ნაცარა მურყანი
ნაცარა მურყანი (ლათ. Alnus incana) — საშუალო სიდიდის (6–15 მ სიმაღლის) ფოთოლმცვენი ხე ან მსხვილი ბუჩქი მომრგვალებული ან კვერცხისებრ-წაგრძელებული ვარჯით, პრიალა ნაცარა ქერქით, მონაცრისფრო-ჩამოშვებული ან ქეჩისებრი არაწებოვანი ახალგაზრდა ფოთლებით და ნათელი-მომუქო კვირტებით. ფოთლები რიგობითიია, მსუბუქ ძაფისებრ ან ქეჩისებრ დაშვებულ ღეროებზე, ოვალური ან მომრგვალო-კვერცხისებრი, 4–10 სმ სიგრძით და 4–7 სმ სიგანით.[1] ნორჩი ფოთლები შებუსვილია, ქვედა მხარე — მოლეგო ხაოიანი ბეწვით. ფოთლის ყუნწი 1,5–3 სმ სიგრძის და ასევე შებუსვილია.[2]
| ნაცარა მურყანი | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||
| მეცნიერული კლასიფიკაცია | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| ლათინური სახელი | |||||||||||||||
| Alnus incana (L.) Moench, 1794 | |||||||||||||||
| დაცვის სტატუსი | |||||||||||||||
 IUCN 3.1 Least Concern : 194472 | |||||||||||||||
| გავრცელება | |||||||||||||||
 | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
ყვავილები განსხვავებულსქესიანია. ერთლებნიანი მამრობითი მძივები – ჩამოკიდებულია ტოტებზე 3–5 რაოდენობით, ყვავილობისას იზრდება 8–10 სმ სიგრძისანი. მდედრობითი მძივები მოკლე და ოვალურებია, სიგრძით 1,5–2 სმ, გირჩისებრია. კვირტები მჯდომარეა, 3–8 სმ ღერძზე. ნაყოფი – ბრტყელი, ერთთესლიანი კაკლებია.[1]
ყვავის მარტ-აპრილში, ნაყოფმსხმოიარობს აგვისტო-ოქტომბერში. გავრცელებულია კავკასიაში, დასავლეთ ევროპასა და ჩრდილოეთ ამერიკაში. გვხვდება თითქმის მთელ ტყიან საქართველოში. იზრდება უმთავრესად მთის ხეობების გაყოლებით 1500–1800 მეტრ სიმაღლეზე.[2]
ქიმიური შემადგენლობარედაქტირება
მურყნის გირჩები შეიცავს პიროგალის ჯგუფის მთრიმლავ ნივთიერებებს, რომელთა შედგენილობაში შედის ტანინი (2,5%-მდე) და გალის მჟავა (დაახლოებით 4%). მცენარეში არის აგრეთვე გლიკოზიდები, ორგანული მჟავები, ალკალოიდები და ფლავონოიდები.[1]
გამოყენებარედაქტირება
მურყნის გირჩების წყლიან ნაყენს და სპირტული გამონაწვლილს იყენებენ როგორც შემკვრელ და სისხლდენის შემაჩერებელ საშუალებას. გამონახარში და ნაყენები ეფექტურია ენტერიტების, დისპეპსიის, დიზენტერიის, კოლიტების, კუჭისა და თორმეტგოჯა ნაწლავის წყლულების დროს, მურყნის ნახარშს იყენებენ რევმატული დაავადებების და გაცივების დროს.[1]
გალერეარედაქტირება
ფოთლები
მდედრობითი (მომრგვალო) და მამრობითი (წაგრძელებული) ყვავილედები
ბოტანიკური ილუსტრაცია
ლიტერატურარედაქტირება
- Royal botanical Garden, Edinburgh. 2008. Flora Europaea: Alnus incana
- Flora of North America. 2009. Alnus incana
- C. Michael Hogan. 2008. Black Spruce: Picea mariana, GlobalTwitcher.com, ed. N. Stromberg დაარქივებული 2011-10-05 საიტზე Wayback Machine.
სქოლიორედაქტირება
- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 Alnus incana. იმერეთის სამკურნალო ფლორა. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2007-10-17. ციტირების თარიღი: 18 მაისი, 2021
- ↑ 2.0 2.1 სუხიტაშვილი კახაბერ, საქართველოს ყვავილოვანი მცენარეები, თბ.: კავკასიის გარემოსდაცვითი არასამთავრობო ორგანიზაციების ქსელი, 2018. — გვ. 80.