნიშანი "ჩიტის" და "კვერცხის" კომბინაცია აღნიშნავდა ნაყოფიერებას, ხოლო ფეხი ნიშნავდა ფეხის გარდა სიარულსაც.
▲[[ფაილი:SAG.png|center|600px]]
[[ძვ. წ. III ათასწლეული]]ს შუა პერიოდში პიქტოგრამები გარდაიქმნა ლურსმის ფორმის შტრიხებად, იდეოგრამები კი სილაბიკური, ანუ მარცვლოვანი დამწერლობით შეიცვალა.
[[ფაილი:Sumerian 26th c Adab.jpg|thumb|შუმერული დოკუმენტი [[ძვ. წ. XXVI საუკუნე]]
[[ძვ. წ. XXX საუკუნე]]ში არსებობდა დაახლოებით 1500 სიმბოლო, შემდეგ სიმბოლოთა რაოდენობა 600-მდე შემცირდა და მათ ფონეტიკური მნიშვნელობა შეიძინეს.
Line 25 ⟶ 27:
=== აქადური ლურსმული ===
▲[[ფაილი:Letter Luenna Louvre AO4238.jpg|thumb|left|წერილი [[ლაგაში]]ს მეფეს [[ურუქაგინა]]ს მისი ვაჟის ბრძოლაში დაღუპვის შესახებ. [[ძვ. წ. XXV საუკუნე]]]]
დაახლოებით [[ძვ. წ. XXV საუკუნე]]ში დაიწყო შუმერული ლურსმული დამწერლობის აქადური ენისთვის მორგება, რადგან დამწერლობა მარცვლოვანი არის და [[შუმერული ენა]] ძალიან განსხვავდება [[სემიტური ენები]]საგან მორგებასაც დაეტყო ეს. ამიტომაც ბაბილონური წარწერების გაშიფრვისას ლინგვისტები მივიდნენ იმ დასკვნამდე რომ ეს დამწერლობა არა სემიტური, არამედ სხვა, უცნობი ტიპის ენისთვის იყო მოგონილი.
| |||