მაშრიყი: განსხვავება გადახედვებს შორის

== სიტყვის წარმოშობა ==

სიტყვა ''მაშრიყი'' ნაწარმოებია არაბული ზმნისაგან „''შარაყა''“ ({{lang-ar2|شرق‎}}), რომელიც ნიშნავს „ამოსვლას (მზის)“, „ნათებას“. შესაბამისად, [[არაბული ენა|არაბულში]] ცნება ”„''მაშრიყი''“ ნიშნავს ადგილს, სადაც მზე ამოდის, ანუ აღმოსავლეთს. ამგვარად, ეს სიტყვა [[მაღრიბი]]ს საპირისპირო ცნებაა ({{lang-ar2|المغرب‎‎}}), ანუ ადგილი, ”სადაც„სადაც მზე ჩადის, დასავლეთი.“ ორივე გეოგრაფიული ტერმინი წარმოდგება VII საუკუნიდან, ადრეული [[ისლამური დაპყრობები]]ს პერიოდიდან.

== ეგვიპტის განსაკუთრებული სტატუსი ==

== ისტორია ==

VII საუკუნეში [[არაბული ექსპანსია|არაბული ექსპანსიის]] შემდეგ ''მაშრიყი'' [[უმაიადების დინასტია|უმაიადების დინასტიის]] [[ხალიფატი]]ს სამყოფელი იყო. თავდაპირველად იგი მდებარეობდა [[დამასკო]]ში, შემდეგ კი [[ბაღდადი|ბაღდადში]]. მომდევნო საუკუნეებში რეგიონზე სხვადასხვა, უმეტესად [[თურქული დინასტიები]] ავრცელებენ გავლენას. 1517-დან 1918 წლამდე რეგიონს [[ოსმანები]] მართავდნენ. 1914 წელს [[ოსმალეთის იმპერია|ოსმალეთის იმპერიის]] [[პირველი მსოფლიო ომი|პირველ მსოფლიო ომში]] ჩაბმის, 1915 წელს კი [[სომხების გენოციდი]]ს შემდეგ [[მექა]]ს ემირმა, [[ჰუსეინ იბნ ალი]]მ 1916 წელს უარი თქვა ომში დაუძლურებული ოსმალეთის უზენაესობაზე. მან თავი ”არაბეთის„არაბეთის მეფედ“ გამოაცხადა. საბოლოოდ იგი [[ჰეჯაზი]]ს მეფედ იქნა აღიარებული. პარალელურად, [[ევროპის კოლონიზატორული სახელმწიფოები]] [[საიქს-პიკოს ხელშეკრულება|საიქს-პიკოს ხელშეკრულებით]] შეთანხმდნენ, რომ ''მაშრიყი'' [[გავლენის სფეროები|გავლენის სფეროებად]] დაენაწილებინათ. განისაზღვრა რეგიონის დაყოფა ბრიტანულ (თანამედროვე [[ისრაელი]]ს, [[იორდანია|იორდანიისა]] და [[ერაყი]]ს ტერიორიები) და ფრანგულ ([[ლიბანი]], [[სირია]]) გავლენის სფეროებად. 1916-19181916—1918 წლებში [[ოსმალეთის იმპერიის არაბული ტერიტორიები|ოსმალეთის იმპერიის არაბულ ტერიტორიებზე]] დასავლეთის სახელმწიფოების მხარდაჭერით წარმოებული [[არაბთა აჯანყება თურქული ბატონობის წინააღმდეგ]] და [[ჰუსეინ-მაკ-მაჰონის მიმოწერა]] 1915-19161915—1916 წლებში არაბთა მიერ შეფასებულ იქნა, როგორც არაბთა დამოუკიდებლობისადმი თანხმობის გამოხატვა. თუმცა [[დიდი ბრიტანეთი|დიდ ბრიტანეთსა]] და [[საფრანგეთი|საფრანგეთს]] შორის [[საიქს-პიკოს შეთანხმება|საიქს-პიკოს საიდუმლო ხელშეკრულების]] დადების შემდეგ, რასაც რეგიონის კონტროლირებად ტერიტორიებად დანაწილება მოჰყვა, 1916 წელს ეს დამოკიდებულება შეიცვალა. ამის შემდეგ, 1917 წელს, ბრიტანელები [[ბალფურის დეკლარაცია|ბალფურის დეკლარაციით]] ებრაელებს ”ეროვნული„ეროვნული ტერიტროების“ შექმნას შეპირდნენ, რასაც შედეგად 1948 წელს [[ისრაელის სახელმწიფო]]ს დაარსება მოჰყვა. ''მაშრიყის'' თანამედროვე საზღვრები, ამგვარად, ოსმალეთის იმპერიის დაშლის შემდეგ მაშინდელი [[ევროპის დიდი სახელმწიფოები]]ს მიერ დადგინდა.

== ისრაელის განსაკუთრებული სტატუსი ==

''მაშრიყში'' ასევე განსაკუთრებულ სტატუსს ფლობს [[ისრაელი]], ერთის მხრივ თავისი ისტორიის, მეორეს მხრივ თავისი სახელმწიფოებრიობის გამო. 1947 წლის 29 ნოემბერს [[გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის გენერალური ასამბლეა|გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის გენერალურმა ასამბლეამ]] ორი მესამედი უმრავლესობით მხარი დაუჭირა გაყოფის გეგმას, რომლის მიხედვითაც [[დასავლეთი პალესტინა]] (მთლიანი [[პალესტინა|პალესტინის]] 22 %) ებრაულ და არაბულ სახელმწიფოდ უნდა გაყოფილიყო. მანამდე აღმოსავლეთ პალესტინა [[იორდანიის სამეფო]]დ გამოცხადდა (78 %). არაბულმა სახელმწიფოებმა ამას მხარი არ დაუჭირეს და ებრაელების განადგურებით დაიმუქრნენ. 1948 წლის 14 მაისს, პარასკევ დღეს, 16:00 საათზე, [[შაბათი]]ს დაწყების წინ [[თელავივი|თელავივში]] შეიკრიბა [[ებრაელთა ეროვნული კრება]] და „ებრაელი ხალხის ბუნებრივი და ისტორიული უფლებისა და გაერთიანებული ერების პლენარულ სხდომებზე გადაწყვეტილების“ ძალით [[დევიდ ბენ გურიონი|დევიდ ბენ გურიონმა]] დამოუკიდებლობა გამოაცხადა. ამავე ღამით, ''მაშრიყის'' [[არაბული ქვეყნები|არაბულმა ქვეყნებმა]], კერძოდ [[ეგვიპტე]]მ, [[საუდის-არაბეთი|საუდის-არაბეთმა]], [[იორდანია]]მ, [[ლიბანი|ლიბანმა]], [[ერაყი|ერაყმა]] და [[სირია]]მ ისრაელს ომი გამოუცხადეს. ამას მოჰყვა ისრაელის დამოუკიდებლობისათვის ბრძოლა. თანამედროვე ისრაელის სახელმწიფო ებრაული ქვეყანაა. მისი სახელმწიფო ენებია [[ებრაული ენა|ებრაული]] და [[არაბული ენა|არაბული]].

== პოლიტიკური დაყოფა ==

=== სახელმწიფოები ===

* [[ეგვიპტე]]

* [[ერაყი]]

* [[იორდანია]]

* [[ლიბანი]]

* [[სირია]]

* [[ისრაელი]]

=== დამოკიდებული ტერიტორია ===

* [[პალესტინის ავტონომიური ტერიტორია]]