გილგამეშის ეპოსი: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შეუმოწმებელი ვერსია] | [შეუმოწმებელი ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
Luckas-bot (განხილვა | წვლილი) მ ბოტის დამატება: sw:Utenzi wa Gilgamesh |
მ სურათი |
||
ხაზი 1:
[[სურათი:
'''გილგამეშის ეპოსი''', ასურულ-ბაბილონური (აქადური) ლიტერატურის ძეგლი, დღეისათვის ცნობილი პირველი ეთიკურ-ფილოსოფიური ხასიათის ეპოსი მსოფლიო მწერლობაში და ასევე, პირველი ლიტერატურული ნაწარმოებიც. საფუძვლად დაედო ძველი შუმერული თქმულებები ურუქის I დინასტიის (ძვ. წ. III ათასწლეულის დასაწყისი) მეფის [[გილგამეში]]ს შესახებ. მეტ-ნაკლები სისრულით შემორჩენილია ხუთიოდე თქმულება. შუმერული თქმულებები ძველთაგანვე ითარგმნებოდა [[აქადური ენა|აქადური ენის]] დიალექტებზე, მუშავდებოდა მთელი ათასწლეულის მანძილზე და ძვ. წ. III ათასწლეულის ბოლოს - II ათასწლეულის დასაწყისში ერთიანი ეპოსის სახე მიიღო. ეპოსის მოტივთაგან უმნიშვნელოვანესია მეგობრობა [[გილგამეში|გილგამეშსა]] და ველურობიდან ცივილიზებულ ადამიანამდე ამაღლებულ [[ენქიდუ|ენქიდუს]] შორის. ეს უკანასკნელი ათვინიერებს გილგამეშის უხეშ ბუნებას, მაღალი ზნეობისაკენ უბიძგებს მას, და ბოლოს, თავისი სიკვდილით ცხოვრების აზრზე დააფიქრებს. გილგამეშის შემდგომი ბედი დაკავშირებულია სიცოცხლისა და უკვდავების ძიებასთან, რაც მას მიიყვანს უთნაფიშთიმთან, საყოველთაო წარღვნას გადარჩენილ ერთადერთ კაცთან (ეპოსში ჩართულია [[წარღვნა|წარღვნის]] ვრცელი ეპიზოდი), და ბოლოს დაბრძენებულს დააბრუნებს ურუქში. გილგამეშის ეპოსი გავრცელებული იყო ახლო აღმოსავლეთში როგორც აქადურ, ასევე [[ხეთური ენა|ხეთურ]] და [[ხურიტული ენა|ხურიტულ]] ენებზე. ეპოსის გამოძახილმა თითქმის ახალი წელთაღრიცხვის მიჯნამდე მოაღწია. დღემდე შემორჩენილია [[ეპოსი|ეპოსის]] 12 ფირფიტა, თუმცა მეთორმეტე განსხვავებული შინაარსისაა და ნაწარმოების საერთო კონტექსტიდან ამოვარდნილია. ერთ-ერთი ნაწყვეტი (სახელდობრ წარღვნის ეპიზოდი) 1872 წელს აღმოჩნდა ბრიტანეთის მუზეუმის ლურსმნული დამწერლობის ძეგლების კოლექციაში. ეპოსი ნათარგმნია თითქმის ყველა ევროპულ და ზოგიერთ აღმოსავლურ ენაზე. ქართულად არსებობს სამი დამოუკიდებელი თარგმანი.
ხაზი 39:
==პერსონაჟები და გეოგრაფიული ობიექტები==
*'''ანუ''' – სამოთხისა და ცის ღმერთი შუმერულ, ასურულ და ბაბილონურ მითოლოგიაში.
*'''ანაუაკი''' – ღმერთთა ჯგუფი, ანუს კომპანიონები.▼
*'''ანზუ''' – ღმერთი–ჩიტი. ჰქონდა არწივის ფრთები და ლომის ფორმის ფეხები.▼
▲'''ანაუაკი''' – ღმერთთა ჯგუფი, ანუს კომპანიონები.
*'''აპსუ''' – მითიური ოკეანე მიწისქვეშეთში, საიდანაც წყაროები და სასმელი წყაროები მოედინებოდნენ.▼
*'''არურუ''' – დედამიწის დედა–ღვთაება, ენლილის და, ენკის მეუღლე და ნინსარის დედა.▼
▲'''ანზუ''' – ღმერთი–ჩიტი. ჰქონდა არწივის ფრთები და ლომის ფორმის ფეხები.
*'''ენლილი''' – მთავარი ღმერთი. ქარის პატრონი.▼
*'''ენქიდუ''' – ეპოსის ერთ–ერთი მთავარი მოქმედი პირი. იგი ღმერთ ანუს დავალებით თიხისაგან შექმნა ქალღმერთმა არურუმ.▼
▲'''აპსუ''' – მითიური ოკეანე მიწისქვეშეთში, საიდანაც წყაროები და სასმელი წყაროები მოედინებოდნენ.
*'''ერეშქიგალი''' – ირკალას (მიწისქვეშეთი) დედოფალი.▼
*'''ეთანა''' – ქალაქ ქიშის ხელმწიფე. ლეგენდის თანახმად იგი წარღვნას გადაურჩა.▼
▲'''არურუ''' – დედამიწის დედა–ღვთაება, ენლილის და, ენკის მეუღლე და ნინსარის დედა.
*'''გილგამეში''' – მოხსენიებულია შუმერულ მეფეთა სიაში. სავარაუდოდ იგი იყო ნამდვილი ხელმწიფე ძვ.წ. 26 საუკუნეში.▼
*'''ჰუმბაბა''' – კედარის ტყის გიგანტური მცველი, სავარაუდოდ ჰქონდა ლომის სახე.▼
▲'''ენლილი''' – მთავარი ღმერთი. ქარის პატრონი.
*'''იგიგის ღმერთები''' – ძირითადი, პირველხარისხოვანი ღმერთები.▼
*'''ირკალა''' – საშინელი მიწისქვეშეთი, რომელსაც მართავდა სიკვდილის ღმერთი ნერგალი და მისი მეუღლე ერეშქიგალი.▼
▲'''ენქიდუ''' – ეპოსის ერთ–ერთი მთავარი მოქმედი პირი. იგი ღმერთ ანუს დავალებით თიხისაგან შექმნა ქალღმერთმა არურუმ.
*'''იშთარი''' – სიყვარულის, ნაყოფიერებისა და ომის ქალღმერთი, შამაშის ტყუპისცალი.▼
*'''ლაპის ლაზული''' – ლილაქვა, ლურჯი ფერის ძვირფასი ქვა.▼
▲'''ერეშქიგალი''' – ირკალას (მიწისქვეშეთი) დედოფალი.
*'''ნინურტა''' – მიწათმოქმედების, ხვნის ღმერთი.▼
*'''ნიპური''' – უძველესი წმინდა ქალაქი, მდებარეობს ახლანდელი ერაყის ტერიტორიაზე, ბაღდადის სამხრეთით, 150 კმ–ს მანძილზე.▼
▲'''ეთანა''' – ქალაქ ქიშის ხელმწიფე. ლეგენდის თანახმად იგი წარღვნას გადაურჩა.
*'''რიმათ–ნინსუნი''' – წმინდა ქალღმერთი, გილგამეშის დედა, მეფე–ღმერთის – ლუგალბანდას – მეუღლე. ▼
*'''სიდური''' – ბრძენი ქალი, მიჩნეულია ღვთაებად. მისი სახელი დაკავშირებულია ლუდთან. ▼
▲'''გილგამეში''' – მოხსენიებულია შუმერულ მეფეთა სიაში. სავარაუდოდ იგი იყო ნამდვილი ხელმწიფე ძვ.წ. 26 საუკუნეში.
*'''სიპარი''' – უძველესი ქალაქი, მდებარეობს ახლანდელი ერაყის ტერიტორიაზე, ქალაქ ბაღდადის მიდამოებში.▼
*'''ურუქი''' – უძველესი ქალაქი მესოპოტამიაში, მდებარეობს ერაყის ტერიტორიაზე, ბაღდადის სამხრეთით, დაახლოებით 200 კმ–ში.▼
▲'''ჰუმბაბა''' – კედარის ტყის გიგანტური მცველი, სავარაუდოდ ჰქონდა ლომის სახე.
*'''უთნაფიშთიმი''' – შურუპაკის ხელმწიფე. ლეგენდის მიხედვით, წარღვნას გადარჩენილი ადამიანი. ▼
*'''შამაში''' – მზის ღმერთი, მთვარის ღმერთ ნანარის დაქვემდებარებაში მყოფი.▼
▲'''იგიგის ღმერთები''' – ძირითადი, პირველხარისხოვანი ღმერთები.
*'''შამჰათი''' – სასახლის მეძავი, ქალღმერთ იშთარის ქურუმი.▼
*'''შურუპაკი''' – უძველესი ქალაქი, მდებარეობს ერაყის ტერიტორიაზე, ბაღდადის სამხრეთ–აღმოსავლეთით, დაახლოებით 200 კმ–ში.▼
▲'''ირკალა''' – საშინელი მიწისქვეშეთი, რომელსაც მართავდა სიკვდილის ღმერთი ნერგალი და მისი მეუღლე ერეშქიგალი.
▲'''იშთარი''' – სიყვარულის, ნაყოფიერებისა და ომის ქალღმერთი, შამაშის ტყუპისცალი.
▲'''ლაპის ლაზული''' – ლილაქვა, ლურჯი ფერის ძვირფასი ქვა.
▲'''ნინურტა''' – მიწათმოქმედების, ხვნის ღმერთი.
▲'''ნიპური''' – უძველესი წმინდა ქალაქი, მდებარეობს ახლანდელი ერაყის ტერიტორიაზე, ბაღდადის სამხრეთით, 150 კმ–ს მანძილზე.
▲'''რიმათ–ნინსუნი''' – წმინდა ქალღმერთი, გილგამეშის დედა, მეფე–ღმერთის – ლუგალბანდას – მეუღლე.
▲'''სიდური''' – ბრძენი ქალი, მიჩნეულია ღვთაებად. მისი სახელი დაკავშირებულია ლუდთან.
▲'''სიპარი''' – უძველესი ქალაქი, მდებარეობს ახლანდელი ერაყის ტერიტორიაზე, ქალაქ ბაღდადის მიდამოებში.
▲'''ურუქი''' – უძველესი ქალაქი მესოპოტამიაში, მდებარეობს ერაყის ტერიტორიაზე, ბაღდადის სამხრეთით, დაახლოებით 200 კმ–ში.
▲'''უთნაფიშთიმი''' – შურუპაკის ხელმწიფე. ლეგენდის მიხედვით, წარღვნას გადარჩენილი ადამიანი.
▲'''შამაში''' – მზის ღმერთი, მთვარის ღმერთ ნანარის დაქვემდებარებაში მყოფი.
▲'''შამჰათი''' – სასახლის მეძავი, ქალღმერთ იშთარის ქურუმი.
▲'''შურუპაკი''' – უძველესი ქალაქი, მდებარეობს ერაყის ტერიტორიაზე, ბაღდადის სამხრეთ–აღმოსავლეთით, დაახლოებით 200 კმ–ში.
==ლიტერატურა==
| |||