ირკუტსკი
ირკუტსკი (რუს. Иркутск) — ქალაქი რუსეთში, აღმოსავლეთ ციმბირში. ირკუტსკის ოლქისა და ირკუტსკის რაიონის ადმინისტრაციული ცენტრი. ტრანსციმბირის მაგისტრალის სარკინიგზო და სატრანსპორტო კვანძი. 2012 წლის აღწერის მონაცემებით ქალაქში ცხოვრობს 600 ათ. ადამიანი. მდებარეობს ანგარის ნაპირებზე, მდინარე ირკუტის შერწყმის ადგილზე, ბაიკალის ტბიდან 66 კილომეტრში. კლიმატი მკვეთრად კონტინენტურია. ბაიკალის რიფტულ ზონასთან სიახლოვის გამო ქალაქში ხშირად აღინიშნება სუსტი ბიძგები. მსხვილი სამეცნიერო-საგანმანათლებლო ცენტრია. მრეწველობის წამყვანი დარგებია ავიამშენებლობა, ჰიდროენერგეტიკა და კვების პროდუქტების წარმოება.
ქალაქი | |||||
---|---|---|---|---|---|
ირკუტსკი Иркутск | |||||
| |||||
ქვეყანა | რუსეთი | ||||
შიდა დაყოფა | Q4376063?, Oktyabrsky Okrug, Sverdlovsky Okrug და Leninsky Okrug | ||||
კოორდინატები | 52°17′00″ ჩ. გ. 104°18′00″ ა. გ. / 52.28333° ჩ. გ. 104.30000° ა. გ. | ||||
მმართველი | Dmitry Berdnikov[1] | ||||
დაარსდა | 1661 | ||||
ფართობი | 277,35 კმ² | ||||
ცენტრის სიმაღლე | 440 მ | ||||
მოსახლეობა | 600 ათ. კაცი (2012) | ||||
სასაათო სარტყელი | UTC+9 | ||||
სატელეფონო კოდი | 3952 | ||||
საფოსტო ინდექსი | 664xxx | ||||
ოფიციალური საიტი | irkutsk.ru www1.irkutsk.ru/ irkutsk.ru | ||||
ციმბირის უძველესი ქალაქია. დაარსდა 1661 წელს როგორც ციხე-ქალაქი. 1686 წლიდან ქალაქია. 1753 წლიდან ირკუტსკის გუბერნიის ცენტრი, ციმბირისა (1803 წლიდან) და აღმოსავლეთ ციმბირის (1822 წლიდან) გენერალ-გუბერნატორის რეზიდენცია. მონღოლეთთან და ჩინეთთან ვაჭრობის მნიშვნელოვანი სატრანზიტო პუნქტი. ცარიზმის დროს ირკუტსკი და ირკუტსკის გუბერნია პოლიტიკურ დამნაშავეთა გადასახლების ადგილს წარმოადგენდა.
XIX საუკუნის შუა წლებიდან ქალაქში განვითარდა მრეწველობა. 1879 წლის ძლიერი ხანძრის შედეგად ქალაქი დაზარალდა. ქალაქის ისტორიული ცენტრი შეტანილია იუნესკოს მსოფლიო მემკვიდრეობის საცდელ სიაში. შემორჩენილია ხის ხუროთმოძღვრების ანსამბლი, სხვადასხვა სტილის ქვის ნაგებობები, „ციმბირის ბაროკოს“ სტილში ნაგები ეკლესიები. ოქტომბრის რევოლუციამდე იყო სავაჭრო ქალაქი.
ირკუტსკი მდებარეობს აღმოსავლეთ ციმბირში, ირკუტსკის წყალსაცავის სიახლოვეს, უახლოეს დიდ ქალაქ ულან-უდედან 439 კილომეტრში. შემოგარენში ხშირია მდელოები, ფიჭვნარი, ფიჭვნარ-არყნარი და სხვ. ქალაქის ფართობია — 27 998 ჰა; აქედან საქალაქო განაშენიანება იკავებს — 11 950 ჰა-ს, ტყე — 6350 ჰა-ს, წყლის სივრცე — 2870 ჰა-ს, ხოლო მდელოები და ჭალა — 4260 ჰა-ს. ქალაქის რელიეფი დანაწევრებულია. სიმაღლე 420-550 მ ფარგლებში მერყეობს. განსაკუთრებულად დაცული ტერიტორიაა ტყეპარკი — სინიუშინა გორა და სხვ.
ქალაქის სახელწოდება წარმოსდგება მდინარე ირკუტისაგან, რომლის სიახლოვეს 1661 წელს დაარსდა ირკუტსკის ციხე-ქალაქი. თავდაპირველად ციხე-ქალაქს ეწოდებოდა იანდაშსკი. სემიონ რემეზოვის 1701 წლის კარტოგრაფიულ ნახაზებზე აღნიშნულია როგორც „გრად ირკუცკოი“.
ირკუტსკში არის 112 სკოლამდელი და 77 ზოგადსაგანმანათლებლო დაწესებულება, სადაც სწავლობს 59 ათ. ადამიანი. უმაღლესი სასწავლო დაწესებულებებიდან აღსანიშნავია: ირკუტსკის სახელმწიფო უნივერსიტეტი (დაარსდა 1918 წელს), ირკუტსკის სახელმწიფო ტექნიკური უნივერსიტეტი, ირკუტსკის სახელმწიფო სამედიცინო უნივერსიტეტი, ირკუტსკის სახელმწიფო ლინგვისტიკის უნივერსიტეტი, ბაიკალის ეკონომიკისა და სამართლის სახელმწიფო უნივერსიტეტი და სხვ. არის საერთაშორისო მნიშვნელობის აეროპორტი, რომელიც მოქმედებს 1925 წლიდან.
ქალაქში არის თეატრი, მუზეუმი. ფუნქციონირებს 381 სპორტული ნაგებობა, რომელთაგან 200-მდე მუნიციპალურია. მოქმედებს კულტურისა და ხელოვნების 107 დაწესებულება.
დაძმობილებული ქალაქები
რედაქტირებაგალერეა
რედაქტირებარესურსები ინტერნეტში
რედაქტირება- შეგიძლიათ იხილოთ მედიაფაილები თემაზე „ირკუტსკი“ ვიკისაწყობში.
- ირკუტსკი – ოფიციალური საიტი დაარქივებული 2007-03-12 საიტზე Wayback Machine. (რუსული)
- ირკუტსკი — სტატია დიდი რუსული ენციკლოპედიიდან (რუსული)
- ირკუტსკი – ციმბირის საბჭოთა ენციკლოპედია დაარქივებული 2013-06-06 საიტზე Wayback Machine. (რუსული)
- ირკუტსკი — სტატია ენციკლოპედია ბრიტანიკიდან (ინგლისური)