კაცხი (ჭიათურის მუნიციპალიტეტი): განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შეუმოწმებელი ვერსია] | [შეუმოწმებელი ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary |
No edit summary |
||
ხაზი 5:
|ქვეყანა = საქართველო
|დაქვემდებარება =
|პანორამა = Church of Kackxi.jpg
|პანორამის სიგანე =300
|წარწერა = კაცხის ტაძარი
|დროშა =
|გერბი =
ხაზი 29:
|შიდა დაყოფა =
|რაიონის ტიპი =მუნიციპალიტეტი
|რაიონი =
|მმართველის ტიპი =
|მმართველი =
|დაარსების თარიღი = ქვის ხანა
|პირველი ხსენება = XI საუკუნე
|წინა სახელები =
|სტატუსი-დან =
Line 41 ⟶ 42:
|კლიმატი=
|ოფიციალური ენა=
|მოსახლეობა = 756
|აღწერის წელი = 2002
|სიმჭიდროვე =
|აგლომერაცია =
|ეროვნული შემადგენლობა = [[ქართველები]]
|სარწმუნოებრივი შემადგენლობა = [[საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესია|მართლმადიდებლები]]
|ეთნოქორონიმი =
|დროის სარტყელი = +3
Line 58 ⟶ 59:
|add1=
}}
'''კაცხი''' - [[სოფელი]] [[ჭიათურის მუნიციპალიტეტი|ჭიათურის მუნიცპალიტეტში]], მდებარეობს [[მდინარე]] [[კაცხურა|კაცხურის]] ნაპირას. [[ჭიათურა]]-[[ზესტაფონი]]ს საავტომობილო გზაზე. ტერიტორიული ორგანოს ცენტრი (სოფლები:[[დიდი კაცხი]], [[ეწერი (ჭიათურის მუნიციპალიტეტი)|ეწერი]], [[მორძღვეთი]], [[ნავარძეთი]], [[სალიეთი]], [[ჯოყოეთი]]). ზღვის დონიდან 610 მეტრი. [[ჭიათურა|ჭიათურიდან]] 11 კილომეტრი. [[2002|2002 წლის]] აღწერის მონაცემებით სოფელში ცხოვრობს 756 კაცი. ▼
▲'''კაცხი''' - [[სოფელი]] [[ჭიათურის მუნიციპალიტეტი|ჭიათურის მუნიცპალიტეტში]],
==არქეოლოგია==
სოფელი ისტორიულ წყაროებში პირველად მოიხსენიება [[XI საუკუნე]]ში. გვიანდელი ფეოდალური ხანის წყაროებში გვხვდება „[[კაცხის ციხე]]“. ციხე თავდაპირველად სამეფო ხელისუფლებას ექვემდებარებოდა. XVII საუკუნის 60-იანი წლებიდან [[აბაშიძეები|აბაშიძეთა]] ფეოდალურ საგვარეულოს ეკუთვნოდა, XVIII საუკუნის 50-იანი წლებიდან კვლავ სამეფო ხელისუფლების განმგებლობაშია. ციხის ნანგრევები შემორჩენილია მდინარე კაცხურის მარჯვენა ნაპირზე. სოფლის ცენტრში აღმართულია X-XI სს. ქართული [[ხუროთმოძღვრება|ხუროთმოძღვრების]] ძეგლი [[კაცხის ტაძარი]]. ▼
{{მთავარი|კაჟნარი}}
მდინარე [[ყვირილა|ყვირილის]] მარჯვენა მხარეს, დაახლოებით 200-500 მ სიმაღლის პლატოზე 1958 წელს აღმოჩნდა შუა და გვიანდელი [[აშელის ხანა|აშელის ხანის]] ნაბინარ-სახელოსნო კაჟნარი, იგივე საქორია. 4-4,5 [[ჰა]] ფართობი თითქმის მთლიანად დაფარული იყო [[კაჟი]]ს ბუნებრივი ნატეხებითა და პირველყოფილი ადამიანის ქვის ნაკეთობებით. ნაპოვნი 3000-მდე ნივთი დაცულია [[სიმონ ჯანაშიას სახელობის საქართველოს მუზეუმი |სიმონ ჯანაშიას სახელობის საქართველოს სახელმწიფო მუზეუმში]].
*[[კაცხის ტაძარი]]▼
==ღირსშესანიშნაობები==
===ციხე===
{{მთავარი|კაცხის ციხე}}
▲სოფელი ისტორიულ წყაროებში პირველად მოიხსენიება [[XI საუკუნე|XI საუკუნე]]ში. გვიანდელი ფეოდალური ხანის წყაროებში გვხვდება „[[კაცხის ციხე]]“. ციხე თავდაპირველად სამეფო ხელისუფლებას ექვემდებარებოდა. XVII საუკუნის 60-იანი წლებიდან [[აბაშიძეები|აბაშიძეთა]] ფეოდალურ საგვარეულოს ეკუთვნოდა, XVIII საუკუნის 50-იანი წლებიდან კვლავ სამეფო ხელისუფლების განმგებლობაშია. ციხის ნანგრევები შემორჩენილია მდინარე
===ეკლესია===
[[File:Ground-Plan of the Church at Catzkhi, Mingrelia. John M. Neale. A history of the Holy Eastern Church. P.303.jpg|thumb|კაცხის ტაძრის გეგმა]]
სოფლის ცენტრში აღმართულია ქართული [[ხუროთმოძღვრება|ხუროთმოძღვრების]] ძეგლი - მაცხოვრის სახელობის ეკლესია. ტაძრის ძირითადი ნაწილი [[1010]]—[[1014]] წლებშია აშენებული, 30 წლით გვიან სამი მხრიდან მიშენებული აქვს გარშემოსავლელი. ის აშენებულია [[ბაღვაშები]]ს მიერ კაცხშია დაკრძალული საქართველოს ისტორიაში ერთ-ერთი ყველაზე ძლიერი და გამორჩეული ფეოდალი [[ლიპარიტ IV|ლიპარიტ IV ბაღვაში]]. [[დავით აღმაშენებელი|დავით აღმაშენებლის]] მიერ ბაღვაშთა საგვარეულოს დამარცხების და საქართველოდან განდევნის შემდეგ კაცხის ტაძარი უპატრონოდ დარჩა. XVI საუკუნეში მიტოვებული და დაზიანებული ტაძარი, მისმა ახალმა მფლობელმა [[აბულასარ ამირეჯიბი|აბულასარ ამირეჯიბმა]] აღადგინა. XVII—XVIII საუკუნეებში კაცხი [[აბაშიძეები]]ს საგვარეულოს კუთვნილება იყო. [[1854]] წელს ტაძარს საფუძვლიანი რესტავრაცია ჩაუტარეს, რის შედეგადაც ძირითად კორპუსს მოხნეს ძველი პერანგი (რომელსაც ულამაზესი ჩუქურთმები ამშვენებდა) და თავიდან მოაპირკეთეს. დღეისათვის პირვანდელი სახე მხოლოდ გარშემოსავლელის ნაწილს აქვს შენარჩუნებული.
ნაგებობას გარს აკრავს ხუთკუთხა გალავანი (აღადგინეს 1937). ტაძარს აქვს ძველი სამრეკლო, რომრლიც კარიბჭის ფუნქციასაც ითავსებს. ნაგებობა შედგება საფეხურებად განლაგებული სამი წახნაგოვანი ნაწილისაგან: გარშემოსავლელის, ტაძრის კორპუსისა და გუმბათის ყელისაგან. ტაძრის კორპუსი და [[გუმბათის ყელი]] ექვს [[აფსიდი]]ანია. ნაგებობა მთლიანად შემკული იყო მდიდრული ჩუქურთმებით. გარშემოსავლელის შიგნით მარჯვენა მხარეს არის ოთხი ანგელოზის მიერ ჯვრის ამაღლების სცენა. ტაძრის ეზოში გვხვდება ლომის მონუმენტური ბარელიეფი, რომელიც სავარაუდოდ ნაგებობის კედელზე იყო განთავსებული, მაგრამ 1854 წლის რესტავრაციის შემდეგ ჩამოხსენეს. ეკლესიის ყველა შესასვლელის თავზე განლაგებულია ბარელიეფები. ყველა ბარელიეფს ასომთავრული წარწერები აქვს დატანებული.
===სვეტი===
{{მთავარი|კაცხის სვეტი}}
[[სურათი:Katskhi column2.JPG|მინი|მარჯვნივ|კაცხის სვეტი]]
კაცხში მდებარეობს ბუნების იშვიათი ძეგლი - [[მდინარე]]ების [[კაცხურა|კაცხურისა]] ([[ყვირილა|ყვირილის]] მარჯვენა შენაკადი) და [[ღვითორი (მდინარე)|ღვითორი]]ს ([[ბუჯა|ბუჯი]]ს მარცხენა შენაკადი) წყალგამყოფზე არსებული შთენილი კლდე. მისი სიმაღლე 40 მეტრია. სვეტის ზედა ბაქანზე დგას ორი მცირე ზომის ეკლესია. ასეთ ადგილებში სამლოცველოების აგებას მკვლევრები უკავშირებენ მესვეტეობას, რომელიც VI საუკუნეში გავრცელებული იყო წინა აზიასა და, უპირველეს ყოვლისა, [[სირია]]ში, რომელთანაც ქრისტიანულ საქართველოს მჭიდრო ურთიერთობა ჰქონდა. ერთი ეკლესია (V საუკუნე) მშრალადაა ნაშენი ადგილობრივად მოპოვებული, უხეშად დამუშავებული ქვით, აფსიდი კლდეშია გამოკვეთილი. მეორე (VI საუკუნე) ნაგებია ქვემოდან აზიდული კარგად გათლილი კვადრებით, აქვს კრიპტა (ქვედა სართული - სამარხი). [[ვახუშტი ბატონიშვილი]]ს დროს აქ ბერები აღარ მოღვაწეობდნენ. კაცხის სვეტის 1944 წელს [[ალექსანდრე ჯაფარიძე|ალექსანდრე ჯაფარიძის]] ხელმძღვანელობით მთასვლელთა ჯგუფმა ინახულა. ბოლო პერიოდამდე კაცხის სვეტზე ასვლა ალპინისტური აღჭურვილობის გარეშე, შეუძლებელი იყო. დღეისათვის კაცხის სვეტზე ასვლა შესაძლებელია ყველა მსურეველისთვის.
==ლიტერატურა==
*{{ქსე2|V|445}}
==რესურსები ინტერნეტში==
*{{Commons-inline|Category:Katskhi|კაცხი}}
▲{{ჭიათურის მუნიციპალიტეტი}}
*[http://wikimapia.org/15401354/ka/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%AA%E1%83%AE%E1%83%98 კაცხის რუკა]
{{ჭიათურის მუნიციპალიტეტი}}
[[კატეგორია:ჭიათურის მუნიციპალიტეტის სოფლები]]
| |||