განდეგილი: განსხვავება გადახედვებს შორის

'''განდეგილი''' (ნამდვილი გვარი და სახელი ''დომინიკა ზურაბის ასული ერისთავი'') (დ. 28 ოქტომბერი/ [[ 9 ნოემბერი]], [[1864]], [[სალომინაო|სოფ. სალომინაო]] (ან ამაღლება), ახლანდელი [[ვანის რაიონი]] ― გ. [[29 იანვარი]], [[1929]], [[თბილისი]]), [[ქართველები | ქართველი]] პოეტი და პროზაიკოსი.

XIX საუკუნის 90-იანი წლების ჟურნალ-გაზეთებში იგი წარმოდგა როგორც ნიჭიერი პუბლიცისტი, კრიტიკოსი, ბელეტრისტი, მთარგმნელი და ჟურნალისტი; სტატიებით, საპოლემიკო წერილებით, ფელეტონებით ეხმაურებოდა იმ დროის მოწინავე ქართველ მოაზროვნეთა კონცეფციებს. პირველი ლექსი "ბარათაშვილის ნეშთის გადმოსვენების გამო" [[ჭავჭავაძე, ილია | ი. ჭავჭავაძემ]] გაზეთ "ივერიაში" დაუბეჭდა [[1893]] და მაშინვე მიიწვია მუდმივ თანამშრომლად როგორც [[ქართული ენა | ქართული ენის]] კარგი მცოდნე (იგი პირველი კორექტორი ქალი იყო); ამავე გაზეთში [[1894]] წელს გამოქვეყნდა მისი მოთხრობა "მუნჯი", რომელსაც მოჰყვა სხვა მოთხრობები ("გოგია", "იის კონა", "გვირგვინი", "საშინელი ღიმილი", "ურწმუნო ბოშა" და სხვა). პატრიოტული მოთხრობის "მარინეს" გამოქვეყნებისთანავე ([[1897]]) აღიარეს, რომ ქართულ მწერლობაში ნიჭიერი ბელეტრისტი ქალი მოვიდა.

განდეგილმა დიდი ამაგი დასდო ქართველი ქალის უფლებების დაცვის საქმეს (წერილი "პატარა ერის დიდებულნი ასულნი", "სახალხო ფურცელი", [[1926]], № 478); მან ერთ-ერთმა პირველმა დაარსა "ქართველ ქალთა საზოგადოება", რომლის თაოსნობითაც გაიხსნა ერთგვარი სალონ-საჩაიე "ძმური ნუგეში" (შემოსავალს გადასცემდნენ I მსოფლიო ომის ფრონტზე მყოფთ). სალონში იკრიბებოდნენ იმ დროის თვალსაჩინო მოღვაწეები, მწერლები და პოეტები. განდეგილის ლექსებისა და მოთხრობების კრებული გამოქვეყნდა [[1910]], ლექსების კრებული - [[1918]]. ავტორი მათში უმთავრესად წარმოგვიდგება როგორც ლირიკოსი. მისი პოეზიის მთავარი მოტივია პატრიოტიზმი (პოემა "შეჩვენებული"). აგრეთვე სამოქალაქო ლირიკული შესანიშნავი ნიმუშებია მისი "პოეტი", "დილა", "არა, არ ვსტირი", მე მიყვარს ჩემი სამშობლო", "საცოდავო დედაჩემო", "ნ. ორბელიანს" და სხვა. აღსანიშნავია განდეგილის მთარგმნელობითი მოღვაწეობაც. თარგმნა [[ჰაინე, ჰაინრიხ| ჰ. ჰაინეს]], [[რილეევი, კონდრატი | კ. რილეევის]], [[გორკი, მაქსიმ | მ. გორკის]], [[ტურგენევი, ივანე | ი. ტურგენევის]], [[კუპრინი, ალექსანდრე | ა. კუპრინის]], მარკიზ სონიესა და სხვების ნაწარმოებები. მათგან ყველაზე მნიშვნელოვანია თარგმანი [[გრიბოედოვი, ალექსანდრე | ა. გრიბოედოვის]] "ვაი ჭკუისაგან", რომლის ნაწყვეტები იბეჭდებოდა [[1898]]-[[1899]] "კვალში", ცალკე წიგნად გამოვიდა [[1902]] წელს, წიგნის რედაქტორი იყო ი. ჭავჭავაძე. განდეგილმა მნიშვნელოვანი წვლილი შეიტანა საბავშვო ლიტერატურაშიც; დაწერა მრავალი ორიგინალური და თარგმნა არაერთი უცხოური საყმაწვილო მოთხრობა.

== ლიტერატურა ==

* ''კაკიაშვილი გ.,'' ქსე, ტ. 2, გვ. 677, თბ., 1977

[[კატეგორია:დაბადებული 1864]]

[[კატეგორია:გარდაცვლილი 1929]]