ნიკოლაუს სტენო
ნიკოლაუს სტენო (აგრეთვე ცნობილი როგორც, ნილს სტენონი, სტენსენი; დან. Niels Stensen, ინგლ. Nicolas Steno, ლათ. Nicolaus Stenonis; დ. 11 იანვარი, 1638, კოპენჰაგენი — გ. 5 დეკემბერი [ძვ. სტ. 25 ნოემბერი], 1686, შვერინი) — დანიელი ბუნებისმეტყველი. მოღვაწეობდა ანატომიაში, პალეონტოლოგიასა და გეოლოგიაში. სტენო გეოლოგიისა და სტრატიგრაფიის მამამთავარია.[8]
| ნიკოლაუს სტენო | |
|---|---|
 | |
| დაბ. თარიღი | 11 იანვარი, 1638[1] [2] [3] [4] [5] [6] |
| დაბ. ადგილი | კოპენჰაგენი[1] |
| გარდ. თარიღი | 5 დეკემბერი, 1686[1] [2] [3] [5] (48 წლის) |
| გარდ. ადგილი | შვერინი[1] |
| დასაფლავებულია | სან-ლორენცოს ბაზილიკა |
| მოქალაქეობა | დანიის სამეფო |
| საქმიანობა | ანატომი, პალეონტოლოგი, ექიმი, გეოლოგი, კათოლიკე მღვდელი[7] , კრისტალოგრაფი და Catholic bishop[7] |
| ალმა-მატერი | კოპენჰაგენის უნივერსიტეტი |
1656-1659 წლებში სწავლობდა კოპენჰაგენის უნივერსიტეტში (არ დაუმთავრებია), შემდეგ (1659-1660) – ამსტერდამში. მუშაობდა ლეიდენში, პარიზში, რომში, ფლორენციაში და სხვა. ადამიანის ანატომიის შესწავლის დროს აღმოაჩინა ყბაყურის სადინარი (1660), რომელსაც მისი სახელი ეწოდა; აღწერა კუნთების გასწვრივბოჭკოვანი აგებულება და შეეცადა აეხსნა კუნთების შეკუმშვის მექანიზმი (1664); ცხადყო ძუძუმწოვრებისა და კვერცხისმდებელი ცხოველების საკვერცხეების მსგავსება (1667).
გეოლოგიაში სტენო გეოტექტონიკის ერთ-ერთ ფუძემდებელია. კრისტალოგრაფიაში დაადგინა კუთხეთა მუდმივობის კანონი; აღწერა ალმასის, კვარცის და მარკაზიტის კრისტალები. მასვე ეკუთვნის შრეთა წარმოქმნის თანამიმდევრობის კანონი სტრატიგრაფიაში; სტენომ დაამტკიცა, რომ დანალექი ქანების დახრილი განლაგება მეორეულია და დაასაბუთა ქანების უთანხმო განლაგების მნიშვნელობა.
სტენოს სახელი ეწოდა მინერალს — სტენონიტი.
ლიტერატურა
რედაქტირება- ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 9, თბ., 1985. — გვ. 560-561.
- Белоусов В. В., Николаус Стено — основоположник геотектоники, "Природа", 1938.
- Шафрановскй И. И., Николай Стенон — кристаллограф, геолог, палеонтолог, анатом, Л., 1972.
- Eyles V. A., Nicolaus Steno, seventeenthcentury, anatomist, geologist and ecclesiastic, "Nature", 1954.
სქოლიო
რედაქტირება- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 Deutsche Nationalbibliothek Record #118617737 // ინტეგრირებული ნორმატიული ფაილი — 2012—2016.
- ↑ 3.0 3.1 SNAC — 2010.
- ↑ Find a Grave — 1996.
- ↑ 5.0 5.1 ბროკჰაუზის ენციკლოპედია
- ↑ Catalogue of the Library of the Pontifical University of the Holy Cross
- ↑ 7.0 7.1 Catholic-Hierarchy.org — USA: 1990.
- ↑ Woods, Thomas. How the Catholic Church Built Western Civilization, p 4 & 96. (Washington, DC: Regenery, 2005); ISBN 0-89526-038-7