დიდებული: განსხვავება გადახედვებს შორის

'''დიდებული''', პრივილეგირებულ წოდებათა ([[აზნაური]], [[თავადი]], [[ვაჭარი]]) უმაღლესი სოციალური ფენის წარმომადგენელი ფეოდალური ხანის საქართველოში. „[[დიდება]]“ მეფის მიერ აზნაურისათვის დიდი სახელოსა (თანამდებობა) და მისი შესაფერისი ყმა-მამულის ბოძებას ერქვა. დიდებამინიჭებულ აზნაურს დიდებული აზნაური ეწოდებოდა. აზნაური იმთავითვე ცდილობდა სახელო და ყმა-მამული სამემკვიდრეოდ ექცია. XI–XII საუკუნეებში დიდებულთა ცნობილი საგვარეულოების (კალმახელი, ჯაყელი, სურამელი, არიშიანი, ვარდანისძე, [[კახაბერისძენი|კახაბერისძე]] და სხვა) წარმომადგენლები დიდმოხელეობას თაობიდან თაობამდე ფლობდნენ. მაგ., ქართლის ერისთავობა XII საუკუნის 70-იანი წლებიდან მთელი XIII საუკუნის მანძილზე [[სურამელები]]ს ხელში იყო; რაჭა-არგვეთ-თაკვერის ერისთავებად XI საუკუნის დასაწყისიდან XIII საუკუნის 80-იან წლებამდე [[კახაბერისძენი]] იყვნენ; სამცხის ერისთავთ-ერისთავად და სპასალარად XI-XIII საუკუნეებში [[ჯაყელები|ჯაყელთა]] სახლის წევრები ჩანან. ზოგი ერისთავი ამავე დროს სამეფო კარის მოხელეც იყო. მაგ., [[ვარდან სვანთა ერისთავი|სვანთა ერისთავი ვარდანისძე]] [[თამარი]]ს დროს [[მეჭურჭლეთუხუცესი]]ც იყო. [[ბექას სამართალი|ბექას სამართლით]], დიდებული აზნაურის სისხლი 40 ათ. თეთრად იყო შეფასებული, მაშინ, როცა ტაძრეული აზნაურის სისხლი 20 ათ. ღირდა, ხოლო აზნაურთა შორის ქვედა საფეხურზე მდგომი უციხო-უმონასტრო აზნაურისა — 12 ათ. თეთრი. ცენტრალური ხელისუფლების შესუსტების მიზნით მონღოლები ხელს უწყობდნენ დიდებულების პარტიკულარულ მისწრაფებებს, მათი შემწეობით დიდებულებმა დაიმკვიდრეს სახელოები და ყმა-მამული. ერისთავი უკვე მთავრად იწოდებოდა. ზოგმა დიდებულმა მთავარმა მეფისაგან სრულ ან ნაწილობრივ დამოუკიდებლობასაც მიაღწია (ათაბაგი, გურიელი, დადიანი).

 

 

==ლიტერატურა==