საქართველოს საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შეუმოწმებელი ვერსია][შეუმოწმებელი ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary
No edit summary
ხაზი 6:
|დროშა =Flag of Georgian SSR.svg
|დროშის აღწერა = [[საქართველოს დროშა|დროშა]]
|გერბი =Coat of arms ofCOA Georgian SSR.png
|გერბის აღწერა = [[საქართველოს გერბი|გერბი]]
|რუკა =Georgian SSR mapSovietUnionGeorgia.svgpng
|აღწერა =საქართველოს სსრ-ს რუკა.
|p1 = საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკა
ხაზი 124:
|სქოლიო =
}}
 
'''საქართველოს საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა''' [[1921]] წლის [[25 თებერვალი|25 თებერვლიდან]] [[1991]] წლის [[1 აპრილი|1 აპრილამდე]] დამოუკიდებლობის დღის გამოცხადებამდე [[საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი|საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკათარესპუბლიკთა კავშირის]] ერთ-ერთი რესპუბლიკა იყო. [[1990]] წლის [[15 ნოემბერი|15 ნოემბერს]] საქართველოს რესპუბლიკად გამოცხადდა.
 
== საქართველოს ანექსია საბჭოთა რუსეთის მიერ ==
Line 160 ⟶ 161:
 
=== საქართველოს გაერთიანება ამიერკავკასიის ფედერაციასა და საბჭოთა კავშირში ===
[[ფაილი:Filipe maxaraze.jpg|thumb|left|140px|ფილიპე მახარაძე]]
 
საბჭოთა ხელისუფლებამ ახალი იმპერიის შესაქმნელად ახალი ფორმა გამონახა, ვითომდა საბჭოთა რესპუბლიკები - [[რუსეთის საბჭოთა ფედერაციული სოციალისტური რესპუბლიკა|რუსეთი]], [[უკრაინის საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა|უკრაინა]], [[ბელორუსიის საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა|ბელორუსია]], '''საქართველო''',[[სომხეთის საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა|სომხეთი]] და [[აზერბაიჯანის საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა|აზერბაიჯანი]] - ერთმანეთს შორის ნებაყოფლობით დებდნენ სამოკავშირეო ხელშეკრულებას. ახალ სამოკავშირეო სახელმწიფოში ყველა რესპუბლიკა თანასწორი უნდა ყოფილიყო. ეს ფარსი იმთავითვე ცხადი იყო მაგრამ საბჭოთა რუსეთის ზეწოლის შედეგად ყველა რესპუბლიკამ თანხმობა განაცხადა სამოკავშირეო სახელმწიფოში შესვლაზე. საბჭოთა რუსეთის პოლიტიკურმა ხელმძღვანელობამ საბჭოთა რესპუბლიკების ერთ სახელმწიფოდ გაერთიანებამდე საქართველო, სომხეთი და აზერბაიჯანი ძალდატანებით გააერთიანა [[ამიერკავკასიის სფსრ|ამიერკავკასიის საბჭოთა სოციალისტურ ფედერაციულ რესპუბლიკაში]], ამით ფეხქვეშ გაითელა ქართული ერის ინტერესები. მოსკოვის გეგმის თანახმად ახალი სახელმწიფოში უნდა შექმნილიყო რუსეთის, უკრაინის, ბელორუსიის და ამიერკავკასიის ფედერაციული რესპუბლიკებისგან. ამ გეგმის წინააღმდეგ გამოვიდნენ ქართველი ბოლშევიკები ([[ფილიპე მახარაძე]],[[მიხეილ ოკუჯავა]], [[კოტე ცინცაძე]], [[ბუდუ მდივანი]] და სხვები) . მათ ნაციონალ- უკოლნისტები უწოდეს. ნაცინალ ოკულნისტები წინააღმდეგნი არ იყვნენ სამოკავშირეო სახელმწიფოში გაერთიანებისა, ოღონდ საქართველო ამ სახელმწიფოში უნდა შესულიყო დამოუკიდებელი და არა ამიერკავკასიის ფედერაციით. ნაციონალ ოკულნისტები დამარცხდნენ. სერგო ორჯონიკიძემ შესძლო საქართველოს გაერთიანება ამიერკავკასიის საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების ფედერაციულ კავაშირში. [[1922]] წლის დეკემბერში ამიერკავკასიის საბჭოების I ყრილობა შეიქმნა. 1922 წლის დეკემბერში ხელი მოეწერა დეკლარაციას სამოკავშირეო სახელმწიფოს - საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირის შექმნის შესახებ. ახალი საბჭოთა იმპერია ამიერიდან იურიდიულად გაფორმდა. დეკლარაციით და [[1924]] წელს მიღებული კონსტიტუციით [[სსრკ|საბჭოთა კავშირში]] შემავალი ყველა სახელმწიფო სუვერენული იყო და სარგებლობდა სამოკავშირეო სახელმწიფოდან გასვლის უფლებით. ეს უფლება ძალაში დატოვა [[1936]] წლის კონსტიტუციამაც. მიუხედავად ამისა ამ უფლებით ვერცერთმა სახელმწიფომ ვერ ისარგებლა.
 
Line 214 ⟶ 215:
== 30-იანი წლების პოლიტიკური რეპრესიები ==
[[ფაილი:MarshalBeria.jpg|thumb|left|160px|ლავრენტი ბერია.]]
პოლიტიკური რეპრესიები რუსეთში [[1917]] წლიდან, ხოლო საქართველოში [[1921]] წლიდან დაიწყო. პოლიტიკური რეპრესიები სულ უფრო ძლიერდებოდა , მაგრამ განსაკუთრებულად ფართო მასშტაბებს 30-იანი წლების შუა ხანებში მიღწია. რეპრესიებს საბჭოთა კავშირში ყოველთვის ერთი მიზანი ჰქონდა - პოლიტიკური ძალაუფლების შენარჩუნება. 30-იანი წლების რეპრესიების მასშტაბურობა და სისასტიკე განპირობებული იყო რამდენიმე მიზეზით. 1. მოსახლეობის უმრავლესობას, რომელთაც მართლაც ჰქონდათ რწმენა იდეოლოგიის და სოციალისტური წყობის შექმნისა, იმედი გაუცრუვდა. სოციალისტური სისტემის ნაცვლად მათ თვალწინ ჩამოყალიბდა ძალმომრეობაზე დამყარებულიდაყრდობილი სისტემა, რომელიც ფეხქვეშ თელავდა ადამიანის უფლებებს და ადამიანს აქცევდა პოლიტიკური სისტემის ბრმა შემსრულებლად. 2. კომუნისტურ პარტიაში სტალინის კურს მოწინააღმდეგეები გამოუჩნდნენ. 3. ძველი ინტელიგენცია, რომელიც არასდროს არ შერიგებია საბჭოთა სისტემას. ყველა ამ ყველა მიზეზთამიზეზზე გამოდაყრდნობით ქვეყანაში ჩამოყალიბდა ძლიერიდიდი ოპოზიციურიოპოზიიური აზრი, რაც დიდ საფრთხეს უქმნიდა კომუნისტურ პარტიას.
 
იოსებ სტალინმა და მისმა თანამოაზრეებმა გადაწყვიტეს,გადაწყიტეს პოლიტიკური სისტემის შენარჩუნებისშემარჩუნების მიზნით, დაეწყოთ დიდი პოლიტიკური რეპრესიები. პოლიტიკურ რეპრესიებს საქართველოში დიდი გულმოდგინებით ატარებდა [[ლავრენტი ბერია]], რომელიც ჯერ ამიერკავკასიის ფედერაციული რესპუბლიკას, ხოლო შემდგომ საქართველოს კომუნისტურ ორგანიზაციას ედგა სათავეში და ფაქტობრივად ერთპიროვნულად წყვეტდა ყველა საკითხს.
 
30-იანი წლების რეპრესიები შეეხო ყველა კლასს და სოციალურ ფენას, მაგრამ განსაკუთრებით დაზარალდადაზარალალდა ინტელიგენცია. რეპრესიის მსხვერპლი გახდნენ გამოჩენილი მწერალი : [[მიხეილ ჯავახიშვილი]], ცნობილი დირიჟორი [[ევგენიევგრნი მიქელაძე]], ლიტერატურათმცოდნე [[ვახტანგ კოტეტიშვილი]], სახელგანთქმული პოეტები [[პაოლო იაშვილი]], [[ტიციან ტაბიძე]] და სხვები. ქართულიქართულ კულტურისკულტურაში მოღვაწეთამოღვაწეების დიდმა ნაწილმა მრავალი წელი გაატარა გადასახლებებში და ციხეებში გაატარა . პოლიტიკური რეპრესიები უმკაცრესად შეეხო ქართველ ბოლშევიკებსაც, სიკვდილით იქნა დასჯილი: [[მიხეილ კახიანი]] , [[მამია ორახელაშვილიორხელაშვილი]], [[ლევან ღოღობერიძე]], [[ბუდუ მდივანი]], [[მიხეილ ოკუჯავა]], [[სამსონ მამულია]] და სხვები.
 
== საქართველო [[მეორე მსოფლიო ომი|მეორე მსოფლიო ომში]] ==
Line 232 ⟶ 233:
 
=== ქართველების მონაწილეობა სამხედრო მოქმედებში ===
[[ფაილი:Konstantien leselidze.jpg|thumb|135px|left|კონსტანტინე ლესელიძე.]]
საქართველოდან გაწვეული მოსახლეობა მონაწილობას იღებდა საბჭოთა კავშირ-გერმანიის თითქმის ყველა სამხედრო ოპერაციაში, მათ შორის ომის საწყის ეტაპზე გამართულ ბრძოლებში დასავლეთ ფრონტზე, [[მოსკოვის დაცვა|მოსკოვის დაცვაში]] (1941 წლის ზამთარი). [[სტალინგრადის ბრძოლა|სტალინგრადის ბრძოალში]] ([[1942]]-[[1943]] წლები) და სხვები. მაგრამ განსაკუთრებისთ ბევრი ქართველი მონაწილეობდა [[კავკასიის დაცვა|კავკასიის დაცვაში]] (1942-1943 წლები). კავკასიის დაცვის ბრძოლებში კიდევ უფრო დიდი დატვირთვით მუშაობდნენ საქართველოში განლაგებული სამხედრო ქარხნები და სამხედრო ჰოსპიტალები. საბჭოთა კავშირ-გერმანიის ომში შეიქმნა ქართველთა დივიზია ქართველმა დივიზიებმა მონაწილეობა მიიღეს ყირიმის და კავკასიის დაცვის ოპერაციებში. ომის წლებში თავი გამოიჩინეს ქართველმა გენერლებმა [[კონსტანტიენ ლესელიძე|კონსტანტინე ლესელიძემ]], [[პორფილე ჩანჩიბაძე]], [[ვლადიმერ ნანეიშვილი]] და სხვები.
 
მრავალი ქართველი ჯარისკაცი და ოფიცერი მონაწილეობდა გერმანიის მიერ საბჭოთ აკავშირის ოკუპირებული ტერიტორიაზე დაწყებულ პარტიზანტულ მოძრაობაში. ომის დასაწყისში, საბჭოთა არმიის უკან დახევის პერიოდში დიდი რაოდენობით სამხედრო შენაერთები ალყაში აღმოჩნდნენ და ბრძოლის პარტიზანულ მეთოდზე გადავიდნენ. შემდგომში პარტიზანებს შეუერთდნენ ტყვეთა ბანაკიდან გაქცეული ჯარისკაცები და ოფიცრები, ასევე გერმანიის ჯარების ზურგში საბჭოთა სარდლების მიერ სპეციალური სავალდებულო დავალებით გადასხმული სამხედრო სპეციალისტები. პარტიზანულ ბრძოლებში მრავალმა ქართველმა გამოიჩინა თავი . [[უკრაინა|უკრაინის ტერიტორიაზე]] პარტიზანულ ბრძოლებში სახელი გაითქვა [[დავით ბექრაძე|დავით ბექრაძემ]]. [[ბელორუსია|ბელორუსიაში]] - [[ივალე შუბითაძე|ივანე შუბითაძემ]] და [[ვლადიმერ თაკვერაძე|ვლადიმერ თალაკვაძემ]].
 
ქართველები მონაწილეობდნენ გერმანიის მიერ ოკუპირებული ევროპული ქვეყნების პარტიზანულ ბრძოლებში. [[პოლონეთი|პოლონეთში]] ამგვარ ბრძოლებში თავი გამოიჩინა- [[ვასილ მანჯავაძე|ვასილ მანჯავაძემ]] , [[იტალია|იტალიაში]] - [[კონსტანტინე ლეჟავა|კონსტანტინე ლეჟავამ]], [[ნოე კუბლაშვული|ნოე კუბლაშვულმა]], [[ფორე მოსულიშვილი]] და სხვებმა, [[საფრანგეთი|საფრანგეთში]] - [[ვახტანგ სეხნიაშვილი|ვახტანგ სეხნიაშვილმა]], [[ოთარ იშხნელი|ოთარ იშხნელმა]] და სხვებმა. [[1945]] წლის მაისში გერმანიის წინააღმდეგ [[ტექსელის აჯანყება|აჯანყება]] მოაწყო [[ჰოლანდიაჰოლანდიაში]], კუნძულ [[ტექსელი|ტექსელზე]] განლაგებულმა ქართულმა ბატალიონმა.
 
=== ეროვნული მოძრაობის გამოცოცხლება ===
Line 249 ⟶ 251:
=== მეორე მსოფლიო ომის შედეგები საქართველოსთვის ===
 
ომის შედეგები საქართველოსთვის ძალზე მძიმემძიემ იყო დაიღუპა 300 000 ქართველი. უამრავი ადამიანი დასახიჩრდა, ბევრმა მიიღო მძიმე ფსიქოლოგიური ტრამვა. ომის შედეგად მიღებული ჭრილობებით დაიღუპა უამრავი ქართველი. ყოველივე ამან ძალზე გააუარესა საქართველოს დემოგრაფიული მდგომარეობა. ომმა მძიმე დარტყმა მიაყენა ქართულ ეკონომიკას. გაიძარცვა წიაღისეულის საწარმოები.
 
== საქართველო XX საუკუნის 40-50 იან წლებში ==
Line 385 ⟶ 387:
== რესურსები ინტერნეტში ==
* [http://www.datarule.narod.ru/GeorSSR.html საქართველოს საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა]
* [http://rolfgross.dreamhosters.com/Texts/KandA-Web/Giahistory.htm გიორგი თარხან-მოურავი: 70 წელი საბჭოთა საქართველო] (ინგლისურად)
 
== ლიტერატურა ==
 
*''მ.ვაჩნაძე და ვ.გურული.,'' საქართველოს ისტორია IX კლასი, 2001;
 
{{საბჭოთა კავშირი}}
Line 396 ⟶ 393:
[[კატეგორია:საქართველოს ისტორია]]
[[კატეგორია:სსრკ-ის რესპუბლიკები]]
[[კატეგორია:პოლიტიკური რეპრესიები საბჭოთა კავშირში]]
 
[[af:Georgiese Sosialistiese Sowjetrepubliek]]
[[az:Gürcüstan Sovet Sosialist Respublikası]]
[[be-x-old:Грузінская ССР]]
[[be-x-old:Грузінская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка]]
[[bg:Грузинска съветска социалистическа република]]
[[br:RSS Jorjia]]
Line 435 ⟶ 430:
[[tr:Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti]]
[[uk:Грузинська РСР]]
[[yo:Georgian Soviet Socialist Republic]]
[[yo:Orílẹ̀-èdè Olómìnira Sófìẹ̀tì Sósíálístì Georgia]]
[[zh:格鲁吉亚苏维埃社会主义共和国]]