ჩან კაიში: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შემოწმებული ვერსია] | [შემოწმებული ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary |
მ ბოტის დამატება: sh:Chiang Kai-shek; cosmetic changes |
||
ხაზი 1:
[[
'''ჩან კაი-ში''' იგივე '''ძიან ძე-ში''' – [[ჩინეთის რესპუბლიკა|ჩინეთის რესპუბლიკის]] დამაარსებლის [[სუნ იატ-სენი|სუნ იატ-სენის]] ერთ-ერთი უერთგულესი თანამებრძოლი, [[გომინდანი]]ს თავმჯდომარე [[1925]] წლიდან, ჩინეთის რესპუბლიკის პრეზიდენტი [[1927]]-[[1949]] და [[1950]]-[[1975]] წლებში, ჩინეთის რევოლუციური არმიის მთავარსარდალი 1925 წლიდან, [[გენერალისიმუსი]] 1928 წლიდან.
== ადრეული წლები ==
ჩან კაი-ში
ჩან კაი-ში გაიზარდა ეპოქაში, როდესაც ქვეყანა გამაჩანაგებელ თავდასხმებს განიცდიდა და მარცხისგან დაუძლურებულ ქვეყანაში სამხედრო პროფესია არაპრესტიჟულად ითვლებოდა. [[1905]] წლს ჩანმა მოულოდნელად განაცხადა, რომ სამხედრო პროფესიის მიღება სურს. მას ღრმად სწამდა ჩინელი ხალხის მომავლის და აღშფოთებული იყო [[ცინის დინასტია|ცინის დინასტიის]] უსუსურობითა და უმოქმედობით. სამაგიეროდ ის აღფრთოვანებული იყო [[იაპონია|იაპონიით]], რომელმაც მანამდე უძლეველი [[რუსეთის იმპერია]] დაამარცხა 1905 წელს. იაპონელებმა დაამტკიცეს, რომ შესაძლებელია ეომო და დაამარცხო ევროპული სახელმწიფოები, რამაც დიდი გავლენა იქონია აღმოსავლეთის ქვეყნების ეროვნული თვითშეგნების გამოღვიძებაზე.
[[1906]] წელს,ნაწნავის დემონსტრაციულად მოჭრის შემდეგ (ნაწნავი ხელისუფლებისადმი მორჩილებას ნიშნავდა), ჩანი პირველად ჩადის [[იაპონია|იაპონიაში]], რათა იაპონურ სამხედრო სასწავლებელში ესწავლა. თუმცა აღმოჩნდა, რომ მას ამისათვის
== სინჰაის რევოლუცია ==
1906-1911 წლებში ”ტუმენჰოის” ხელმძღვანელობით ჩინეთის სხვადასხვა პროვინციებში ეწყობოდა ლოკალური ხასიათის ანტიმანჯურიული შეიარაღებული გამოსვლები. 1911 წლის ძლევამოსილმა [[უჩანის აჯანყება|უჩანის აჯანყებამ]] დასაბამი მისცა ”[[სინჰაის რევოლუცია|სინჰაის რევოლუციას]]”. რევოლუცია დაიწყო ჯარისკაცთა აჯანყებით 1911 წლის 10 ოქტომბერს ქ. უჩანში, ძველი ჩინური კალენდრის მიხედვით ”სინჰაის” წელს. რევოლუცია, რომლის მამოძრავებელი ძალები იყო ეროვნული ბურჟუაზია, გლეხობა, მუშები, ლიბერალი მემამულეები, სწრაფად გავრცელდა ჩინეთის უმეტეს რაიონებში. ნოემბრის ბოლოსათვის სამხრეთ, ცენტრალურ და ჩრდილოეთ ჩინეთის პროვინციები და მნიშვნელოვანი ქალაქები რევოლუციას მიემხრნენ და [[მანჯურიის დინასტია|მანჯურიის დინასტიის]] ხელისუფლება ვეღარ ფლობდა მართვის სადავეებს. აჯანყებულ რაიონებს სათავეში ჩაუდგნენ ლიბერალური ბურჟუაზია და მემამულეთა წარმომადგენლობები. ”სინჰაის რევოლუციამ” ფაქტიურად დაამხო მანჯურთა დინასტა და ჩინეთი რესპუბლიკად გამოაცხადა. [[
1911 წლის 29 დეკემბრის აჯანყებული პროვინციების კრებამ [[ნანკინი|ნანკინში]] რესპუბლიკის დროებით პრეზიდენტად სუნ იატ-სენი აირჩია, ნანკინში შეკრებილი 17 პროვინციიდან 16-მა დელეგაციამ ხმა მისცა სუნ იატ-სენს. 1912 წლის 1 იანვარს შედგა ახლადარჩეული პრეზიდენტის ინაუგურაცია. ეს დღე ითვლება ჩინეთის რესპუბლიკის დაარსების დღედ. იწყება დაუცხრომელი მუშაობა რესპუბლიკის პოლიტიკური და ეკონომიკური მოწყობისათვის, სუნის მონაწილეობით შემუშავდა პირველი კონსტიტუცია, 1912 წლის 12 თებერვალს იმპერატორი გადადგა ტახტიდან, მალე “ტუმენჰოი” ღებულობს ახალ პროგრამას – გათვალისწინებულია საყოველთაო განათლება, ქალებისა და მამააცების პოლიტიკურ უფლებათა გათანაბრება და სხვა.
ხაზი 22:
იუნ ში-კაიმ ქვეყანაში სამხედრო დიქტატურა დაამყარა და ცინების პოლიტიკას აგრძელებდა. 1913 წელს მან ჩაახშო რევოლუციური გამოსვლები, 1915 წელს კი თავი იმპერატორად გამოაცხადა. ყოველივე ამან ქვეყანაში მეტად გაამწვავა ანტომონარქიული განწყობა, აჯანყებამ მოიცვა მთელი ქვეყანა. აჯანყებებში მონაწილეობდა ჩან კაი-ში, რა დროსაც დიდი სახელი მოიპოვა.
1916 წლის 6 ივნისს იუან ში კაი მოულოდნელად გარდაიცვალა. ვარაუდობენ რომ მან თავი მოიწამლა.[[
ში-კაის სიკვდილის შემდეგ ქვეყანა ფაქტიურად გაიყვეს მილიტარისტულმა ჯგუფებმა, დუძიუნებმა – გენერლებმა და პროვინციის ყოფიმა გუბერნატორებმა, რომელთაც საკუთარი ჯარი ჰყავდათ და გავლენის სფეროების გასაფართოვებლად ერთმანეთს ებრძოდნენ. იქმნებოდა ახალ-ახალი ბლოკები, გუშინდელი მოკავშირეები დღეს ერთმანეთს მტრობდნენ, პროვინციებში აწესებდნენ საკუთარ გადასახადებს და კანონებს, ჩინეთში ანარქიამ დაისადგურა.
ხაზი 38:
1925 წეს[[სუნ იატ-სენი]] გარდაიცვალა, რამაც გომინდანის ხელმძღვანელობაში პოლიტიკური სიტუაცია უაღრესად დაძაბა. ამ პირობებში ჩან კაი-შიმ პოლიტიკური წინდახედულობა გამოიჩინა და არ მონაწილეობდა გომინდანის ლიდერებს შორის გამართულ პოლიტიკურ ბრძოლაში, მისი საქმე ბრძოლისუნარიანი, რევოლუციური ჯარის შექმნა იყო, რომელიც შემდეგ ჩინეთის რესპუბლიკის გამაერთიანებელი ძალა უნდა გამხდარიყო. 1925 წლის მაისში მას გომინდანის ჯარების მთავარსარდლად ნიშნავენ, თუმცა პოლიტიკური ძალაუფლება მის ხელში ჯერ არ იყო.
== ჩრდილოეთის ლაშქრობა ==
1925 წლის 1 ივლისს შეიქმნა ჩინეთის რესპუბლიკის ეროვნული მთავრობა, რომლის მეთაურადაც ირჩევენ ”ტუმენჰოის” ერთ- ერთ თანადამფუძნებელს – ვან ძინ ვეის, რომელიც გომინდანის საუკეთესო პუბლიცისტი იყო და დიდი პოპულარობით სარგებლობდა.
1926 წელს კი გომინდანის პარტიის მეორე ყრილობაზე ჩან კაი-ში არჩეულ იქნა ცენტრალური აღმასრულებელი კომიტეტის წევრად, უშუალოდ კომიტეტის პლენარულ სხდომაზე კი კომიტეტის მუდმივ წევრად. ამრიგად, 1926 წლისათვის, გომინდანში ორი ლიდერი გამოიკვეთა – სამხედრო ჩან კაი-ში, და სამოქალაქო -
1926 წლის 18 მარტს მილიტარისტებმა დახვრიტეს
9 ივლისს ჩან კაი-ში ხდება ნაციონალური რევოლუციური არმიის მეთაურის მოვალეობის შემსრულებელი და დაუყოვნებლივ იწყებს ”ჩრდილოეთის ლაშქრობას”. სულ რაღაც ნახევარ წელიწადში მან მიაღწია სიტუაციის სტაბილიზაციას ჩრდილო -აღმოსავლეთ ჩინეთში. მიუხედავად იმისა, რომ მისი ჯარისკაცთა რიცხვი მხოლოდ 100 000 იყო და დიდად ჩამოუვარდებოდა მოწინააღმდეგეთა საერთო რიცხოვნეობას(800 000) , მისმა კარგად გაწვრთნილმა ჯარმა შეძლო მიწინააღმდეგეზე უპირატესობის მოპოვება. აღსანიშნავია ისიც, რომ ამ მსვლელობის დროს მოსკოვი რევოლუციურ ძალებს შეიარაღებით ამარაგებდა, ახმარდა ასევე ავიაციასაც. არმია ძლევამოსლად მიიწევდა ჩრდილოეთისაკენ და ხელისუფლებას ართმევდა დუძიუნებს. 1927 წლის მარტში გომინდანის რაზმები ტრიუმფით შევიდნენ შანხაისა და ნანკინში. ფაქტიურად მთელმა ჩინეთმა, [[მანჯურია|მანჯურიის]] გარდა, ცნო გომინდანის მთავრობა.
ხაზი 52:
ჩან კაი-ში გამოწვევას ღებულობს და იწყებს ბრძოლას კომუნისტების წინააღმდეგ დევიზით – ”სახლში წესრიგის მოყვანის კამპანია”. ამასთან არ წყვეტს ურთიერთობებს მოსკოვთან, თუმცა მავე დროს დაიწყო მოკავშირეების ძებნა დასავლეთში.
== ომი იაპონიათან ==
1928 წლის ივლისში გომინდანის მთავრობა ოფიციალურად ცნეს [[აშშ]]-მ და სხვა სახელმწიფოებმა. ქვეყანა გაერთიანებული იყო, ნომინალურად მაინც და გომინდანის ცენტრალურმა აღმასრულებელმა კომიტეტმა გამოაცხადა რევოლუციის სამხედრო ეტაპის დამთავრებისა და სუნ იატ-სენის მიერ გამოცხადებული პოლიტიკური მეურვეობის 6 წლიანი პერიოდის შესახებ, რითაც გათვალისწინებულია პარტიის სახელმწიფოზე პრევალირება. კომუნისტები მწვავედ აკრიტიკებდნენ და ადანაშაულებდნენ გომინდანს იმპერიალიზმთან კაპიტულაციაში, რევოლუციური პარტიიდან რეაქციულ პარტიად გადაქცევაში, მიაჩნდათ რომ ამით ” გაყიდულია სუნ იატ-სენის საქმე”. მიუხედავად ამისა, იაპონიის აგრესიამდე, 10 წლის განმავლობაში გომინდანმა ბევრი რამის გაკეთება შეძლო: დაიწო კაპიტალისტურ სახელმწიფოებთან ჩინეთის იმპერიის მიერ ადრე დადებული უსამართლო ხელშეკრულებების ლიკვიდაცია, აღდგა ქვეყნის საბაჟო დამოუკიდებლობა, შეიქმნა სახელმწიფო საბანკო სისტემა, ეკონომიკის უმნიშვნელოვანეს დარგებში გაიზარდა წარმოება, გაფართოვდა და მოდერნიზებულ იქნა კომუნიკაციის სიტემა, შეიქმნა სამოქალაქო ავიაცია, შეომღებულ იქნა ახალი, უფრო პროგრესული შრომითი კანონმდებლობა სუნ იატ-სენის კონცეფციის თანახმად. ქვეყნის შემგდომ განვითარებას ხელი შეუშალა იაპონიის იმპერიალისტურმა პოლიტიკამ.
ხაზი 60:
1937-45 წლებში ჩინეთი ეწეოდა მძიმე თავდაცვით საომარ მოქმედებებს, იაპონიის აგრესია ნაწილობრივ შეჩერებულ იქნა, თუმცა იაპონელებმა მაინც მოახერხეს დაეკავებინათ ჩინეთის ვრცელი ტერიტორიები. 1937 წელს მთავრობა ნანკინიდან უხანში გადავიდა, 1938 წელს კი უხანიდან ჩუნცინში. ამ პერიოდში იწყება ამერიკის პოლიტიკის დათბობა ჩინეთის მიმართ. 1943 წელს ჩინელთა [[ამერიკა|ამერიკაში]] შესვლის აკრძალვა გაუქმდა. ჩინეთს ამერიკაში ძლიერი მეგობრები გაუჩნდნენ, დიდი იყო სურვილი უფრო ეფექტიანი მოქმედებებისა ანტიიაპონურ ომში, თუმცა იმდროინდელი მსოფლიო პოლიტიკური ვითარების გამო მოკავშირეთა დახმარება ჩინეთის ფრონტზე მეტად გართულებული იყო. 1944 წელს უკვე ჩუნცინის დაკავების საფრთხეც შეიქმნა და მთავრობა დედაქალაქის აღმოსავლეთში,მთიან, მიუვალ პროვინციაში გადატანას ვარაუდობდა. ჩანი მოუწოდებს ახალგაზრდობას წინააღმდეგობის გაწევისაკენ. 90 000 ახალგაზრდა შევიდა ახლად ჩამოყალიბებულ ახალგაზდრულ არმიაში, შეიქმნა 8 დივიზია, მაგრამ ომში ჩაბმა ვერ მოასწრეს – 1945 წელს ამერიკელებმა ატომური ბომბი ჩამოაგდეს [[ჰიროსიმა|ჰიროსიმასა]] და [[ნაგასაკი|ნაგასაკში]], რასაც მანჯურიაში საბჭოთა ჯარების შეტევა დაემატა. იაპონიამ კაპიტულაციას მოაწერა ხელი. დასრულდა 8 წლიანი ომი. ჩინეთს დაუბრუნდა ყველა ოკუპირებული ტერიტორია, მათ შორის კუნძული ტაივანი.
== სამოქალაქო ომი ==
იაპონისთან ომის დამთავრების შემდეგ, გაჩაღდა უმწვავესი ბრძოლა კომუნისტებსა და გომინდანს შორის იაპონიის მიერ ოკუპირებული ტერიტორიების დასაკავებლად. ერთდროულად ჩან კაი-შიმ და ჩკპ(ჩინეთის კომუნისტური პარტია)-ის ძალების სარდალმა გასცეს ბრძანება ტერიტორიების დაკავების შესახებ. უმთავრესი იყო მანჯურიის დაკავება, რომელსაც თავისი მრავალრიცხოვანი მოსახლეობით, ბუნებრივი სიმდიდრით, დიდი სამხედრო და სამრეწველო პოტენციალით, გადამწყვეტი სატრატეგიული მნიშვნელობა ენიჭებოდა. ახლა აქ საბჭოთა ჯარები იდგა და საბჭოთა ადმინისტრაცია მოქმედებდა, რომელმაც ხელისუფლეა ჩკპ-ს ჩააბარა. [[სტალინი|სტალინის]] მოსაზრება არ იყო მხოლოდ იდეოლოგიური, ის ვარაუდობდა, რომ თუ მანჯურია გომინდანის ხელში აღმოჩნდებოდა, მაშინ ადრე თუ გვიან აქ მოვიდოდა აშშ თავისი ღია კარის პოლიტიკით და უფრო სუსტი საბჭოთა ეკონომიკა ამ რეგიონიდან განიდევნებოდა. საშიში იყო ასევე აშშ-ს სახედრო ბაზების განლაგებაც. ამიტომაც საბჭოთა ადმინისტრაციამ არ დაუშვა პორტ-არტურისა და დალნიშის სამთავრობო ჯარები, ჩაუკეტა მათ რკინიგზა, არ შეაქმნევინა გომინდანს ადგილობრივი მისახლეობისგან პოლიციური და სამხედრო ნაწილები. მანჯურია შეუფერხებლად დაიკავეს ჩკპ-ს ნაწილებმა. ძიან ძინ-გოს დიპლომატიურმა მისიამ სტალინთან ვერაფერი გააწყო, მიუხდავად იმისა, რომ ჩან კაი ში სტალინს სთავაზობდა თანამშრომლობის და კეთილმეზობლური ურთიერთობების საუკეთესო პირობებს.
ხაზი 68:
1947 წლის ზაფხულში მანჯურიაში ჩამოყალიბებულმა ჩკპ-ს არმიამ სტრატეგიული შეტევა დაიწყო გომინდანის წინააღმდეგ, მაგრამ გომინდანი მაინც აგრძელებს სახელმწიფოს მშენებლობას. 1948 წელს შეიქმნა ხელისუფლების ორგანოები სუნ ისტ-სენის გეგმის მიხედვით – საკანონმდებლო, აღმასრულებელი, საკონტროლო და საგამოცდო ორგანოები, გამოცხადდა საყოველთაო მობილიზაცია [[კომუნიზმი|კომუნისტური]] აჯანყების ჩასახშობად, შემოღებულ იქნა დროებითი წესები მობილიზაციის პერიოდისთვის, რომლითაც შეჩერდა კონსტიტუციით გარანტირებული თავისუფლებანი და პრეზიდენტ ჩან კაი-შის მიენიჭა განსაკუთრებული, ფაქტიურად დიქტატორული უფლებამოსილებანი,
მაგრამ ხელისუფლების გაძლიერება ვეღარ ხორციელდებოდა. ქვეყანა მოიცვა კორუფციამ, ფინანსურ სისტემას ანადგურებდა ინფლაცია, რომელმაც უზარმაზარ მაშტაბებს მიაღწია, ქალაქებში უკვე ვაჭრობდნენ დოლარებზე და ოქროზე, სოფელში ნატურით, გაჩნდა ძველებური ვერცხლის მონეტებიც. 1948 წელს მთავრობამ გამოაცხადა ფულადი რეფორმა, ბრუნვაში შედიოდა ე.წ. ”ოქროს იუანები”, მთავრობა სთავაზობდა მოსახლეობას გამოეცვალა ძველი ფული ახლით და ამასთან ავალდებულებდა მიეყიდნა სახელმწიფოსათვის საკუთარი ოქრო, ვერცხლი, მონეტები და უცხოური ვალუტა, ამავდროულად იყინებოდა საცალო ფასები. ამ რეფორმით მთავრობა ცდილობდა აელაგმა სპეკულაცია, განემტკიცებინა მოსახლეობის ნდობა ხელისუფლებისადმი. რეფორმას განსაკუთრებული მნიშვნელობა ენიჭებოდა. ოპერაცია დაიწყეს შანხაიდან, უმსხვილესი საფინანსო ცენტრიდან, შემდეგ განზრახული იყო მისი მთელ ქვეყანაზე გავრცელება. რეფორმის ჩატარება დაევალა ძაინ ძენ-გოს, რომელიც წარმატებაში დარწმუნებული იყო, განიხილავდა ამ პოლიტიკას როგორც სოციალურ რევოლუციას და დაიწყო ”ვეფხვებთან ბრძოლა”. ძაინ ძინ -გო მოქმედებდა რევოლუციური მეთოდებით. აგვისტოს ბოლოს დაიწყო ტოტალური ჩხრეკა ბაზრებზე, საწყობებში, სადგურებში, კანონის დამრღევები უმკაცრესად ისჯებოდნენ ჯარიმებით, ქონების კონფისკაციით, დაპატიმრებით. განსაკუთრებით სასტიკად ისჯებოდნენ სპეკულიანტები. ერთ თევში ცენტრალურმა ბანკმა მიიღო 300 მილიონ აშშ დოლარზე მეტი ღირებულების ოქრო, ვერცხლი და უცხოური ვალუტა. უბრალო ხალხი სიხარულით ეკიდებოდა რეფორმას, მაგრამ იგრძნობოდა ადმინისტრაციის და ჩინოვნიკების ყრუ წინააღმდეგობა, ისმოდა აგრეთვე სკეპტიკოსების ხმებიც, რომელბიც ეკონიმიკის მბრძანებლობითი მართვის წარუმატებლობას ჭვრეტდნენ, მითუმეტეს, რომ რეფორმის პირველ ნაბიჯებს არ მიჰყვა სხვა შედეგები: წარმოების გამოცოცხლება, კაპიტალის მოზიდვა, ექსპორტის ხელშეწყობა. საომარ მდგომარეობაში მყოფ მთავრობას არ ჰქონდა ამის შესაძლებლობა, აკრძალვებმა კი დააჩქარეს დამანგრეველი პროცესები, რომლითაც პირველ რიგში სწორედ უბრალო ხალხი დაზარალდა. ბაზარი ჩაკვდა, წარმოება შემცირდა, სავაჭრო მაფიამ დაიწყო ყველაფრის შესყიდვა და ქმნიდა ხელოვნურ დეფიციტს, რაც უკვე ფართო მასების უკმაყოფილებას იწვევდა, ბაზრებიდან ყველაფერი ქრებოდა: ბრინჯი, კვერცხი, თევზი, ქსოვილები. ბრინჯს უკვე კუბოშიც მალავდნენ, რომლებიც ჩინური ტრადიციით წინასწარ აქვთ ხოლმე მომზადებული და ბინის საპატიო ადგილას ასვენია. მიუხედავად უსასტიკესი ზომებისა, რეფორმატორებმა შავი ბაზარი ვერ გაანადგურეს, დაპატიმრებები საქმეს არ შველოდა, სპეკულიანტები ქრთამავდნენ პოლიციას, ”ოქროს იუანმაც”
1948 წლის მოერე ნახევარში კომუნისტური არმია ტოტალურ შეტევაზე გადავიდა, სტრატეგიული ინიციატივა უკვე მას ეკუთვნოდა და 1949 წლის შემოდგომისათვის დაიკავა ჩინეთის უდიდესი ნაწილი.
ხაზი 78:
მრავალი სუბიექტური და ობიექტური მიზეზის გამო გომინდანი მატერიკზე დამარცხდა. ამ მიზეზებს შორისაა კომუნისტების უკეთესი ორგანიზებულობა და მკაცრი დისციპლინა, ბოლშევიკების რევოლუციური გამოცდილების გამოყენებით უკეთესი პროპაგანდისტული მუშაობა მოსახლეობასთან, განსაკუთრებით გლეხობასთან. მეორე მხრივ, რესპუბლიკის მთავრობის სახელმწიფო აპარატი ფაქტიურად მთლიანად კორუმპირებული იყო, გომინდანი ვეღარ ახერხებდა საზოგადოების ეფექტიან მართვას, მოწყდა გლეხობას, არ იყო სერიოზული კავშირი ინტელიგენციასა და ახალგაზრდობასთან, მუხედავად ძიან ძინ-გოს აქტიური საქმიანობისა ახალგაზრდობის სახალხო კავშირში. ვერ განხორციელდა პოლიტიკური, სოციალური და ეკონომიკური რეფორმები ქვეყნის დემოკრატიული განვითარების რელსებზე დასაყენებლად, რაშიც თვითონ გომინდანის შეცდომებთან ერთად უდიდესი როლი იაპონიის აგრესიამ ითამაშა. თუმცა უმთავრესი მიანც საბჭოთა კავშირის დახმარება იყო, რომლის გარეშეც, როგორც მაო ძე-დუნი აღნიშნავდა, ჩკპ ვერ მოიპოვებდა სამხედრო გამარჯვებას.
== ტაივანი ==
ტაივანზე ჩან კაი-შიმ გააგრძელა თავისი მმართველობა, მოახერხა მთლიანად გაეკონტროლებინა კუნძული. ტაივანზე ჯერ კიდევ 1947 წელს არჩეულ იქნა ადგილობრივი ეროვნული კრება, ხოლო 1948 წელს საკანონმდებლო საბჭო, რომლის უფლებამოსილება შემდეგ განუსაზღვრელი ვადით გაგრძელდა. ჩან კაი-შიმ 1950 წლის 1 მარტს კვლავ აიღო პრეზიდენტის უფლებამოსილება, მაგრამ ტაივანზე გამაგრებული გომინდანის და ჩინეთის რესპუბლიკის მდგომარეობა არასახარბიელო იყო. დემორალიზებული არმია, ცუდი შეიარაღება, ფაქტიურად არ არსებული ადმინისტარცია და ამავე დროს ჩკპ-ს გაცხოველებული მზადება ტაივანზე შეტების განსახორციელებლად. მატერიკზე უკვე მომზადებული იყო 30 ავიაბაზა, 400-მდე თვითმფრინავი, სადესანტო ხომალდების უზარმაზარი ფლოტი, მაღალი იყო გამარჯვებული კომუნისტური კარის საბრძოლო სულისკვეთებაც. კვლავინდებურად სერიოზული იყო სსრკ-ს სამხედრო დახმარება. გულდასმით მზადდებოდა ტაივანის რეჟიმის ძირგამომთხრელი მუშაობაც, კომუნისტებმა რამდენიმე გომინდანელი გენერალიც გაიყოლიეს ასაჯანყებლად.
ხაზი 84:
აშშ-ს ადმინისტრაციაც ცდილობდა შორს ყოფილიყო ჩან კაი-შისგან, ტაივანის მთავრობის აღსასრული თითქოს გარდაუვალი იყო, მაგრამ ჩან კაი-ში არ ყრის ფარ-ხმალს და დაუშრეტელი ენერგიით ამზადებს კუნძულს თავდასხმის მოსაგერიებლად. კუნძულზე შემოღებულია საგანგებო მდგომარეობა, გომინდანის გარდა აკრძალულია ყველა სხვა პარტიის საქმიანობა, შეჩერებულია კონტიტუციის მოქმედება, გაუქმებულია გაფიცვებისა და შეკრებების უფლება. [[ძაინ ძინ-გო]] დანიშნულია თვდაცის სამინისტროს პოლიტიკური სამმართველოს უფროსად და ატარებს მეტად სერიოზულ სააგიტაციო მუშაობას ჯარსა და მოსახლეობაში, მათი სულისკვეთების ასამაღლებლად,რაშიც დიდ წარმატებას აღწევს. ხალხი რწმუნდება, რომ ტაივანი გადარჩება, თუ ყველანი ერთი იდეით შეკავშირდებიან.
1950 წლის 25 ივნისს [[ჩრდილოეთ კორეა|ჩრდილოეთ კორეის]] შეიარაღებულმა ძალებმა გადალახეს [[38-ე პარალელი]] და დაიწყეს შეტევა [[სამხრეთ კორეა|სამხრეთ კორეის]] წინააღმდეგ. კომუნისტური რევოლუციის ექსპორტი გაგრძელდა, მაგრამ ამჯერად უშედეგოდ. 1950-1953 წლების განმავლობაში გრძელდებოდა კორეის ომი, რომელშიც სამხრეთელების მხარეს იბრძოდნენ სანახევროდ ამერიკელებით დაკომპლექტებული გაეროს ჯარები, ხოლო ჩრდილოეთის მხარეს
კორეის ომის დაწყებიდან მეორე დღესვე პრეზიდენტმა ტრუმენმა გასცა ბრძანება მეშვიდე ფლოტის ტაივანის სრუტეში გაგზავნისა და ტაივანის გარეშე აგრესიისგან დაცვის შესახებ. 1954 წლის 2 დეკემბერს აშშ-ს მთავრობამ დიპლომატიური, პოლიტიკური და ეკონომიკური ურთიერთობები დაამყარა გამინდანის ხელისუფლებასთან და დადო მასთან ე, წ. ურთიერთუშიშროების ხელშეკრულება, რომლის თანახმად აიღო ვალდებულება დაიცვას ტაივანი და სხვა კუნძულები, რომლებზეც ჩრ-ის იურისდიქცია ვრცელება.
ხაზი 96:
რეფორმები სწრაფი ტემპით გახორციელდა, რაშიც ჩან კაი-შის ხელს უწყობდა მის გარშემო შეკრებილი ნიჭიერი ადმინისტრატორების მთელი პლეადა, მათ შორის აღსანიშნავია გენერალი ჩენ- ჩენი, რომელსაც ”აგრარული რეფორმის მამასაც” უწოდებდნენ. გუბერნატორი უ გოჯენი, რომელმაც საფინანსო სისტემა მაოწესრიგა. ჩან კაი-შის მარჯვენა ხელი იყო ძაინ ძინ გო, რომელსაც სახელმწიფოს მართვის უმნიშვნელოვანესი მიმართულებები ებარა.
== ბოლო წლები ==
1972 წლის თებერვალში ჩან კაი-ში მეხუთედ გადაირჩიეს ჩინეთის რესპუბლიკის პრეზიდენტად, ვიცე პრეზიდენტად და აღმასრულებელი იუანის თავმჯდომარედ კი ჩანის ერთგული იან ძია-განი, რომელმაც ერთ თვეში აღმასრულებელი იუანის თავმჯდომარეობიდან გადადგომა ითხოვა და თავის მაგიერ ძიან ძინ-გოს მისცა რეკომენდაცია. საკანონმდებლო იუანის სხდომაზე 400 კაცი გამოცხადდა(მაშინ როდესაც ჩვეულებრივ 200-მდე წევრი თუ იკრიბებოდა), ძაინ ძინ გომ 381 ხმა მიიღო. ჩან კაი ში უკვე ნომინალურად არის სახელმწიფოს მეთაური.
ხაზი 102:
ჩან კაი-ში, ”კაცი, რომელმაც დაკარგა ჩინეთი”, გარდაიცვალა 1975 წლის 5 აპრილს, 88 წლის ასაკში. იგი სიცოცხლის ბოლომდე დარწმუნებული იყო, რომ მხოლოდ არახელსაყრელმა გარეშე პირობებმა და კომუნისტების აგრესიამ შეუშალა ხელი დიდი ჩინეთის აღირძინებას.
== ლიტერატურა ==
* [http://books.google.com/books?id=YkREps9oGR4C&pg=PA205&dq=It+is+not+worth+it+to+sacrifice+the+interests+of+the+country+for+the+sake+of+my+son&hl=en&ei=MgW9TNvcKsP78Abztqi1Dw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=2&ved=0CCoQ6AEwAQ#v=onepage&q=It%20is%20not%20worth%20it%20to%20sacrifice%20the%20interests%20of%20the%20country%20for%20the%20sake%20of%20my%20son&f=false ჩან კაი–ში, ჯონათან ფენბი]
* ტაივანი, გ. ბაღათურია
[[კატეგორია:ჩინეთის ისტორია]]
Line 132 ⟶ 131:
[[he:צ'יאנג קאי שק]]
[[hi:चेंग कै शेक]]
[[ru:Чан Кайши]]▼
[[hr:Čang Kai-šek]]
[[hu:Csang Kaj-sek]]
Line 150 ⟶ 148:
[[qu:Chiang Kai-shek]]
[[ro:Chiang Kai-Shek]]
▲[[ru:Чан Кайши]]
[[sh:Chiang Kai-shek]]
[[simple:Chiang Kai-shek]]
[[sk:Ťie-š’ Ťiang]]
| |||