ვიკიპედია

ჰუმანიზმი: განსხვავება გადახედვებს შორის

ისტორიის ინტერაქციულად გადახედვა
[შეუმოწმებელი ვერსია][შეუმოწმებელი ვერსია]
← წინა ცვლილებაშემდეგი ცვლილება →
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
ვიზუალურივიკიტექსტი
მ ბოტის დამატება: als, an, ar, arz, bn, cs, cy, eo, et, eu, fa, fi, fr, fur, gl, hu, id, jv, kk, ko, la, lt, lv, mk, oc, pl, sco, simple, sk, sl, sq, sr, ta, th, tr, uk, uz, vi შეცვლა: it, ja
მ ბოტის დამატება: gan:人文主義; cosmetic changes
ხაზი 1:
[[Imageფაილი:Da Vinci Vitruve Luc Viatour.jpg|thumb|right|200px| [[და ვინჩი, ლეონარდო|ლეონარდო და ვინჩის]] ანატომიური ნახაზები]]
'''ჰუმანიზმი''', მიმდინარეობა [[ფილოსოფია|ფილოსოფიაში]], [[ხელოვნება|ხელოვნებასა]] და [[ლიტერატურა|ლიტერატურაში]] [[რენესანსი|რენესანსის]] პერიოდში, რომელიც ყველაფერზე მაღლა ადამიანსა და ადამიანურ ფასეულობებს აყენებს. იგი მოიცავს [[XIV საუკუნე|XIV]]-[[XVI საუკუნე|XVI საუკუნეებს]] და ხასიათდება ანტიკური ტექსტებით დაინტერესებით, ცხოვრების, წერის, აზროვნების სტილის შეცვლით.
 
თანამედროვე გაგებით ჰუმანიზმი აღნიშნავს აზროვნებას, რომლის უპირველესი საზრუნავია ადამიანის ძირითადი თვისებების განვითარება და ყოველივე იმის წინააღმდეგ გალაშქრება, რაც ადამიანს ბოჭავს და მის დეგრადირებას იწვევს.
[[Imageფაილი:Holbein-erasmus2.jpg|thumb|200px|left| [[ერაზმი]]]]
ჰუმანიზმი [[რენესანსი|რენესანსის]] იდეოლოგიას წარმოადგნს. თუკი შუა საუკუნეების [[ფილოსოფია|ფილოსოფიასა]] და [[ლიტერატურა|ლიტერატურაში]] ყოვლისშემძლე იყო ღმერთი, ჰუმანიზმმა ადამიანის ძალები აღიარა. ეს გამოწვეული იყო იმ ფაქტით, რომ ამ ეპოქაში დაიწყო ადამიანმა სამყაროს აქტიური ათვისება, შემეცნება. აღმოაჩინეს [[ამერიკა]], [[ავსტრალია]], ადამიანმა პირველად შეძლო შემოევლო დედამიწისთვის და ეჭვი შეეტანა დედამიწის ბრტყელ ფორმაში, [[კოპერნიკი, დავით|კოპერნიკის]] აღმოჩენამ რელიგიური საკითხები დააყენა ეჭვქვეშ.
 
შუა საუკუნეების ეკლესია ადამიანის იდეალად თვლიდა ბერს, რომელიც მთელ თავის დროს ღმერთზე და სულის გადარჩენაზე ფიქრში ატარებს. ამ იდეალს უპირისპირდება ახალი გმირი, რომელიც სიცოცხლისკენ მიისწრაფვის და ცდილობს ამოიცნოს, დაიმორჩილოს გარე სამყარო. მისი მიზანი არა საიქიოში სულის გადარჩენაა, არამედ დედამიწაზე რეალური ბედნიერების მიღწევა. ამ ახალი გმირის წარმოსაჩენად ჰუმანისტური ხელოვნება შთაგონების წყაროს ანტიკურ სამყაროში ეძებს, რომელიც ყველაზე მეტადაა გახსნილი ადამიანისთვის.
 
== ჰუმანისტები ეპოქის მიხედვით ==
[[Imageფაილი:Francois Rabelais - Portrait.jpg|thumb|right|200px|ფრანსუა რაბლე]]
* [[XIV საუკუნე]]
:[[ფრანჩესკო პეტრარკა]] ([[1304]]-[[1374]])
:[[ბოკაჩო]] ([[1313]]-[[1375]])
:[[სალუტატი, კოლუჩიო]]
* [[XV საუკუნე]]
:[[ვერონეზე, გუარინო]] ([[1374]]-[[1460]])
:[[ვალლა, ლირენცო]] ([[1407]]-[[1457]])
ხაზი 20:
:[[და ვინჩი, ლეონარდო]] ([[1452]]- [[1519]])
:[[ფილელფო, ფრანჩესკო]]
* [[XVI საუკუნე]][[Imageფაილი:Montaigne-Dumonstier.jpg|thumb|მონტენი]]
:[[ერაზმი]] (დაახლ. [[1466]]-[[1536]])
:[[ბუდე, გიიომ]] ([[1467]]-[[1540]])
ხაზი 27:
:[[დოლე, ეტიენ]] ([[1509]]-[[1546]])
:[[მონტენი, მიშელ დე]] ([[1533]]-[[1592]])
* [[XVII საუკუნე]]
:[[სპინოზა, ბარუხ]] ([[1632]]-[[1677]])
:[[ლოკი, ჯონ]] ([[1632]]-[[1704]])
* [[XVIII საუკუნე]]
:[[მონტესკიე]] ([[1689]]-[[1755]])
:[[ვოლტერი]] ([[1694]]-[[1778]])
:[[კანტი, ემანუელ]] ([[1724]]-[[1804]])
:[[ჯეფერსონი, თომას]] ([[1743]]-[[1826]])
* [[XIX საუკუნე]] [[Imageფაილი:John Locke.jpg|right|150px|thumb|right|ჯონ ლოკი]]
:[[კომტი, ოგიუსტ]] ([[1798]]-[[1857]])
:[[ტოკვილი, ალექს დე]] ([[1805]]-[[1859]])
* [[XX საუკუნე]]
:[[რასელი, ბერტრან]] ([[1872]]-[[1970]])
:[[კამიუ, ალბერ]] ([[1913]]-[[1960]])
ხაზი 50:
* [http://www.humaniste.be ბელგიური ჰუმანისტური მიმდინარეობა]
* [http://assohum.org კვებეკის ჰუმანისტური ასოციაცია (AHQ)]
* [http://www.iheu.org საერთაშორისო ჰუმანიზმი და ეთიკური გაერთიანება]
* [http://www.humaniststudies.org/ ჰუმანისტური კვლევების ინსტიტუტი]
 
ხაზი 78:
[[fr:Humanisme]]
[[fur:Umanisim]]
[[gan:人文主義]]
[[gl:Humanismo]]
[[he:הומניזם]]
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/ჰუმანიზმი“-დან