იოველ ქუთათელაძე
იოველ კონსტანტინეს ძე ქუთათელაძე (დ. 21 სექტემბერი, 1887, ხონი — გ. 15 დეკემბერი, 1963, თბილისი) — ქართველი ფარმაკო-ქიმიკოსი, საქართველოში უმაღლესი ფარმაცევტული განათლების ფუძემდებელი, საქართველოში ქიმიურ-ფარმაცევტული და ფარმაკო-ქიმიური მეცნირების ფუძემდებელი, პროფესორი (1921), ბიოლოგიის მეცენიერებათა დოქტორი (1935), საქართველოს სსრ მეცნიერებათა დამსახურებული მოღვაწე (1941), საქართველოს სსრ-ის მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსი (1946).
ბიოგრაფია რედაქტირება
1910 წელს დაამთავრა ნოვოროსიის უნივერსიტეტის ფარმაცევტული ფაკულტეტი. უნივერსიტეტის დამთავრების შემდეგ ოდესაში აფთიაქის მმართველად დაიწყო მუშაობა. 1911 წელს გამოცდები ჩააბარა ნოვოროსიის უნივერსიტეტში ფარმაციის მაგისტრის წოდებაზე; იმავე წელს მუშაობა დაიწყო ნოვოროსიის უნივერსიტეტის სამედიცინო ფაკულტეტის ფარმაციისა და ფარმაკოგნოზიის კათედრის შტატგარეშე ასისტენტად. აქედან დაიწყო მისი მეცნიერული და პედაგოგიური მოღვაწეობა; 1913 წელს იგი გადავიდა ფარმაკოლოგიის კათედრაზე; 1919 წელს საჯაროდ დაიცვა დისერტაცია; 1915 წელს ნოვოროსიის უნივერსიტეტის სამეცნიერო საბჭომ აირჩია იგი ფარმაკოლოგიის კათედრის პროზექტორის თანაშემწედ, შემდეგ პროზექტორად; 1920 წელს ჯერ პირავტ-დოცენტის, ხოლო შემდეგ დოცენტის წოდება მიანიჭეს; 1920 წელს ოდესის უნივერსიტეტის სამედიცინო ფაკულტეტი ჯერ სამედიცინო ინსტიტუტად, შემდეგ კი სამედიცინო აკადემიად გადაკეთდა. იოველ ქუთათელაძე ინსტიტუტის მდივნად და აკადემიის პრორექტორად აირჩიეს; 1921 წელს სამედიცინო აკადემიის საბჭომ იგი ფარმაციისა და ფარმაკოგნოზიის კათედრის გამგედ დანიშნა და პროფესორის წოდება მიანიჭა; ამავე პერიოდში იგი დაუსწრებლად სწავლობდა ნოვოროსიის სამედიცინო ინსტიტუტის სამკურნალო ფაკულტეტზე; 1921 წელს იგი მიიწვიეს თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ფარმაციისა და ფარმაკოგნოზიის კათედრის პროფესორად; 1924 წლიდან განაგებდა უნივერსიტეტის ანალიზური და სასამართლო ქიმიის კათედრებს; 1927-1930წწ. სათავეში ედგა ბიოლოგიური ქიმიის კათედრასაც და კითხულობდა ლექციებს შესაბამის დისციპლინებში. 1930 წელს უნივერსიტეტს გამოეყო და ცალკე ჩამოყალიბდა თბილისის სახელმწიფო სამედიცინო ინსტიტუტი, რომელშიც შედიოდა ფარმაკო-ქიმიური ფაკულტეტიც; 1937 წლიდან იგი გამოუკიდებელ ფარმაცევტულ ინსტიტუტად გადაკეთდა; ფარმაკო-ქიმიური ფაკულტეტის დეკანად, ხოლო შემდეგ ფარმაცევტული ინსტიტუტის დირექტორად პროფესორი ი. ქუთათელაძე დაინიშნა; 1948 წელს ფარმაცევტული ინსტიტუტი შეუერთდა სამედიცინო ინსტიტუტს და იგი კვლავ განაგებდა სასამართლო და ანალიზური ქიმიის კათედრებს და სიცოცხლის ბოლომდე არ შეუწყვეტია პედაგოგიური მოღვაწეობა.
ბიბლიოგრაფია რედაქტირება
- შრომათა კრებული // ნაწ. 1. - თბილისი, მეცნიერება, 1972
- წამალთა ქიმიის ტერმინოლოგია, თბილისი, 1965
- ანალიზური ქიმია, წიგნი 1, თბილისი, 1941
- დარიგებანი ზოგიერთი სამკურნალ-წამლო მცენარეთა მოკრეფისა და გაშრობის შესახებ - ტფილისი, სახელგამი, 1931.
- ქიმიის ტერმინოლოგიის მასალები - ტფილისი, 1930
- ზოგიერთ სამკურნალ-წამლო ნივთიერებათა რაციონალურად გამოწერის და მომზადების შესახებ, ტფილისი, 1929.
- ფარმაციის დარგში მომუშავეთა უმაღლესი სწავლა-განათლების საკითხი საქართველოში, ტფილისი, 1928
- ფარმაცევტული რეცეპტურა, ტფილისი, 1924
ლიტერატურა რედაქტირება
- ქემერტელიძე, ე., ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 10, თბ., 1986. — გვ. 568-569.
- ქემერტელიძე, ე. იოველ ქუთათელაძე, ბიბლიოგრაფია, თბილისი, 1984
- ჩხატარაშვილი, ლ. იოველ გრიგოლის ძე ქუთათელაძე, თბილისი, 1967
- თბილისის ფარმაკო-ქიმიის სამეცნიერო-კვლევითი ინსტიტუტის შრომათა კრებული, 1949