ზეახალი ვარსკვლავი: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შეუმოწმებელი ვერსია][შეუმოწმებელი ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
ბოტის დამატება: ur:سپر نووا
ბოტის დამატება: my:စူပါနိုဗာ; cosmetic changes
ხაზი 1:
[[სურათიფაილი:Keplers supernova.jpg|thumb|250px|[[კეპლერის ზეახალი]]ს ნარჩენი]]
'''ზეახალი ვარსკვლავი''', ''ცვალებადი ვარსკვლავი'', რომლის ბრწყინვალება ერთბაშად (ერთ–ორ კვირაში) იზრდება დაახლოებით 20 [[ვარკვლავიერი სიდიდე|ვარსკვლავიერი სიდიდით]], შემდეგ კი ნელა მცირდება და პირვანდელს უბრუნდება. შემჩნეულია ცალკეული ვარსკვლავის მხოლოდ თითო ანთება. ზეახალი ვარსკვლავის ანთება ბევრად დიდი მასშტაბის მოვლენაა, ვიდრე [[ახალი ვარსკვლავი|ახალი ვარსკვლავის]] ანთება. ანთების მაქსიმუმში ზეახალი ვარსკვლავის ბრწყინვალება თითქმის უტოლდება იმ გალაქტიკის ბრწყინვალებას, რომელსაც ეს ვარსკვლავი ეკუთვნის. ამ დროს სპქეტრში ჩანს ძალიან განიერი ხაზები, რაც იმაზე მიუთითებს, რომ ვარსკვლავიდან ნივთიერება გამოიტყორცნება 20000 კმ/წმ–მდე სიჩქარით. ზეახალი ვარსკვლავის ანთება იშვიათი მოვლენაა; ცალკეულ გალაქტიკაში იგი საშუალოდ რამდენიმე ასეულ წელიწადში ერთხელ ხდება. ჩვენს [[გალაქტიკა|გალაქტიკაში]] [[ტელესკოპი|ტელესკოპის]] გამოგონების შემდეგ (XVII საუკუნის დასაწყისი) ზეახალი ვარსკვლავის ანთება შენიშნული არ ყოფილა. იმ ადგილებში, სადაც, მატიანეების მიხედვით, ზეახალი ვარსკვლავი აინთო, ამჟამად შეიმჩნევა თავისებური მნათი ნისლეულები, რომლებიც ზეახალი ვარსკვლავის ანთების შედეგადაა წარმოქმნილი. მათგან ყველაზე კარგად შესწავლილია [[კიბორჩხალისებრი ნისლეული]], რომელიც [[1054]] წელს ანთებული ზეახალი ვარსკვლავის ადგილზე მოჩანს. ამ ზეახალი ვარსკვლავის ნაშთია გამოკვეთილი [[პულსარი]] [[კიბორჩხალისებრი ნისლეული|კიბორჩხალისებრ ნისლეულში]]. ნისლეულის ცენტრალური ნაწილი და [[პულსარი]] [[სპექტრი|სპექტრის]] ვრცელ დიაპაზონში (რადიოდიაპაზონი, რენტგენული დიაპაზონი და სხვა) ასხივებენ. გაფართოების სიჩქარე ამჟამად დაახლოებით 1500 კმ/წმ–ია.
 
ზეახალი ვარსკვლავის ანთების მიზეზი ბოლომდე გამოკვლეული არ არის, ის კი ეჭვს გარეშეა, რომ ანთების პროცესში ვარსკვლავის სტრუქტურა არსებითად იცვლება, ამასთან ვარსკვლავი უზარმაზარ ენერგიას კარგავს. ზეახალი ვარსკვლავის ანთება ვარსკვლავის ევოლუციის ბოლო სტადიაზე ხდება.
{{მეცნიერება}}
{{Link FA|es}}
 
{{Link FA|en}}
 
[[კატეგორია:ასტრონომია]]
[[კატეგორია:ასტროფიზიკა]]
 
{{Link FA|en}}
{{Link FA|es}}
 
[[af:Supernova]]
ხაზი 52:
[[ms:Supernova]]
[[mt:Supernova]]
[[my:စူပါနိုဗာ]]
[[nl:Supernova]]
[[nn:Supernova]]