კაჩინის შტატი
კაჩინის შტატი (ကချင်ပြည်နယ်) — მიანმარის ყველაზე ჩრდილოეთით მდებარე შტატი. ჩრდილოეთით და აღმოსავლეთით ესაზღვრება ჩინეთი ( ტიბეტი და იუნანი); შანის შტატი სამხრეთით; და საგაინგის რეგიონი და ინდოეთი ( არუნაჩალ პრადეში) დასავლეთით.
| შტატი | |||
|---|---|---|---|
|
კაჩინის შტატი ბირმ. ကချင်ပြည်နယ် | |||
 | |||
| |||
| ქვეყანა |
 მიანმარი | ||
| ადმ. ცენტრი | მიიჩინა | ||
| კოორდინატები | 26°00′00″ ჩ. გ. 97°30′00″ ა. გ. / 26.00000° ჩ. გ. 97.50000° ა. გ. | ||
| დაარსდა | 1948 | ||
| ფართობი | 89 041.2 კმ² | ||
| მოსახლეობა | 1 689 441 კაცი (2014) | ||
| სიმჭიდროვე | 19 კაცი/კმ² | ||
| სასაათო სარტყელი | UTC+06:30 | ||
| ოფიციალური საიტი | https://kachinstate.gov.mm/ | ||
 | |||
იგი მდებარეობს ჩრდილოეთ განედის 23 ° 27 'და 28 ° 25' და აღმოსავლეთ გრძედის 96 ° 0 'და 98 ° 44' შორის. კაჩინის შტატს 89 041 კვადრატული კილომეტრის ფართობი უჭირავს. მისი დედაქალაქია მიიჩინა. შტატის სხვა მნიშვნელოვან ქალაქებს შორისაა ბჰამო, მოჰნიინი და პუტაო.
კაჩინის შტატში მდებარეობს მიანმარის უმაღლესი მთა, ჰკაკაბო რაზი (5889 მეტრის სიმაღლის), ის ჰიმალაის მთათა სისტემის სამხრეთ წერტილში მდებარეობს.
ისტორია რედაქტირება
კაჩინის ტრადიციული საზოგადოება სოფლის მეურნეობით ირჩენს თავს. კაჩინის ჩვეულების ანთროპოლოგებმა მნიშვნელოვანი ყურადღება გაამახვილეს დედმამიშვილზე დაქორწინებაზე, სადაც დასაშვებია კაცის დაქორწინება დედის ძმის ქალიშვილზე, მაგრამ არა მამის დის ქალიშვილზე. კოლონიის წინა პერიოდში კაჩინები იყვნენ ანიმისტები .
დემოგრაფია რედაქტირება
კაჩინის მოსახლეობა მკვეთრად მზრდადია. 2014 წლის აღწერის შედეგად რეგიონის მოსახლეობა 1 689 441 ადამიანი იყო, რაც წინა აღწერის შედეგთან შედარებით 86.7%-ითაა გაზრდილი.[1]
რელიგია რედაქტირება
კაჩინის შტატში ქრისტიანობა ერთ-ერთი მთავარი რელიგიაა. ბუდიზმი ყველაზე გავრცელებული რელიგიაა ბამარისა და შანის ხალხში.
| რელიგიური ჯგუფი |
მოსახლეობა 1983 წ |
მოსახლეობა 2015 წელი [2] |
|---|---|---|
| ბუდიზმი | 58.5% | 64.0% |
| ქრისტიანობა | 38.5% | 33.8% |
| ინდუიზმი | 1.8% | 0.4% |
| ისლამი | 0,5% | 1.6% |
| სხვა | 0.7% | 0.2 |
Ენა რედაქტირება
ჯინგფოური ენა იყო ამ რეგიონის ტრადიციული ენა და წარმოადგენს შტატში ყველაზე გავრცელებულ ენას. ბამარის ხალხი (ბირმელები) კაჩინის შტატში უმცირესობა იყო ბრიტანეთისგან ბირმის დამოუკიდებლობის მიღებამდე, მაგრამ 1948 წლის შემდეგ კაშინის შტატში ბამარის (ბირმული) ჯგუფები მოვიდნენ დასახლდნენ, რომ მმართველობა ბირმული ენაზე ყოფილიყო, რამაც გამოიწვია ენის ცვლა და დაიწყო კაჩინის ენის დაქვეითება. კაჩინელთა მრავალ თაობას არ ჰქონდა სკოლაში ენის სწორად საუბრის ან სწავლის შანსი.
ზოგიერთი კაჩინელი ტომი საუბრობს და წერს საკუთარ ენაზე: ზაივაზე, რავანგზე, ლისუზე.
ეთნიკური შემადგენლობა რედაქტირება
2014 წლის აღწერის ეთნიკური მონაცემები ხელმისაწვდომია მხოლოდ ტატმადავისთვის და არ არის ხელმისაწვდომი საზოგადოებისთვის. 1983 წლის აღწერის მონაცემებით, ეთნიკური შემადგენლობა შემდეგნაირად გამოიყურება: ბამარი: 29,3%, შანი: 24,2% და კაჩინი: 38,1%. 2016 წელს სიტყვით გამოსვლისას, თათმადაუს მინ აუნგ ჰლეინგმა კაჩინის სახელმწიფოს ეთნიკური შემადგენლობა შემდეგნაირად წარმოთქვა: ბამარი - 29,2%, შანი - 23,6%, ჯინგფაუ - 18,97%, ლისუ - 7%, რაუამი - 5%, ლოვავა - 3,33%, ლაჩეიკი - 2,89%, ზაიქვა - 1,57% და სხვები - 8%. [3]
ეკონომიკა რედაქტირება
კაჩინის შტატის ეკონომიკა ძირითადად სოფლის მეურნეობაზეა დამოკიდებული. ძირითადი პროდუქტებია ბრინჯი, ტაქი, შაქრის ლერწამი, ოპიუმი . მინერალური პროდუქტები მოიცავს ოქროს და ნეფრიტს. ჰპაკანი ცნობილია თავისი ნეფრიტის მაღაროებით. [4] 600 ტონაზე მეტი ნეფრიტის ქვები, რომლებიც აღმოაჩინეს ლონე-ხინის მიდამოდან ჰპაკანში, ანუ ფა-ხანტის რაიონიდან კაჩინეს შტატში, გამოფინეს მიანმარის ნაიპიდააში. მიანმარში მოპოვებული ნეფრიტის ქვების უმეტესობა, 25,795 ტონა 2009–10 წლებში და 32,921 ტონა 2008–09 წლებში, სწორედ კაჩინის შტატშია წარმოებული. 2000 წელს ჰპაკანში აღმოაჩინეს მსოფლიოში ყველაზე დიდი ნეფრიტიანი ქვა, 3000 ტონა, 21 მეტრი სიგრძის, 4,8 მეტრი სიგანისა და 10,5 მეტრი სიმაღლის. [5] მიანმარის მთავრობა ნაკლებ ყურადღებას აქცევს კაჩინში გარემოს გაუარესებას, ნეფრიტის მოპოვების გამო. მოხდა ეროზია, წყალდიდობა და ღვარცოფები. ყოველწლიურად რამდენიმე სახლი ინგრევა. [6]
კაჩინს ღრმა ეკონომიკური კავშირები აქვს ჩინეთთან, რომელიც რეგიონებში ყველაზე მსხვილი სავაჭრო პარტნიორი და მთავარი ინვესტორია განვითარებით პროექტებში. 2006 წელს, პრემიერ მინისტრმა გენერალმა თეინ სეინმა ხელშეკრულება დადო ჩინეთის ენერგეტიკული თანამშრომლობის შესახებ პეკინში, რომ აშენებულიყო მიიცონის კაშხალი და ექვსი სხვა კაშხალი კაჩინის შტატში. [7] მიმდინარეობს უზარმაზარი 1,055 მეგავატიანი ჰიდროელექტროსადგურის კაშხლის მშენებლობის პროექტი, მიიცონის კაშხალი.[8] ის დაფინანსებულია China Power Investment Cooperation– ის მიერ. დასრულების შემდეგ კაშხლის სიმაღლე 152 მეტრი იქნება და წარმოებული ელექტროენერგია გაიყიდება ჩინეთში. ამ პროექტით დაახლოებით 15 000 ადამიანი დასაქმდა.[9]
ბჰამო ერთ – ერთი სასაზღვრო სავაჭრო წერტილია ჩინეთსა და მიანმარს შორის. [10]
Განათლება რედაქტირება
მიანმარში საგანმანათლებლო შესაძლებლობები ძალზე შეზღუდულია იანგონისა და მანდალაის მთავარი ქალაქების გარეთ. 2005 წელს ბაგოს რეგიონს ჰქონდა 578 დაწყებითი სკოლა, 119 საბაზო სკოლა და 132 საშუალო სკოლა.
ქვემოთ მოცემულია 2002–2003 სასწავლო წლის საჯარო სკოლის სისტემის რეზიუმე. [11]
| AY 2002-2003 წწ | დაწყებითი | საბაზო | საშუალო |
|---|---|---|---|
| სკოლები | 1183 | 86 | 41 |
| Მასწავლებლები | 3700 | 1500 | 600 |
| სტუდენტებს | 168 000 | 80 000 | 24 100 |
რესურსები ინტერნეტში რედაქტირება
სქოლიო რედაქტირება
- ↑ Census Report. The 2014 Myanmar Population and Housing Census. 2. Naypyitaw: Ministry of Immigration and Population. May 2015. p. 17.
- ↑ Department of Population Ministry of Labour, Immigration and Population MYANMAR (July 2016). he 2014 Myanmar Population and Housing Census Census Report Volume 2-CT. Department of Population Ministry of Labour, Immigration and Population MYANMAR. pp. 12–15.
- ↑ https://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/Ethnic-Identity-in-Myanmar.pdf
- ↑ Heaven and Hell: Burma's jade mines, Part 1 (2010-05-18). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2009-02-05. ციტირების თარიღი: 2020-11-28.
- ↑ Burma jade production up, October 2010, http://www.baganland.net/2010/10/myanmar-jade-production-up.html. წაკითხვის თარიღი: 2020-11-28 დაარქივებული 2011-05-19 საიტზე Wayback Machine.
- ↑ Archived copy (October 2009). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2011-12-28. ციტირების თარიღი: 2011-03-10
- ↑ Kachin State Natural Resources Development Policy Discussion Paper, June,2015
- ↑ "Develop Kachin hydropower plant", Earth times, archived from the original on 2012-08-03
- ↑ "KIO warns China: Myitsone Dam could spark 'civil war'". Burma Rivers Network. 2011-05-20. Archived from the original on 2012-03-24. Retrieved 2012-05-23.
- ↑ Aye Lei Tun. "Myanmar Times & Business Reviews". The Myanmar Times. Archived from the original on 2012-02-15. Retrieved 2012-05-23.
- ↑ Education statistics by level and by State and Division. Myanmar Central Statistical Organization. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 29 September 2011. ციტირების თარიღი: 9 April 2009.