მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლების სია აზიასა და ოკეანეთში

სტატიაში მოცემულია გაერთიანებული ერების განათლების, მეცნიერებისა და კულტურის ორგანიზაციის მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლების სია აზიაში, ავსტრალიასა და ოკეანეთში. რამდენიმე არაბული და ევროპული ქვეყანა (თურქეთი, კვიპროსი, აზერბაიჯანი, სომხეთი, საქართველო და ისრაელი) და ასევე რუსეთის აზიური ნაწილი მეორდება ქვემოთ მოცემულ სიაში.

ავსტრალია (19)

ულურუ მზის ჩასვლისას

• დიდი ბარიერული რიფი (1981)
• კაკადუს ეროვნული პარკი (1981)
• უილანდრას ტბის რეგიონი (1981)
• ლორდ-ჰაუ და ბოლს-პირამიდა (1982)
• ტასმანიის ველური ბუნება (1982)
• გონდვანას ტენიანი ტყეები (1986)
• ულურუ-კატა ტიუტას ეროვნული პარკი (1987)
• კვინსლენდის ტენიანი ტროპიკები (1988)
• შარკის ყურე (1991)
• კ. ფრეიზერი (1992)
• ავსტრალიის ნამარხი ძუძუმწოვრების ადგილები (რივერსლეი/ნარაკურტი) (1992)
• ჰერდი და მაკდონალდის კუნძულები (1997)
• კ. მაკუორი (1997)
• დიდი ცისფერი მთების ტერიტორია (2000)
• პურნულულუს ეროვნული პარკი (2003)
• სამეფო საგამოფენო დარბაზი და კარლტონის ბაღები (2004)
• სიდნეის ოპერის თეატრი (2007)
• ავსტრალიის საპატიმროები (2010)
• ნინგალუს სანაპირო (2011)

ავღანეთი (2)

• ჯამის მინარეთი (2002)
• ბამიანის ბუდას ქანდაკებები (2003)

აზერბაიჯანი (2)

• ძველი ქალაქი ბაქო შირვანშაჰების სასახლე და ყიზყალასი (2000)
• გობუსტანის სახელმწიფო ნაკრძალი (2007)

არაბთა გაერთიანებული საამიროები (1)

• ალ-აინის კულტურული ძეგლები (2011)

ახალი ზელანდია (3)

• ტე-ვაჰიპაუნამუ (1990)
• ტონგარიროს ეროვნული პარკი (1990)
• ახალი ზელანდიის სუბანტარქტიკული კუნძულები (1998)

ბანგლადეში (3)

ბუდისტური ბიჰარას ნანგრევები პაჰარპურეში

• ბაგერჰათის მეჩეთი (1985)
• პაჰარპურეს ბიჰარა (1985)
• სუნდარბანსი (1997)

ბაჰრეინი (3)

• კალათ-ალ-ბაჰრეინი (2005)
• ბაჰრეინის მარგალიტების ბილიკი (2012)
• დილმუნის ყორღანები (2019)

ერაყი (5)

• ჰათრა (1985)
• აშური (2003)
• არქეოლოგიური ქალაქი სამარა (2007)
• ერბილის ციტადელი (2014)
• The Ahwar of Southern Iraq (2016)

ვანუატუ (1)

• როი-მატა (2008)

ვიეტნამი (8)

• ჰუეს მონუმენტების კომპლექსი (1993)
• ჰა-ლონგის უბე (1994)
• ძველი ქალაქი ჰოი-ანი (1999)
• მი-სონის ტაძარი (1999)
• ფონგ-ნჰა-კე-ბანგის ეროვნული პარკი (2003)
• თანგ-ლონგის სამეფო ქალაქი (2010)
• ჰოს დინასტიის ციტადელი (2011)
• ჩანგ-ანის ლანშაფტების კომპლექსი (2014)

თურქეთი (18)

• გორემეს ეროვნული პარკი და კაპადოკიის კლდეები (1985)
• ქალაქ დივრიგის დიდი მეჩეთი და ჰოსპიტალი (1985)
• ქალაქ სტამბოლის ისტორიული ნაწილი (1985)
• ხათუსა: ხეთების დედაქალაქი (1986)
• ნემრუტ-დაღი (1987)
• ფამუქ-ქალე — ძველი იერაპოლისი (1988)
• ქსანფი-ლეტოონი — ძველი ლიკიის დედაქალაქი (1988)
• ქალაქი საფრანბოლუ (1994)
• ტროა (1998)
• სელიმიეს მეჩეთი (2011)
• ჩათალჰოიუქის ნეოლითური ძეგლები (2012)
• ბურსა და ჯუმალიქიზიქი (2014)
• პერგამონი და მისი მრავალფენიანი ლანდშაფტი (2014)
• ეფესო (2015)
• დიარბაქირის ციხესიმაგრე და ჰევსელის ბაღები (2015)
• ანისი (2016)
• აფროდისიასი (2017)
• გიობექლი-თეფე (2018)
• არსლანთეფეს ბორცვი (2021)

თურქმენეთი (3)

• მერვი (1995)
• კიონეურგენჩი (2005)
• პართიული ციხე–სიმაგრე ნისაში (2007)

იაპონია (22)

ჰიმეძის ციხესიმაგრე

• ჰორიუ-ძის ბუდისტური მონუმენტები (1993)
• ჰიმეძის ციხესიმაგრე (1993)
• სირაკამი-სანჩი (1993)
• იაკუშიმა (1993)
• ძველი კიოტოს ისტორიული ძეგლები (1994)
• სირაკავა-გო და გოკაიამას ისტორიული სოფლები (1995)
• ჰიროსიმის მშვიდობის მემორიალი (1996)
• იცუკუსიმას ტაძარი (1996)
• ნარას ისტორიული მუნუმენტები (1998)
• ნიკოს სალოცავები და ტაძრები (1999)
• გუსუკუ და რიუკიუს სამეფოს არქიტექტურული ძეგლები (2000)
• კუმანო-კოდო (2004)
• სირეტოკოს ეროვნული პარკი (2005)
• ვერცხლის შახტა იბამი-გინძანი (2007)
• ოგასავარის კუნძულები (2011)
• ჰირაიძუმის ისტორიული ძეგლები და მონუმენტები (2011)
• ფუძიამა (2013)
• ტომიოკის აბრეშუმის ფაბრიკა (2014)
• მეიძის ინდუსტრიული რევოლუციის ძეგლები (2015)
• ლე კორბუზიეს არქიტექტურა (2016)
• ოკინოშიმა (2017)
• ნაგასაკის ქრისტიანული ეკლესიები (2018)

იემენი (4)

• ძველი ქალაქი შიბამი (1982)
• ძველი ქალაქი სანა (1986)
• ისტორიული ქალაქი ზაბიდი (1993)
• სოკოტრის არქიპელაგი (2008)

იერუსალიმი (1)

• ძველი ქალაქი იერუსალიმი (1981)

ინდოეთი (36)

თაჯ-მაჰალი

ყვავილების ხეობა

ქაჯურაჰო

• აგრას ციხე (1983)
• აჯანტის გამოქვაბული (1983)
• ფატეჰპურ-სიკრი(1986)
• თაჯ-მაჰალი (1983)
• ძველი გოა (1986)
• ბუდისტური ძეგლი სანჩი (1989)
• ქაჯურაჰო (1986)
• ბჰიმბეტკა (2003)
• არქეოლოგიური პარკი ჩამპანერ-პავაგადჰი (2004)
• ჩჰატრაპატი შივაჯი (2004)
• ელეფანტის გამოქვაბულები(1987)
• ელორის გამოქვაბული (1983)
• ჰუმაუნის აკლდამა (1993)
• ჩოლის მონასტრები (1987, 2004)
• ქალაქ მაჰაბალიპურამის ძეგლების ჯგუფი (1984)
• ჰამპი (1986)
• პატადაკალი (1987)
• კაზირანგის ეროვნული პარკი (1985)
• მანასის ეროვნული პარკი (1985)
• კეოლადეოს ეროვნული პარკი (1985)
• კონარაკეს მზის ტაძარი(1984)
• მაჰაბოდჰი (2002)
• ინდოეთის მთის რკინიგზა(1999)
• ნანდა-დევის ეროვნული პარკი და ყვავილების ხეობა (1988)
• წითელი ფორტი (2007)
• სუნდარბანსის ეროვნული პარკი (1987)
• კუტბ-მინარის მინარეთი (1993)
• ჯანტარ-მანტარი (2010)
• დასავლეთი გატები (2012)
• რაჯასტანის ციხესიმაგრეები (2013)
• რანი-კი-ვავი (2014)
• დიდი ჰიმალაის ეროვნული პარკი (2014)
• ნალანდა (2016)
• კანჩენჯანგის ეროვნული პარკი (2016)
• ლე კორბუზიეს არქიტექტურა (2016)
• აჰმადაბადი (2017)

ინდონეზია (8)

• ბორობუდურის ტაძრები: ბორობუდური, მენდუტი, პავონი (1991)
• კომოდოს ეროვნული პარკი (1991)
• პრამბანანი (1991)
• უჯუნგ-კულონის ეროვნული პარკი (1991)
• სანგირანი (1996)
• ლორენცის ეროვნული პარკი (1999)
• სუმატრის ტროპიკული ტყეები: გუნუნგ-ლიოსერის ეროვნული პარკი, კერინჩი-სებლატის ეროვნული პარკი და ბუკიტ-ბარისან-სელატანის ეროვნული პარკი (2004)
• ბალის კულტურული ლანდშაფტი: სუბაკის საირიგაციო სისტემა (2012)

იორდანია (4)

• პეტრა (1985)
• ქასრ-ამრა (1985)
• უმ-არ-რასასი (2004)
• უადი-რუმის დაცული ტერიტორიები (2011)
• ალ-მაჰთასი (2015)

ირანი (24)

იმამის მოედანი ისპაანში

• იმამის მოედანი (1979)
• პერსეპოლისი (1979)
• ჩოღა-ზანბილი (1979)
• ტახტ-ი სულეიმანი (2003)
• ბამი (2004)
• ფასარგადი (2004)
• სოლთანიე (2005)
• ბეჰისთუნის წარწერა (2006)
• სომხური მონასტრები ირანში: წმინდა თადეოზის მონასტერი, წმინდა სტეფანეს მონასტერი, ღვთისმშობლის ეკლესია და ძორძორი (2008)
• ბანდ-ე-კეისარი (2009)
• არდაბილის ისტორიული მონუმენტები (2010)
• თავრიზის ისტორიული ბაზარი (2010)
• ერამის ბაღი (2011)
• გონბად-ე-გაბუსი (2012)
• ისპაანის დიდი მეჩეთი (2012)
• გოლესტანის სასახლე (2013)
• შაჰრი-სუჰტე (2014)
• სუზა (2015)
• მეიმანდის კულტურული ლანდშაფტი (2015)
• ირანის მიწისქვეშა წყალმომარაგების სისტემა (2016)
• დაშთე-ლუთი (2016)
• იეზდი (2017)
• ფარსის რეგიონის სასანიდური არქეოლოგიური ლანდშაფტი (2018)
• ჰირკანის ტყეები (2019)

ისრაელი (9)

• მასადა (2001)
• ძველი ქალაქი აკო (2001)
• თეთრი ქალაქი (2003)
• ბიბლიური ადგილები – მეგიდო, ასორი, ბეერ-შევა (2005)
• საკმლის გზა ნეგევში (2005)
• ბაჰაიზმის მსოფლიო ცენტრი ჰაიფაში და დასავლეთ გალილეაში (2008)
• კარმელის მთა (2012)
• მარეშას და ბეით-გუვრინის მღვიმეები იუდეის დაბლობებზე (2014)
• ბეით-შეარიმის ეროვნული პარკი (2015)

კამბოჯა (3)

• ანგკორი (1992)
• პრეაჰ-ვიჰეარის ტაძარი (2008)
• სამბორ-პრეი-კუკი (2017)

კატარი (1)

• ზუბარაჰი (2013)

კვიპროსი (3)

• პაფოსი (1980)
• ტროოდოსის რეგიონის მოხატული ეკლესიები (1985, 2001)
• ხიროკიტია (1998)

კირიბატი (1)

• ფენიქსის კუნძულების დაცული ტერიტორია (2010)

ლაოსი (2)

• ქალაქი ლუანგპრაბანგი (1995)
• ვატ-ფხუ (2001)

ლიბანი (5)

• ანჯარი (1984)
• ბაალბექი (1984)
• ბიბლოსი (1984)
• ტვიროსი (1984)
• კადიშის ხეობა და სამეფო კედრების ტყე (1998)

მალაიზია (4)

• გუნუნგ-მულუს ეროვნული პარკი (2000)
• კინაბალუს ეროვნული პარკი (2000)
• მალაკის ძველი ქალაქები მალაკა და ჯორჯტაუნი (2008)
• ლენგონგის ხეობა (2012)

მარშალის კუნძულები

• ბიკინის ატოლი (2010)

მიანმარი (2)

• პიუს სამეფოს ძველი ქალაქები (2014)
• პაგანი (2019)

მიკრონეზია (1)

• ნან-მადოლი (2016)

მონღოლეთი (5)

• უბსუ-ნური (რუსეთთან ერთად) (2003)
• ორხონის ხეობა (2004)
• მონღოლეთის ალთაის პეტროგლიფები (2011)
• ბურხან-ხალდუნი (2015)
• დაურიის ლანდშაფტი (2017; რუსეთთან ერთად)

ნეპალი (4)

• კატმანდუს ხეობა (1979)
• საგარმატხის ეროვნული პარკი (1979)
• ჩიტვანის ეროვნული პარკი (1984)
• ლუმბინი - ბუდას დაბადების ადგილი (1997)

ომანი (5)

ბაჰლას ციხესიმაგრე

• ბაჰლას ციხესიმაგრე (1987)
• არქეოლოგიური ძეგლები - ბატი, ალ-ხუთმი და ალაიუნი (1988)
• საკმევლის მიწა (2000)
• აფლაის ირიგაციული სისტემა (2006)
• ქალჰატი (2018)

პაკისტანი (6)

ლაჰორის ციხესიმაგრე

• მოჰენჯო-დარო (1980)
• ბუდისტური ციხესიმაგრე ტახტი-ი-ბაჰი (1980)
• ტაქსილა (1980)
• ციხესიმაგრე და შალიმარის ბაღები ლაჰორში (1981)
• თატას ისტორიული მონუმენტები (1981)
• როჰტასის ციხესიმაგრე (1997)

პალაუ (1)

• კლდოვანი კუნძულები (2012)

პალესტინა (3)

• მაცხოვრის შობის ტაძარი (2012)
• ბატირის ზეთისხილისა და ვაზის კულტურული ლანდშაფტი (2014)
• ჰებრონი (2017)

პაპუა - ახალი გვინეა (1)

• კუკის ჭაობი (2008)

რუსეთი (10)

მხოლოდ რუსეთის აზიური ნაწილის ძეგლები

• ალტაის ოქროს მთები (1991)
• ბაიკალი (1996)
• კამჩატკის ვულკანები (1996)
• დასავლეთი კავკასიონი (ასევე მდებარეობს ევროპაშიც) (1999)
• სიხოტე-ალინი (2001)
• დერბენტი (ასევე მდებარეობს ევროპაშიც) (2003)
• უბსუ-ნური (მონღოლეთთან ერთად) (2003)
• ვრანგელის კუნძული (2004)
• ლენის სვეტები (2012)
• დაურიის ლნდშაფტი (2017; მონღოლეთთან ერთად)

სამხრეთი კორეა (12)

ჩოსონის დინასტიის მეფეთა აკლდამები

• ხეინსას ბუდისტური ტაძარი (1995)
• ჩონმიო (1995)
• სოკურამი და ბულგუსკა (1995)
• ჩხანდოკუნის სასახლეების კომპლექსი (1997)
• ჰვასონის ციხესიმაგრე (1997)
• კოჩანგის, ჰვასუნესა და კანჰვას დოლმენები (2000)
• კიონჯუს ისტორიული ზონა (2000)
• ჩეჯუდოს ვულკანური კუნძული (2007)
• ჩოსონის დინასტიის მეფეთა აკლდამები (2009)
• ისტორიული სოფლები: ჰაჰოე და იანგდონგი (2010)
• ნამჰანსანსეონი (2014)
• პექჩეს ისტორიული ადგილები (2015)

საუდის არაბეთი (5)

(ასევე შედის არაბულ სახელმწიფოთა რეგიონში)

• მადაინ-სალიჰი (2008)
• ქალაქ დირაიის ატ-ტურაიფის რაიონი (2010)
• ქალაქი ჯიდა (2014)
• ჰაილის რეგიონის კლდის მხატვრობა (2015)
• ელ-ჰასა (2018)

საქართველო (4)

გელათის მონასტერი

ჯვრის მონასტერი

• ბაგრატის ტაძარი და გელათის მონასტერი (1994)
• მცხეთის ისტორიული მონუმენტები: სვეტიცხოველი, ჯვრის მონასტერი (1994)
• ზემო სვანეთი: უშგულის თემი (1996)
• კოლხეთის ტროპიკული ტყეები და ჭაობები (2021)

სინგაპური (1)

• სინგაპურის ბოტანიკური ბაღები (2015)

სირია (6)

• ძველი ქალაქი დამასკო (1979)
• ძველი ქალაქი ბუსრა (1980)
• პალმირა (1980)
• ძველი ქალაქი ალეპო (1986)
• კრაკ-დე-შევალიე და სალადინის ციტადელი (2006)
• ჩრდილოეთ სირიის ძველი სოფლები (2011)

სოლომონის კუნძულები (1)

• კუნძულ რენელის აღმოსავლეთი ნაწილი (1998)

სომხეთი (3)

• აღპატის მონასტერი და სანაინი (1996, 2000)
• ეჩმიაძინი და ზვართნოცი (2000)
• გეღარდის მონასტერი და მდინარე აზატის ხეობა (2000)

ტაილანდი (5)

პრა აჩანა, სუხოტჰაის პროვინცია, ტაილანდი

• ისტორიული ქალაქი აიუტია (1991)
• სუხოტჰაის ისტორიული პარკი, სი-სატჩანალაი, კამპჰაენგ-პჰეტის ისტორიული პარკი (1991)
• ტჰუნგიაის ველური ბუნების ნაკრძალი (1991)
• ბან-ჩიანგი (1992)
• დონგფაიაიენი (2005)

ტაჯიკეთი (2)

• ქალაქი სარაზმი (2010)
• ტაჯიკეთის ეროვნული პარკი (2013)

უზბეკეთი (5)

• იჩან-ყალა (1990)
• ბუხარის ისტორიული ცენტრი (1993)
• შაჰრისაბზის ისტორიული ცენტრი (2000)
• სამარყანდი - კულტურების გზაჯვარედინი (2001)
• დასავლეთი ტიან-შანი (2016)

ფილიპინები(6)

ბანაუს ბრინჯის ტერასები,ფილიპინები

• ფილიპინების ბაროკოს სტილის ეკლესიები (1993)
• ტუბატაჰას რიფი (1993)
• ბანაუს ბრინჯის ტერასები (1995)
• ისტორიული ქალაქი ვიგანი (1999)
• მიწისქვეშა მდინარე პუერტო-პრინსესა (1999)
• ჰამიგუიტანის მთის ნაკრძალი (2014)

ფიჯი (1)

• ლევუკის ისტორიული პორტი (2013)

ყაზახეთი (4)

ტამგალის პეტროგლიფები

• ხოჯა აჰმედ იასავის მავზოლეუმი (2003)
• ტამგალის კლდის მხატვრობა (2004)
• სარიარკა — ჩრდილოეთ ყაზახეთის სტეპი და ტბა (2008)
• დასავლეთი ტიან-შანი (2016)

ყირგიზეთი (2)

• სულაიმან-ტოო (2009)
• აბრეშუმის დიდი გზა: ჩანანი-ტიან-შანის კორიდორი (2014)
• დასავლეთი ტიან-შანი (2016)

შრი-ლანკა (8)

ძველი ქალაქი სიგირიია (შრი-ლანკა)

• ძველი ქალაქი პოლონარუვა (1982)
• ძველი ქალაქი სიგირიია (1982)
• წმინდა ქალაქი ანურადჰაპურა (1982)
• ძველი ქალაქი გალე (1988)
• წმინდა ქალაქი კანდი (1988)
• სინჰარაჯის ნაკრძალი (1988)
• დამბულის მღვიმე (1991)
• შრი-ლანკის ცენტრალური ზეგანი (2010)

ჩინეთი (52)

ტერაკოტის არმია

ძიუჯაიგოუს ხეობა

დაძუს კლდის რელიეფები

უდანშანის მთების ძველი შენობების კომპლექსი

• ჩინეთის დიდი კედელი (1987)
• ტაიშანი (1987)
• მინისა და ცინის დინასტიების მეფეთა სასახლეები აკრძალულ ქალაქში(1987) და მუკდენის სასახლე (შენიანში) (2004)
• მოგაოს მღვიმეები (1987)
• ტერაკოტის არმია (1987)
• სინანთროპი (1987)
• ხუანშანი (1990)
• ძიუჯაიგოუს ხეობა (1992)
• ხუანლუნი (1992)
• ვულინგიუანი (1992)
• ჩენდეს კურორტული ზონა (1994)
• ციუიფუს ეკლესია და კონფუცის საფლავი (1994)
• უძველესი შენობების კომპლექსი უდანშანი (1994)
• ისტორიული ანსამბლი პოტალა ტიბეტში, მათ შორის: ჯოხანგი და ნორბულინგკა, ლჰასა (1994, 2000, 2001)
• ლუშანის ეროვნული პარკი (1996)
• ემეიშანი (1996)
• ძველი ქალაქი ლიძიანი (1997)
• ძველი ქალაქი პინიაო (1997)
• სუჯოუს ბაღები (1997, 2000)
• პეკინის ზაფხულის სასახლე (1998)
• ცის ტაძარი (1998)
• უიშანი (1999)
• დაძუს კლდის რელიეფები (1999)
• ცინშენშანი და დუძიანიანის საირიგაციო სისტემა (2000)
• უძველესი სოფლები - სიდი და ხუნცუნი (2000)
• ლუნმენი (2000)
• მინისა და ცინის დინასტიების სამეფო აკლდამები (2000, 2003, 2004)
• იუნგანი (2001)
• სამი პარალელური მდინარე (2003)
• კოგურიოს სამეფოს აკლდამები (2004)
• მაკაოს ისტორიული ცენტრი (2005)
• გიგანტური პანდების ნაკრძალი (2006)
• ინსიუ (2006)
• დიაოლოუ (2007)
• სამხრეთ ჩინეთის კარსტი (2007)
• ტულოუ (2008)
• სანციანშანი (2008)
• უტაიშანი (2009)
• დენგფენგის ისტორიული მონუმენტი „დედამიწისა და ზეცის ცენტრი" (2010)
• დანსია (2010)
• ხანჯოუს დასავლეთის ტბის კულტურული ლანდშაფტი (2011)
• შანდუ (2012)
• ჩენგხიანგის ნამარხი ადგილები (2012)
• სინძიანის ტიან-შანი (2013)
• ხუნხე-ხანის ბრინჯის ტერასები (2013)
• ჩინეთის დიდი არხი (2014)
• ტუსის ძეგლები (2015)
• ჰუის მთის კლდის მხატვრობა (2016)
• შენუნცზია (2016)
• ჰოჰ-ხილი (2017)
• კულანსუ (2017)

ჩრდილოეთი კორეა (2)

• კოგურიოს აკლდამების კომპლექსი (2004)
• კესონის ისტორიული მონუმენტები (2013)

იხილეთ აგრეთვე

• მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლების სია აფრიკაში
• მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლების სია ამერიკაში
• მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლების სია არაბულ ქვეყნებში
• მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლების სია ევროპაში

რესურსები ინტერნეტში

• UNESCO World Heritage Centre - Official site
• List of UNESCO World Heritage Sites - Official site
• VRheritage.org - documentation of World Heritage Sites
• Worldheritage-Forum დაარქივებული 2005-03-24 საიტზე Wayback Machine. - Information and Weblog on World Heritage Issues