ვიტამინები: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შეუმოწმებელი ვერსია] | [შეუმოწმებელი ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
მ ბოტის დამატება: so:Fiitamiin |
|||
ხაზი 5:
ვიტამინები იყოფა ორ დიდ ჯგუფად: წყალში და ცხიმში ხსნადად. წყალში ხსნად ვიტამინებს ეკუთვნის '''B''' ჯგუფის ყველა ვიტამინი და [[C ვიტამინი|ვიტამინი '''C''']], ხოლო ცხიმსი ხსნად ვიტამინებს — [[A ვიტამინი|'''A''']],[[D ვიტამინი|'''D''']],[[E ვიტამინი|'''E''']] და [[K ვიტამინი|'''K''']] ვიტამინები.
ვიტამინები არის ორგანული ნივთიერებანი, რომელიც აუცილებელია ადამიანისა და ცხოველების ნორმალური ცხოველმოქმედებისათვის.
ვიტამინები იყოფა ორ დიდ ჯგუფად: წყალში და ცხიმში ხსნადად. წყალში ხსნად ვიტამინებს ეკუთვნის B ჯგუფის ყველა ვიტამინი და ვიტამინი C, ხოლო ცხიმსი ხსნად ვიტამინებს — A,D,E და K ვიტამინები.ასკორბინის მჟავა ანუ ვიტამინი C [ბერძ. a (უარყ. ნაწილაკი) და ლათ. scorbutus სურავანდი] — ორგანული ნივთიერება, სურავანდის საწინააღმდეგო ვიტამინი.
ასკორბინის მჟავა აუცილებელია ორგანიზმში ნორმალური ნივთიერებათა ცვლისათვის. ადამიანის ორგანიზში ის ვერ წარმოიქმნება.ვიტამინები ის ნივთიერებებია, რომელთა ძალზე მცირე რაოდენობაც საკმარისია ორგანიზმის ნორმალური განვითარებისა და ცხოველქმედებისათვის. ისინი პირველხარისხოვან როლს თამაშობენ ნივთიერებათა ცვლაში, ორგანოთა სისტემების ფუნქციონირებაში.
ზოგიერთი ვიტამინი სინთეზირდება ორგანიზმში, დიდი ნაწილი კი შედის მცენარეული წარმოშობის პროდუქტებში.
ვიტამინი A (რეტინოლი) ფართოდაა ბუნებაში გავრცელებული. იგი არის ცხოველური წარმოშობის პროდუქტებში (თევზის ქონი, ღვიძლი, რძის პროდუქტები და სხვა). მცენარეებში (სტაფილო, წითელი წიწაკა, პამიდორი, ასკილი, გარგარი), არის პიგმენტი კაროტინი, რომელიც ორგანიზმში ვიტამინ A-დ გარდაიქმნება. მისი ნაკლებობა იწვევს ზრდის შეჩერებას, გამოფიტვას, ნერვული სისტემის ფუნქციის დარღვევას, კანის გარქოვანებას, მხედველობის დაქვეითებას.
ვიტმინი B1 (თიამინი) - დიდი რაოდენობითაა ხორბლის ჩანასახში, ბრინჯის კანში, შვრიისა და წიწიბურას ბურღულში, მიწის თხილში და მწვანე ბარდაში, ბევრია ღორის ხორცში.
ეს ვიტამინი არ გროვდება ორგანიზმში, იგი საკვებთან ერთად რეგულარულად უნდა შედიოდეს. მისი ნაკლებობა იწვევს დარღვევებს პერიფერიულ და ცენტრალურ ნერვულ სისტემებში.
ვიტამინი B2 (რიბოფლავინი) არის სოკოებში, ბოსტნეულსა და მარცვლეულში, მიწის თხილსა და მწვანე ბარდაში, წიწიბურაში, ხორბლის პურსა და საქონლის ღვიძლში, თირკმელებში, ძროხის რძესა და კვერცხში.
ამ ვიტამინის უკმარისობა იწვევს ტუჩების, პირის ლორწოვანი გარსისა და ენის ანთებას. პირის კუთხეებში ჩნდება ნაოჭები და წყლულები იწვევს აგრეთვე თვალის რქოვანას ანთებას ცრემლდენით, წვითა და სინათლის შიშით. შეიმჩნევა მადის დაქვეითება, თავის ტკივილები და ა.შ.
ვიტამინი B3 (პანთოთენმჟავა) არის კაკალში, პარკოსან მცენარეებში, კარტოფილსა და მარცვლოვანებში. მისი ნაკლებობა სახიფათოა ორსულობის დროს, შეიძლება გამოიწვიოს ნაადრევი მშობიარობა.
ვიტამინი B6 (პიროდიქსინი) მნიშვნელოვანი რაოდენობითაა ბევრ ცხოველურ პროდუქტში და უმნიშვნელო რაოდენობითაა მცენარეებში (პარკოსნები, მარცვლოვნები, ბოსტნეული, ხილი). მის წყაროდ ითვლება ლუდის საფუარი, ხორბალი, ქერი, ფეტვი, სიმინდი, ბარდა, ლობიო. განსაკუთრებით ბევრია იგი ბანანში.
B6 ვიტამინის უკმარისობა იწვევს ახალშობილ ბავშვებში კრუნჩხვებსა და ანემიას. დიდებში მადის დაკარგვას, გულისრევას, მძინარობას, გაღიზიანებას, კანის დაავადებებს.
ვიტამინი B12 - მცენარეებში პრაქტიკულად არ არის. ეს ვიტამინი არის ცხოველური წარმოშობის პროდუქტებში. იგი მონაწილეობს ცილოვან და ცხიმოვან ცვლაში, აუმჯობესებს სისხლის შემადგენლობას.
ვიტამინი D - არის ცხოველური წარმოშობის პროდუქტებში. მისი ნაკლებობა ბავშვებში იწვევს რაქიტს.
ვიტამინი E (ტოკოფეროლი) შედის მცენარეულ ზეთებში, მწვანე ბარდასა და ცერცვში, შვრიაში, ხორბალსა და სიმინდში. ეს ვიტამინი აუმჯობესებს A ვიტამინის შეწოვასა და ათვისებას, ასტიმულირებს კუნთოვან სისტემას. აუმჯობესებს საშვილოსნოს კუნთების კვებასა და სისხლით მომარაგებას. მისი უკმარისობა იწვევს ნივთიერებათა ცვლის მოშლას.
ვიტამინი P (რუტინი) არის ბოსტნეულში, კენკრაში, ციტრუსებსა და ჩაიში. მას უნიშნავენ რევმატიზმის, ჰიპერტონიისა და კუჭის წყლულოვანი დაავადების, ღვიძლის, ნაღვლის ბუშტისა და თვალის, კანის ზოგიერთი დაავადების დროს.
ვიტამინი PP (ნიკოტინმჟავა) არის მარცვლეულში, პარკოსნებში, ბოსტნეულში, ხილში, უფრო მეტად კი ცხოველურ პროდუქტებში.
ამ ვიტამინის ნაკლებობამ შეიძლება გამოიწვიოს ტკივილები კუჭის არეში, გულისრევა, ფაღარათი, მკვეთრი სისუსტე, მეხსიერების დაქვეითება.
ვიტამინი C (ასკორბინმჟავა) არის შავ მოცხარში, ასკილსა და ცირცელში, ქაცვში, ხურტკმელსა და მარწყვში, ფორთოხალში, ლიმონსა და წითელ, მწვანე წიწაკაში. მწვანე ხახვსა და პირშუშხაში. ოხრახუშში. კამაში, ისპანახსა და სხვა. გაცხელებით ეს ვიტამინი იშლება.
ამ ვიტამინის ნაკლებობა ორგანიზმში იწვევს იმუნიტეტის დაქვეითებას - ორგანიზმი ადვილად ავადდება ინფექციური დაავადებებით.
| |||