მოგების გადასახადის აღრიცხვა

მოგების გადასახადის აღრიცხვასაგადასახადო მოგების კალკულაცია სააღრიცხვო მოგებაზე კორექტივების შეტანის გზით. აღნიშნული აღრიცხვის წარმოებას აზრი აქვს მხოლოდ იმ შემთხვევაში როცა არსებობს განსხვავება ორგანიზაციის ფინანსურ და საგადასახადო წლიურ დასაბეგრ მოგებას შორის, ხოლო როდესაც ეს ორი უკანასკნელი ან იდენტურია ან თუ კანონმდებლობიდან გამომდინარე აღარ არსებობს წლიური მოგების გადასახადის საგადასახადო ანგარიშგების წარმოების აუცილებლობა, მაშინ აღნიშნული აღრიცხვა აღარ გამოიყენება. 2017 წლის 1 იანვრიდან საქართველოში რეგისტრირებული კომპანიები (ბანკების გარდა) გადავიდნენ მოგების აღრიცხვის ესტონურ მოდელზე, რის შედეგადაც კომპანიებს აღარ ევალებათ წლიური მოგების დეკლარაციის ჩაბარება და შესაბამისად მოგების გადასახადის აღრიცხვაც აღარ წარმოებს.

ბუღალტრული აღრიცხვა
  • პირდაპირი დანახარჯები
  • ზედნადები დანახარჯები


ბუღ. აღრიცხვის საერთ. სტანდარტები
ბასსი და ფასსი
სააღრიცხვო პოლიტიკა
მარაგების აღრიცხვის მეთოდები
ანგარიშთა გეგმა
დაფა: იხ.  განხ.  რედ.

საგადასახადო კანონმდებლობა საწარმოთა მოგების გადასახადით დაბეგვრის მიზნებისათვის იყენებს შემოსავლებისა და ხარჯების გამოთვლის თავისებურ დებულებებსმ რომელსაც საწარმოს სააღრიცხვო მოგებისაგან განსხვავებულ დასაბეგრ მოგებამდე მივყავართ.

საქართველოს საგადასახადო კოდექსის მიხედვით, საწარმოს დაბეგვრის ობიექტია მოგება. იგი განისაზღვრება როგორც სხვაობა გადასახადის გადამხდელის ერთობლივ შემოსავალსა და საგადასახადო კოდექსით გათვალისწინებული გამოქვითვის თანხებს შორის. ამასთან, ერთობლივ შემოსავალს განეკუთვნება ნებისმიერი ფორმით ან/და საქმიანობით მიღებული ყველა შემოსავალი. ერთობლივი შემოსავლიდან გამოიქვითება ყველა ხარჯი, რომელიც დაკავშირებულია მის მიღებასტან, გარდა ძირითადი საშუალების შეძენის, დადგმისა და სხვა კაპიტალური ხარჯებისა. აგრეთვე იმ ხარჯების გარდა, რომლებიც არ ექვემდებარება გამოქვითვას.

საგადასახადო კოდექსი ადენს ხარჯებს, რომელიც არ შეიძლება გამოიქვითოს. ამასთან გარკვეული ხარჯების მიმართ იყენებს შეზღუდვას ან გამოქვითვის თავისებურ განრიგს.

საგადასახადო კოდექსის მოთხოვნებიდან გამომდინარე, ფინანსურ აღრიცხვაში მოხვედრილი ხარჯებიდან არ/ნაწილობრივ გამოიქვიტება შემდეგი ხარჯები:

  • არ გამოიქვითება ის ხარჯები, რომლებიც დაკავშირებული არ არის ეკონომიკურ საქმიანობასთან.
  • არ დაიშვება გართობაზე გაწეული ხარჯების გამოქვითვა თუ ეს მისი სამიანობის ნაწილი არ არის.
  • არ გამოიქვითება ფიზიკური პირის (ორგანიზაციის პერსონალის) მიერ პირადი მომსახურებისათვის გაწეული ხარჯები.
  • არსებობს შეზღუდვები კრედიტისათვის გადახდილ პროცენტებზე.
  • არ გამოიქვითება ძირითადი საშუალების შეძენის, დადგმის და სხვა ხარჯები.
  • ძირითადი საშუალების ხარჯები, ნაწილობრივ გამოიქვითება ჯგუფებისათვის დადგენილი ცვეთის ნორმის შესაბამისად.

ამათი და სხვა გამონაკლისების გათვალისწინების გამო, მიიღება განსხვავება წლის სააღრიცხვო მოგებასა და სააღრიცხვო მოგებას შორის.

საგადასახადო ბაზა რედაქტირება

სააღრიცხვო თვალსაზრისით, აქტივისა და ვალდებულების ღირებულება საბალანსო ღირებულების სახით წარმოგვიდგება, რაც შეეხება საგადასახადო თვალსაზრისით წარმოდგენილ ღირებულებას, იგი სტანდარტის ენით საგადასახადო ბაზის სახელწოდებას ატარებს.

აქტივის ან ვალდებულების საგადასახადო ბაზას უწოდებენ იმ თანხას, რომელიც გამოიყენება მოცემული აქტივის ან ვალდებულების საგადასახადო მიზნებისათვის.

აქტივის საგადასახადო ბაზა არის თანხა, რომელიც საგადასახადო მიზნებისათვის გამოიქვითება დასაბეგრი ეკონომიკური სარგებლიდან და საწარმო მიიღებს ამ აქტივის საბალანსო ღირებულების ამოღების შემდეგ. თუ აღნიშნული ეკონომიკური სარგებელი არ იქნება დასაბეგრი, მაშინ აქტივის საგადასახადო ბაზა მისი საბალანსო ღირებულების ტოლია.

ვალდებულების საგადასახადო ბაზა არის მისი საბალანსო ღირებულება, იმ თანხის გამოკლებით, რომელიც საგადასახადო მიზნებისათვის გამოიქვითება მომავალ საანგარიშგებო პერიოდებში ამ ვალდებულებასთან გაკავშირებით. შემოსავლების ავანსის სახით მირების შემთხვევაში წარმოშობილი ვალდებულების საგადასახადო ბაზა ტოლია მისი საბალანსო ღირებულებისა, შემოსავლების იმ თანხის გამოკლებით, რომელიც მომავალ პერიოდებში არ დაიბეგრება.

დროებითი სხვაობები რედაქტირება

სააღირცხვო და საგადასახადო მოგებას შორის შეიძლება იყოს დროებითი და მუდმი სხვაობები. მუდმივ სხვაობას ადგილი აქვს მაში, როდესაც სააღირცხვო ხარჯი არასდროს არ გამოიქვიტება საგადასახადო შემოსავლიდან. მაგალითად, ბიუჯეტის სასარგებლოდ დარიცხული ჯარიმა, რომელიც საწარმოს შემოსავალს და, შესაბამისად, სააღრიცხვო მოგებას ამცირებს, მაგრამ არ გამოიქვიტება საგადასახადო მიზნით, როგორც მიმმდინარე ისე მომდევნო საანგარიშგებო პერიოდებში. სააღრიცხვო მოგების საგადასახადო მოგებად გადაანგარისების მიზნით, ასეთი მუდმივი სხვაობების გამომწვევი მუხლები ტავიდანვე უნდა იყოს კორექტირებული.

სააღრიცხვო და საგადასახადო მოგებებს შორის დროებიტი სხვაობა განპირობებულია იმით, რომ შემოსავლების ან ხარჯების აღიარება სააღრიცხვო და საგადასახადო მიზნიტ ხდება სხვადასხვა საანგარიშგებო პერიოდში.

დროებით სხვაობას უწოდებენ ბალანსში წარმოდგენილი აქტივის ან ვალდებულების საბალანსო ღირებულებასა და მის საგადასახადო ბაზას შორის განსხვავების თანხას.

აქტივის ან ვალდებულების საბალანსო ღირებულება შესაძლებელია საგადასახადო ბაზაზე მეტი ან ნაკლები იყოს. ე. ი. დროებითი სხვაობა შეიძლება იყოს დადებითი ან უარყოფითი. ბასს 12 განასხვავებს დასაბეგრ და გამოსაქვით დროებით სხვაობას.

დასაბეგრია დროებიტი სხვაობა, რომელიც უნდა დაემატოს მომავალ აანგარიშგებო პერიოდებში საგადასახადო მოგების (ზარალის) თანხას, როდესაც აქტივის ან ვალდებულების საბალანსო ღირებულებისამოღება ან დაფარვა მოხდება.

მაგალითი რედაქტირება

ქვემოთ მოყვანილია მოგება-ზარალის გაანგარიშების ცხრილი X კომპანიისათვის:

ფინანსური საგადასახადო სხვაობა დროებითი მუდმივი
1 შემოსავალი სულ 700.000 700.000
2 პროდუქციის თვითღ. 320.000 320.000
3 დანახარჯები %-ზე 36.000 24.000 +12.000 +12.000
4 ცვეთა და ამორტიზაცია 20.000 5.000 +15.000 +15.000
5 მივლინება 30.000 20.000 +10.000 +10.000
6 საბიუჯეტო ჯარიმა 20.000 +20.000 +20.000
7 სახელშეკრულებო ჯარიმა 10.000 10.000
8 დანახარჯები გართობაზე 1.000 +1.000 +1.000
9 კაპ. რემონტი 5.000 -5.000 -5.000
10 საქველმოქმედო ხარჯები 35.000 31.100 +3.900 +3.900
11 უიმედო ვალები 5.000 5.000
12 სულ ხარჯები 477.000 420.100
13 მოგება დაბეგვრამდე 223.000 279.900 +56.900 +10.000 +46.900
14 მოგების გადასახადის ხარჯი 40.485
15 მიმდინარე საგადასახადო ვალდებულება 41.985
16 გადავადებული საგადასახადო აქტივი 1.500

აღნიშნულის საფუძველზე ტარდება შემდეგი ბუღალტრული გატარებები:

დ. 9210 - მოგების გადასახადი (40.485)
დ. 2340 - გადავადებული საგადასახადო აქტივები (1.500)
კ. 3310 - გადასახდელი მოგების გადასახადი (41.985)

ან

დ. 9210 - მოგების გადასახადი (41.985)
კ. 3310 - გადასახდელი მოგების გადასახადი (41.985)

და

დ. 2340 - გადავადებული საგადასახადო აქტივები (1.500)
დ. 9210 - მოგების გადასახადი (1.500)

ლიტერატურა რედაქტირება

  • "ბუღალტრული აღიცხვა" ა. ხორავა, ნ. კვატაშიძე, ნ. სრესელი, ზ. გოგრიჭიანი. 2008 წ.
  • "ფინანსური ანგარიშგების საერთაშორისო სტანდარტების გამოყენება" რ. ძაძამია. თბილისი. 2008