კუიტო (პორტ. Kuito) — ქალაქი ანგოლაში. ბიეს პროვინციის ადმინისტრაციული ცენტრი. 1975 წლამდე მას ერქვა სილვა-პორტუ. 1993—1994 და 1998—1999 წლებში ქალაქს ალყა შემოარტყეს ანგოლის სრული დამოუკიდებლობისათვის ეროვნული კავშირის მეამბოხეებმა. ამ ალყების შედეგად ბევრი შენობა-ნაგებობა დღემდე საკმაოდ დაზიანებულია.

ქალაქი
კუიტო
პორტ. Kuito
ქვეყანა ანგოლის დროშა ანგოლა
პროვინცია ბიეს პროვინცია
კოორდინატები 12°23′00″ ს. გ. 16°56′00″ ა. გ. / 12.38333° ს. გ. 16.93333° ა. გ. / -12.38333; 16.93333
დაარსდა 1750
ადრეული სახელები სილვა-პორტუ
ფართობი 4814 კმ²
ცენტრის სიმაღლე 1719
ოფიციალური ენა პორტუგალიური ენა
მოსახლეობა 185 302 კაცი (2010)
სიმჭიდროვე 38,49 კაცი/კმ²
სასაათო სარტყელი UTC+1
სატელეფონო კოდი +244 48[1]
კუიტო — ანგოლა
კუიტო

ქალაქი მდებარეობს ცენტრალური ბენგელის სარკინიგზო ხაზზე.

მოსახლეობის რაოდენობა 2010 წლის მონაცემებით შეადგენს — 185 302 ადამიანს[2].

ისტორია რედაქტირება

კუიტო აშენებულია ოვიმბუნდუს ტომის მიერ 1750 წელს[3]. მისი მმართველი იყო ბიიე, რომელიც დაქორწინდა სონგოელ ქალზე, რის შემდეგაც ორივემ ერთად ააშენეს ქალაქი. შემდგომში პორტუგალიელებმა ბიეს პროვინციას სახელი დაარქვეს ოვიმბუნდუს მმართველის გამო[4]. ოვიმბუნდუს ტომი ჰყიდდა მეზობელი ხალხის ტყვეებს ევროპელ მონებით მოვაჭრეებზე. მოგვიანებით კუიტოს დაერქვა სილვა-პორტუ ვაჭარ ანტონიო დე სილვა-პორტოს პატივსაცემად[5].

სილვა-პორტუს აქვს ძალადობის ხანგრძლივი ისტორია, დაწყებული აფრიკელი მონების ვაჭრობით. 1960-იან წლებში პორტუგალიელები იყენებდნენ ქალაქს, როგორც პორტუგალიის ჯარის მომზადების სასწავლო ცენტრს, რომელიც იგზავნებოდა ქვეყნის ჩრდილოეთ ნაწილში პარტიზანული აჯანყებების წინააღმდეგ საბრძოლველად. 1975 წელს ანგოლამ პორტუგალიისგან დამოუკიდებლობა გამოაცხადა.

1993 წლის 6 იანვარს სამოქალაქო ომის დროს კუიტოს ალყა შემოარტყეს უნიტას აჯანყებულებმა. ალყა გაგრძელდა 9 თვე, 30 ათას ადამიანზე მეტი დაიღუპა შიმშილისგან. მეორე ალყა მოხდა 1998 წელს, ქალაქის დასაპყრობად გამოყენებული იქნა არტილერია და ტანკები[6].

გეოგრაფია რედაქტირება

 
გაკვეთილები ქალაქ კუიტოს სკოლაში

ქალაქი მდებარეობს ზღვის დონიდან 1719 მეტრზე[7], ბიეს პლატოს აღმოსავლეთ ფერდობზე. ჰაერის წლის საშუალო ტემპერატურა შეადგენს 21,26 °C-ს[8]. ყველაზე უფრო ცივი პერიოდი აღინიშნება მაისიდან აგვისტოს ჩათვლით, როდესაც თითქმის მთლიანად არ არსებობს ნალექი. ყველაზე უფრო ცხელი თვეებია — სექტემბერი და ოქტომბერი. წვიმების სეზონია ნოემბრიდან აპრილის ჩათვლით.

სქოლიო რედაქტირება

  1. კუიტოს სატელეფონო კოდი
  2. World Gazetteer (ინგლისური)
  3. John Marcum, «ანგოლის რევოლუცია» = «The Angolan Revolution», ტ. 1. (ინგლისური)
  4. T. Ernest Wilson, «Angola Beloved». (ინგლისური)
  5. Henry W. Nevison, «A Modern Slavery». (ინგლისური)
  6. Martin James, «ანგოლის ისტორიული ლექსიკონი» = «Historical Dictionary of Angola». (ინგლისური)
  7. ამინდის ბაზა (ინგლისური)
  8. კუიტო, ანგოლა — კლიმატი (ინგლისური)