აზოტი: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შეუმოწმებელი ვერსია][შეუმოწმებელი ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
r2.7.1) (ბოტის შეცვლა: zh-min-nan:Chit-sò͘
ხაზი 12:
 
==აღმოჩენის ისტორია ==
*[[1777]] წელს [[ჰენრი კავენდიში|ჰენრი კავენდიშმა]] ჩაატარა შემდეგი ცდა: გახურებული ნახშირის თავზე მრავალჯერ გაატარა [[ჰაერი]], ამის შემდეგ ამუშავებდა მას [[ტუტე|ტუტით]], შედეგად ღებულობდა ნალექს, რომელსაც კავენდიშმა უწოდა მახრჩობელა (ან მეფიტიკური) ჰაერი. თანამედროვე ქიმიის პოზიციიდან ჩანს, რომ გახურებულ ნახშირზე ჰაერის [[ჟანგბადი]] რეაქციაში შედიოდა [[ნახშირორჟანგი|ნახშირორჟანგში]], რომელიც შემდეგ რეაგირებდა ტუტესთან[[ტუტე]]სთან. ამასთან დარჩენილი აირს წარმოადგენდა უმთავრესად აზოტი. ასე რომ, კავენდიშმა გამოყო აზოტი, მაგრამ ვერ მიხვდა იმას რომ, ეს ახალი მარტივი ნივთიერება (ქიმიური ელემენტი) იყო. იმავე წელს კავენდიშმა ამ ცდის შესახებ შეატყობინა [[ჯოზეფ პრისტლი]]ს.
 
პრისტლი ამ დროს ატარებდა ექსპერიმენტების სერიას, რომელშიც ასევე ჰაერის ჟანგბადს უერთებდა და აცილებდა ნახშირორჟანგს, ანუ ასევე ღებულობდა აზოტს, მაგრამ, იმ დროს გაბატონებული [[ფლოგისტონი]]სფლოგისტონის თეორია|ფლოგისტონის თეორიის]] მიხედვით, რომლის მომხრეც თითონთვითონ გახლდათ, სავსებით არასწორად განბარტაგანმარტა მიღებული რეზულტატები (მისი აზრით, პროცესი იყო საპირისპირო — არამოწვით ჟანგბადი ცილდებოდაკი არ სცილდებოდა აირების ნარევს, არამედ მოწვით ჰაერი იჯერებოდა ფლაგისტონითფლოგისტონით; დარჩენილიდარჩენილ ჰაერს (აზოტი) მან უწოდა ფლოგისტონი, ანუ ფლოგისტირული). აშკარაა რომ პრესტლიმაც შეძლო აზოტის გამოყოფა, მაგრამ ვერ გაიგო თავისი აღმოჩენის არსი, ამიტომაც არ ითვლება აზოტის პირველ აღმომჩენად.
 
ერთდროულად მსგავს ექსპერიმენტებს ასეთივე რეზულტატებით ატარებდა [[კარლ ვილგელმ შეელე]]ც.
ხაზი 20:
*[[1772]] წელს აზოტი (სახელწოდებით «გაფუჭებული ჰაერი») როგორც მარტივი ნივთიერება აღწერა [[დანიელ რეზერფორდი|დანიელ რეზერფორდმა]], მან გამოაქვეყნა მაგისტრული დისერტაცია, სადაც აღნიშნა აზოტის ძირითადი თვისებები (არ რეაგირებს ტუტესთან, წვას არ უწყობს ხელს, არ ვარგა სუნთქვისათვის). ამიტომაც დანიელ რეზერფორდი ითვლება აზოტის აღმომჩენად.
 
შემდეგ კი აზოტი შეისწავლა ჰენრი კავენდიშმა (საინტერესოა ის ფაქტი რომ, მან შეძლო აზოტისა და [[ჟანგბადი]]ს დაკავშირება ელექტრო დენის განმუხტვებით, სადაც აზოტის ოქსიდის შთანთქმის შემდეგ დარჩა აირის მცირე რაოდენობა, რომელიც აბსოლიტურად ინერტული აირი იყო, მაგრამ როგორც აზოტის შემთხვევაში ვერ მიხვდა ცდის არსს, რომ გამოჰყო ახალი [[ქიმიური ელემენტი|ქიმიური ელემენტები]] — [[ინერტული აირები]]). მაგრამ ვერც რეზერფორდმა გაიგო თუ რა გაზები გამოჰყო ამ ცდისას (რეზერფორდიც ფლოგისტონური თეორიის მომხრე იყო).
 
== დასახელების წარმომავლობა ==
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/აზოტი“-დან