სტენოკარდია

სტენოკარდია ანუ გულის ანგინა (ლათ:angina pectoris) უეცრად განვითარებული ტკივილის შეტევები გულმკერდში, რომელიც გამოწვეულია მიოკარდის სისხლით მომარაგების მწვავე უკმარისობით.

სიმპტომები, მიმდინარეობა.

სტენოკარდიის დროს ტკივილი ყოველთვის გამოირჩევა შემდეგი ნიშნებით:

• აქვს შეტევითი ხასიათი, ანუ აქვს მკაფიოდ გამოხატული წარმოქმნის და შეწყვეტის, ასევე შესუსტების დრო;
• ტკივილი წარმოიქმნება გარკვეული პირობებისა და გარემოებების დროს;
• ქრება და საერთოდ წყდება ნიტროგლიცერინის მოქმედებით (1 – 3 წუთის შემდეგ მისი სუბლინგვალური მიღებიდან).

დაძაბვის სტენოკარდია ყველაზე უფრო ხშირად ვითარდება სიარულის დროს (მოძრაობის აჩქარებისას, მთაზე ასვლისას, მკვეთრი შემხვედრი ქარის დროს, ჭამის შემდეგ სიარულისას ან მძიმე ტვირთის ტარების დროს), ასევე სხვა ფიზიკური დატვირთვის ან (და) მნიშვნელოვანი ემოციური დაძაბულობის დროს. ფიზიკური დატვირთვის გაგრძელებისას ან გაზრდისას განუხრელად მატულობს ტკივილის ინტენსივობაც, ხოლო შეწყვეტისას ტკივილი სუსტდება და რამოდენიმე წუთში ქრება. დაძაბვის სტენოკარდიას ახასიათებს შემდეგი კლინიკური ნიშნები:

1. ტკივილის ლოკალიზაცია მკერდის უკან (განსაკუთრებით ტიპიურია), იშვიათად – კისრის მიდამოში, ქვედა ყბებში და კბილებში, ხელებში, ბეჭში (ხშირად მარცხნივ), გულის მიდამოში;
2. ტკივილის ხასიათი – მოჭერითი, ზეწოლითი, იშვიათად მწვავე, ან მკერდში უცხო სხეულის შეგრძნება (ზოგჯერ ავადმყოფს აქვს არა ტკივილის შეგრძნება, არამედ უსიამოვნო შეგრძნება მკერდის უკან და უარყოფს საკუთრივ ტკივილის არსებობას);
3. შეტევასთან ერთად არტერიული წნევის მომატება, კანის საფარველის სიფერმკთალე, პულსის სიხშირის ცვლილება, ექსტრასისტოლები.

მოსვენების სტენოკარდია, განსხვავებით დაძაბვის სტენოკარდიისაგან წარმოიქმნება ფიზიკური დატვირთვების გარეშე, ხშირად ღამით, მაგრამ სხვა დანარჩენის მიხედვით აქვს იგივე ნიშნები და ხშირად თან ახლავს ჰაერის უკმარისობა, მოხრჩობის შეგრძნება. ავადმყოფთა უმრავლესობაში სტენოკარდიის მიმდინარეობა ხასიათდება შედარებითი სტაბილურობით. ამის ქვეშ გულისხმობენ სტენოკარდიის წარმოქმნის ნიშნების გარკვეულ ხანდაზმულობას, როდესაც შეტევები მცირედ იცვლება სიხშირისა და ძალის მიხედვით, ვითარდება ერთი და იმავე ანალოგიური პირობების განმეორებით, არ ვითარდებიან ამ პირობების გარეშე და ქრებიან მოსვენებით მდგომარეობაში (დაძაბვის სტენოკარდია), ან ნიტროგლიცერინის მიღების შემდეგ.

დახასიათბა

სტაბილური სტენოკარდიის ინტენსივობა კვალიფიცირდება ე. წ. ფუნქციონალური კლასით. პირველ ფუნქციონალურ კლასსს მიაკუთვნებენ სტაბილურ სტენოკარდიას, რომელიც გამოწვეულია მხოლოდ ჭარბი ფიზიკური დატვირთვით. თუკი სტაბილური სტენოკარდიის შეტევები წარმოიქმნება ჩვეულებრივი დატვირთვის დროსაც, თუმცა არა ყოველთვის, ასეთ სტენოკარდიას მიაკუთვნებენ მეორე ფუნქციონალურ კლასს, ხოლო როდესაც შეტევები ვითარდება მცირე (საყოფაცხოვრებო) დატვირთვებისას – მიაკუთვნებენ მესამე ფუნქციონალურ კლასს. მეოთხე ფუნქციონალური კლასი ფიქსირდება ავადმყოფებში, რომლებთაც შეტევები უვითარდებათ მინიმალური დატვირთვების, ზოგჯერ კი მათ გარეშეც კი. სტენოკარდია განსაკუთრებულ ყურადღებას მოითხოვს თუკი: შეტევა განვითარდა პირველად, განსაკუთრებით – თუკი პირველად განვითარებული შეტევები ხშირდება და ძლიერდება დაავადების პირველივე კვირეებიდანვე; სტენოკარდიის მიმდინარეობა კარგავს თავის სტაბილურობას: შეტევების სიხშირე მატულობს, ისინი ვითარდება სხვა პირობებში (ნაკლები დატვირთვების, დაძაბულობის დროს), ვლინდება დაძაბულობის გარეშეც (მოსვენებით მდგომარეობაში, დილით ადრე), თითქოს გადადიან I – II ფუნქციონალური კლასიდან III – IV ფუნქციონალურ კლასში; ანუ სტენოკარდიის მიმდინარეობა იცვლება, იძენს არსებითად ახალ თვისებებს. ეკგ – ს ცვლილებები (ST სეგმენტის დაწევა, T კბილის ინვერსია, არითმიები), ასევე სისხლის შრატის ფერმენტების აქტივობის ზომიერი მომატება, როგორც წესი, არ ვლინდება, მაგრამ ამ ნიშნების არსებობა დამატებით ადასტურებს სტენოკარდიის არასტაბილურობას. პრედინფარქტული სტენოკარდია ყოველთვის არ მთავრდება გულის ინფარქტით (ინფარქტის განვითარების ალბათობა შეადგენს დაახლოებით 30% – ს); ეს აუცილებლად გათვალისწინებული უნდა იყოს კლინიკურ დიაგნოსტიკაში. იშვიათად გვხვდება ე. წ. ვარიანტული (ვაზოსპასტური) სტენოკარდია, რომელიც გამოირჩევა შეტევების სპონტანური ხასიათით, ეკგ – ზე რეგისტრირებული ST სეგმენტის მკვეთრი აწევით, ბეტაბლოკატორებისადმი რეფრაქტერობით (ანაპრილინისადმი და ობზიდანისადმი), მაგრამ კალციუმის იონების ანტაგონისტებისადმი მგრძნობელობით (ვერაპამილი, ფენიგიდინი, კორინფარი).