მანდალაის რეგიონი
მანდალაის რეგიონი (မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီ; ყოფილი მანდალაის სამმართველო ) — რეგიონი მიანმარის ცენტრალურ ნაწილში. მას დასავლეთით ესაზღვრება საგაინგის რეგიონი და მაგვეის რეგიონი, აღმოსავლეთით შანის შტატს და სამხრეთით ბაგოს რეგიონს და კაიინის შტატს . რეგიონის დედაქალაქია მანდალაი . რეგიონის სამხრეთით მდებარეობს ნაიფიიდო - ეროვნული დედაქალაქი. რეგიონი შედგება შვიდი რაიონისგან, რომლებიც იყოფა 30 დაბასა და 2320 პალატაში და თემად. მანდალაის რეგიონი მნიშვნელოვანია მიანმარის ეკონომიკაში, რეგიონის მთლიანი ეკონომიკური მაჩვენებელი ქვეყნის ეკონომიკის 15% -ს შეადგენს. რეგიონს მართავს მანდალაის რეგიონის მთავრობის ადმინისტრაცია.
| რეგიონი | |||
|---|---|---|---|
|
მანდალაის რეგიონი ბირმ. မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး | |||
 | |||
| |||
| ქვეყანა |
 მიანმარი | ||
| ადმ. ცენტრი | მანდალაი | ||
| კოორდინატები | 21°00′00″ ჩ. გ. 95°45′00″ ა. გ. / 21.00000° ჩ. გ. 95.75000° ა. გ. | ||
| ფართობი | 37 945.6 კმ² | ||
| მოსახლეობა | 6 165 723 კაცი (2014) | ||
| სიმჭიდროვე | 160 კაცი/კმ² | ||
| სასაათო სარტყელი | UTC+06:30 | ||
| ოფიციალური საიტი | https://mandalayregion.gov.mm/ | ||
 | |||
ადმინისტრაციული დაყოფა რედაქტირება
მანდალაის რეგიონი 8 რაიონისგან შედგება. მოგვიანებით პიინმანის რაიონი შეიქმნა როგორც მოკავშირე ტერიტორია, პრეზიდენტის უშუალო ხელმძღვანელობით. მანდალაის რეგიონი მოიცავს 28 დაბის ტიპს დასახლებას, რომლებიც შვიდი ოლქად არის დაყოფილი.
- 3. კიაუკეს რაიონი
- 2. მანდალაის რაიონი
- 5. მეიკტილას რაიონი
- 4. მიინგიანის რაიონი
- 7. ნიაუნგ-უ რაიონი
- 2. პინ ოო ლვინის რაიონი
- 6. იამეთინის რაიონი
მთავრობა რედაქტირება
აღმასრულებელი რედაქტირება
ხუნტის მმართველობის პერიოდში, რეგიონის მშვიდობისა და განვითარების კომიტეტი წარმოადგენდა მანდალაის რეგიონის ადმინისტრაციულ ორგანოს. 2011 წელს შეიქმნა მთავრობის ახალი ფორმა და მანდალის რეგიონის მთავრობა გახდა რეგიონის მთავარი მმართველი ორგანო. მთავრობას ხელმძღვანელობს მთავარი მინისტრი . მთავრობის ოფისი მდებარეობს დაბა აუნგმეიტაჰაზანში.
საკანონმდებლო ორგანო რედაქტირება
2011 წელს ახალი სისტემა დაინერგა. თითოეულ შტატსა და რეგიონს აქვს სახელმწიფო ჰლუტავა ან რეგიონალური ჰლუტავა, რომელიც შედგება არჩეული სამოქალაქო წევრებისა და შეიარაღებული ძალების არჩეული წარმომადგენლებისგან. ადგილების რაოდენობა თითოეულ შტატში ან რეგიონში ჰლუტავაში დამოკიდებულია დასახლებული პუნქტების რაოდენობაზე (თითოეულ დასახლებულ პუნქტს ჰყავს 2 დეპუტატი), ასევეა ეთნიკურ წარმომადგენლებზე. მანდალაის ოლქის ჰლუტავში ჰყავს 57 არჩეული წევრი (მათ შორისაა ერთი ეთნიკურ საქმეთა მინისტრი) და 19 სამხედრო წარმომადგენელი.[1]
სასამართლო სისტემა რედაქტირება
მანდალაის რეგიონის უმაღლესი სასამართლოს დაქვემდებარებაშია 8 საოლქო სასამართლო, მანდალაი, პინ ოო ლვინი, კიაუკსე, მეითტილა, მიინგიანი, ნიაუნგ ოო, იამეთინი და დაკინა (მოკავშირე ტერიტორიისთვის). არსებობს 35 საქალაქო სასამართლო, მათ შორის კავშირის ტერიტორიის დაბა და 5 სპეციალური სასამართლო.[2]
დემოგრაფია რედაქტირება
რეგიონის მოსახლეობა ბოლო აღწერასთან შედარებით 34%-ით გაზრდილია და 6 165 723 ადამიანს შეადგენს.[3]
მანდალაის რეგიონში მოსახლეობის უმეტესობა ბამარია (ბურმანები). ამასთან, მანდალაის მიტროპოლიტის რაიონში, ბევრი ჩინელი ცხოვრობს, რომელთა უმეტესობა იუნანელი ემიგრანტები არიან, რომლებიც ახლა თითქმის უთანაბრდებიან ბამარის მოსახლეობას.[4] ინდოელების დიდი თემი ასევე ცხოვრობს მანდალაიში. ანგლო-ბირმული მზარდი საზოგადოება ჯერ კიდევ არსებობს როგორც პინოლვინში, ასევე მანდალაიში. არაერთი შანი ცხოვრობს რეგიონის აღმოსავლეთ საზღვართან.
რეგიონის ძირითადი ენაა ბირმული . ამასთან, მანდალაიში და ჩრდილოეთ ძვირფასი ქვების სამთო ქალაქ მოგოკში საუბრობენ მანდარინულ ჩინურ ენაზე.
Განათლება რედაქტირება
მიანმარში საგანმანათლებლო შესაძლებლობები ძალზე შეზღუდულია იანგონისა და მანდალაის მთავარი ქალაქების გარეთ. ოფიციალური სტატისტიკის თანახმად, 2005 წელს 1 მილიონზე მეტი მოსწავლე იყო ჩარიცხული განყოფილების 4,467 დაწყებით და საშუალო სკოლაში.[5] სკოლების, აბსოლუტური უმრავლესობა, დაახლოებით 4000, დაწყებითი სკოლები იყო. დაწყებითი სკოლის მოსწავლეების მხოლოდ 13% აბარებს საშუალო სკოლაში.[6]
| AY 2002-2003 წწ | დაწყებითი | Შუა | მაღალი |
|---|---|---|---|
| სკოლები | 4,011 | 231 | 113 |
| Მასწავლებლები | 19000 | 7,200 | 2500 |
| სტუდენტები | 690 000 | 259 000 | 91 000 |
მიანმარში რეგიონს აქვს უმაღლესი განათლების საუკეთესო ინსტიტუტები. ვინაიდან სამედიცინო, საინჟინრო და კომპიუტერული სწავლებები ყველაზე მეტად პოპულარულია მიანმარში, მედიცინის უნივერსიტეტი, მანდალაი, სტომატოლოგიური უნივერსიტეტი, მანდალაი, მანდალაის ტექნოლოგიური უნივერსიტეტი და კომპიუტერული კვლევების უნივერსიტეტი, მანდალაი მიანმარის ყველაზე პოპულარულ უნივერსიტეტებს შორიაა. სხვა პოპულარულ სასწავლებლებს შორისაა: მიანმარის აერონავტიკის ინჟინერიის უნივერსიტეტი და სამხედრო აკადემიები პიიბოლვინში : თავდაცვის სერვისების აკადემია და თავდაცვის სერვისების ტექნოლოგიური აკადემია .
ჯანდაცვა რედაქტირება
მიანმარში ჯანდაცვის ზოგადი მდგომარეობა ცუდია. სამხედრო მთავრობა ხარჯავს ქვეყნის მშპ – ს 0,5% –დან 3% –მდე ჯანმრთელობის დაცვაზე, რაც მუდმივად წარმოადგენს მსოფლიოში ყველაზე დაბალ მაჩვენებლებს.[7] მიუხედავად იმისა, რომ ჯანდაცვა ნომინალურად უფასოა, სინამდვილეში პაციენტებს სამედიცინო მომსახურების საფასურის გადახდა უწევთ საზოგადოებრივ კლინიკებსა და საავადმყოფოებშიც კი. საჯარო საავადმყოფოებს მრავალი ძირითადი მოწყობილობები არ აქვთ. ქვემოთ მოცემულია ჯანდაცვის სისტემის მდგომარეობა, 2002-2003 წლისთვის. [8]
| 2002–2003 წწ | # საავადმყოფოები | # საწოლები |
|---|---|---|
| სპეციალიზებული საავადმყოფოები | 7 | 1,725 |
| ზოგადი საავადმყოფოები სპეციალური მომსახურებით | 5 | 1,650 |
| ზოგადი საავადმყოფოები | 30 | 1,260 |
| ჯანმრთელობის კლინიკები | 43 | 688 |
| სულ | 85 | 5,323 |
2005 წელს მანდალაის რეგიონის საზოგადოებრივი ჯანდაცვის სისტემას ჰყავდა ოდნავ მეტი 1000 ექიმი და 2000-მდე ექთანი, რომლებიც 44 საავადმყოფოში და 44 სამედიცინო კლინიკაში მუშაობდნენ. 30-ზე მეტ საავადმყოფოში 100 საწოლზე ნაკლები იყო.[9] კეთილდღეობა გვერდს უვლის საზოგადოებრივი ჯანდაცვის სისტემას და მიდის მანდალაის ან იანგონის კერძო კლინიკებში, რათა უფრო სწრაფად მიიღოს სამედიცინო დახმარება და მაღალი ხარისხის მომსახურება.[10] მდიდრები მკურნალობის მიზნით რეგულარულად მიდიან საზღვარგარეთ (ჩვეულებრივ ბანკოკში ან სინგაპურში ).[11]
გალერეა რედაქტირება
-
თაუნგთამანის ტბა -
მზის ჩასვლა მანდალაის ბორცვიდან -
ბერები ბუდისტურ ტაძარში -
მზის ჩასვლა უბანის ხიდიდან -
მთ. პობა -
მანდალაი ჰილი, მოტი -
პიინ ოო ლვინის ეროვნული კანდავგის პარკი -
ბაგანი
_-_panoramio.jpg)
სქოლიო რედაქტირება
- ↑ „About“. Mandalay Region Hluttaw. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2020-10-02. ციტირების თარიღი: 2021-02-13.
- ↑ "မန္တလေးတိုင်းတရားလွှတ်တော်အကြောင်း" დაარქივებული 2020-09-24 საიტზე Wayback Machine. . Mandalay Region Government
- ↑ Census Report. The 2014 Myanmar Population and Housing Census. 2. Naypyitaw: Ministry of Immigration and Population. May 2015. p. 17.
- ↑ Stephen Mansfield (1999-05-13). „Myanmar's Chinese connection“. The Japan Times. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2009-01-10. ციტირების თარიღი: 2020-11-29.
- ↑ Thiha Aung (2005-02-13). „Mandalay Division marching to new golden land of unity and amity“. The New Light of Myanmar.
- ↑ Education statistics by level and by State and Division. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2011-09-29. ციტირების თარიღი: 2020-11-29.
- ↑ „PPI: Almost Half of All World Health Spending is in the United States“. 2007-01-17. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2008-02-05. ციტირების თარიღი: 2020-11-29.
- ↑ Hospitals and Dispensaries by State and Division. Myanmar Central Statistical Organization. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2011-04-30. ციტირების თარიღი: 2020-11-29.
- ↑ Thiha Aung (2005-02-13). „Mandalay Division marching to new golden land of unity and amity“. The New Light of Myanmar.
- ↑ Aye Lei Tun (2007-06-11). „Mandalay continues to play vital role as healthcare centre for the upper north“. The Myanmar Times. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2008-07-20. ციტირების თარიღი: 2009-01-24.
- ↑ Thein Win Nyo (2007-06-11). „Medical tourism gives patients options“. The Myanmar Times. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2008-07-20. ციტირების თარიღი: 2020-11-29.