ინგლისის ასოციაციის თასი
ინგლისის ასოციაციის თასი იგივე ფა თასი (ინგლ. The Football Association Challenge Cup, შემოკლებით FA Cup) — ყოველწლიური სათასო შეჯიბრება ინგლისის საფეხბურთო გუნდებს შორის, რომელსაც ატარებს ინგლისის ფეხბურთის ასოციაცია. გათამაშება პირველად გაიმართა 1871-72 სეზონში და ის არის მსოფლიოში უძველესი საფეხბურთო ტურნირი.[1] ოფიციალური სახელი მომიდნარეობს ფეხბურთის ასოციიდან (The FA). 2015 წლიდან ასევე ეწოდება მთავარი სპინსორის სახელიც ემირეიტსის ფა თას. პარალელურად იმართება ქალთა ტურნირი ინგლისის ასოციაციის ქალთა თასი.
დაარსდა | 1871 |
---|---|
რეგიონი | ინგლისი |
გუნდების რაოდენობა | 736 (2016–17) |
ყველაზე ტიტულ. გუნდი | „არსენალი“ (13-ჯერ) |
მოქმედი გამარჯვებული | მანჩესტერ იუნაიტედი |
ვებ-საიტი | ოფიციალური |
შეჯიბრში მონაწილეობა ნებისმიერ ინგლისურ კლუბს შეუძლია ათივე ტურნირიდან - 92 პროფესიული საფეხბურთო კლუბი პრემიერლიგა (1 დონე) და ინგლისის საფეხბურთო ლიგა (2-4 დონე) და რამდენიმე ასეული არალიგის წევრი კლუბი.[2] 2011-2012 სეზონში რეკორდული რაოდენობის 763 კლუბი ჩაერთო შეჯიბრში. ტურნირი შედგება 12 რაუნდისგან, რასაც მოყვება ნახევარფინალი და ფინალი. ტურნირში ჩართული გუნდები წაგებისთანავე ემშვიდობებიან შეჯიბრს, მოგვიანებით უკვე ფა თასზე ერთვებიან რანგით მაღალი დონის კლუბები.
პირველი ექვსი რაუნდი საკვალიფიკაციოა, საიდანაც 32 გადადის შემდეგ ეტაპზე, რასაც ემატება 48 პროფესიული საფეხბურთო კლუბი პირველი და მეორე ლიგიდან, სულ ბოლოს კი კლუბები პრემიერლიგიდან და ჩემპიონშიფიდან.[2] თანამედროვე პერიოდში მხოლოდ ერთხელ მოხვდა არალიგის წევრი მეოთხედ ფინალში, დაბალი დონის გუნდი ფინალში ვერასდროს გასულა. ტურნირზე მთელ აქცენტებს აკეთებენ პატარა კლუბები, რადგან შორს გავიდნენ, "გრანდებთან" შეხვედრა მათთვის ფინანსური მოგებისთის ძალიან მნიშვნელოვანია, მიუხედავად იმისა, რომ ნაკლებად სავარაუდოა რომ მათ ისინი დაამარცხონ.
გამარჯვებულს გადაეცემა თასი, თაისის დიზაინი რამდენიმეჯერ შეიცვალა, უკანასკნელად 2014 წელს, განახლებული ვერსია დაეყრდნო 1911 წლის მოდელს. გამარჯვებული კვალიფიკაციას გადის ინგლისის სუპერთასზე და უეფა-ს ევროპა ლიგაზე. 2019 ფინალში მანჩესტერ სიტიმ დაამარცხა უოტფორდი (6-0). არსენალი ტურნირის ისტორიაში ყველაზე წარმატებული კლუბია (13 მოგება). არსენ ვენგერი ყველაზე წარმატებული მთავარი მწვრთნელია, მან ლონდონის არსენალს 7 ტიტული მოუპოვა.
ისტორია
რედაქტირება1863 წელს ახლად დაარსებულმა ფეხბურთის ასოციაციმა გამოაქვეყნა წესები, ეს იყო მანამდე არსებული წესების გაერთიანება. 1871 წლის 20 ივლისს გაზეთ The Sportsman-ის ოფისში კრის უილიამ ალკოკიმ ასოციაციის კომიტეტს შესთავაზა, რომ სასურველი იყო შექმნილიყო ასოციაციის შეჯიბრი, რომელშიც ყველა კლუბი ჩაერთვებოდა. პირველი შეჯიბრი დაიწყო 1871 წლის ნოემბერში, ყველა 13 თამაშის ჩატარების შემდეგ გამარჯვებული 1872 წლის 16 მარტს გამოვლინდა. გამარჯვებულმა უონდერერსიმ ტიტული შემდეგ წელსაც შეინარჩუნა. თასისთვის შემდგომი პერიოდი იწყება 1888–89 სეზონიდან, როდესაც იქმნება საკვალიფიკაციო რაუნდები.[3]
1914-1915 სეზონის შემდგომ გათამაშება შეწყდა პირველი მსოფლიო ომის გამო, აღდგა 1919-1920 წლების სეზონში. 1923 წლის ფინალი ასევე ცნობილია, როგორც "თეთრი ცხენის ფინალი", თამაში პირველად გაიმართა ახლად აშენებულ უემბლის სტადიონზე (იმ პერიოდში ეძახდნენ იმპერიის სტადიონი). 1927 წლის ფინალზე პირველად გაჟღერდა სიმღერა "Abide with Me", შემდგომში მატჩის წინ ტრადიციად იქცა ამ ჰიმნის შესრულება.[4] მეორე მსოფლიო ომის გამო 1938-39 სეზონი შეწყდა და 1945-1946 წლამდე არ განახლებულა. ტურნირის ასი წლისთავი იზეიმეს 1980-1981 სეზონში (ომის პერიოდში გამოტოვებული სეზონების გამო); რიკარდო ვილას გოლი მიიჩნეს ფა თასის ფინალში გასულ საუკეთესო გოლად, მოგვიანებით შეცვალა სტივენ ჯერარდის გოლმა.[5]
2000 წელს მიღებული წესებით ნახევარფინალი და ფინალი ერთმატჩიანია, ფრის შემთხვევაში ინიშნება პენალტები. უემბლის სტადიონზე სარემონტო სამუშაობის გამო 2001-2006 წლებში თასის ფინალებს უმასპინძლა კარდიფის მილენიუმის სტადიონმა. უემბლიზე ფინალები დაბრუნდა 2007 წლიდან, რასაც 2008 წლიდან ნახევაფინალის მატჩებიც მოყვა.
მონაწილეობა
რედაქტირებატურნირში მონაწილეობის უფლება აქვს ყველა ათივე ინგლისის საფეხბურთო სისტემაში მოასპარეზე კლუბს, პრმიერლიგის და სხვა ტურნირების მონაწილეები ავტომატურად დაიშვებიან. არალიგის კლუბებსაც აქვთ ტურნიში ჩართვის შესაძლებლობა, მხოლოდ იმ პირობით თუ მათ წინა სეზონში მონაწილეობა მიიღეს ფა თასზე, ფა ტროფიზე ან ფა უეიზში. მაგალითად ახლად შექმნილი იუნაიტედ ოფ მანჩესტერი 2005-2006 სეზონში და ასვე 2006-2007 წლებში ვერ მონაწილეობდა. ფა თასზე ჩართვის მთავარი კრიტერიუმია სტადიონის ხარისხი, ის შესაბამის სტანდარტებს უნდა აკმაყოფილებდეს.
ძალიან იშვიათია, რომ ტოპკლუბმა ეს ტურნირი გამოტოვოს, თუმცა გამონაკლისი შემთხვევები ყოფილა. 1999-2000 წლების სეზონში მანჩესტერ იუნაიტედმა უარი განაცხადა მონაწილეობააზე, რადგან ჩემპიონთა ლიგის მოგების გამო მათ თამაშები უწევდათ ფიფა-ს მსოფლიო საკლუბო ჩემპიონატზე სამხრეთ ამერიკაში. კლუბმა განაცხადა, რომ ორივე ტურნირზე გადატვირთული კალენდარი ჰქონდათ, რის გამოც გართულდებოდა პრემიერლიგისთვის და ჩემპიონთა ლიგისთვის ბრძოლა, ხოლო მეორე შემადგენლობის გაყვანა ფა თასზე არ სურდათ. ტურნირში არ მონაწილეობით იუნაიტედმა ორი კვირა დაისვენა, მათ შეძლეს პრემიერლიგის მოგება, მაგრამ მსოფლიო საკლუბო ჩემპონატიდან გამოვარდნენ. მიუხედავად ამისა, მანჩესტერ იუნაიტედის საქციელს აკრიტიკებდნენ, რადგან ამით ტურნირის პრესტიჟი დასუსტდა, მოგვიანებით ალექს ფერგიუსონმა აღიარა რომ ეს არასწორი იყო.[6][7][8]
უელსურ მხარეს უფლება აქვს ტურნირში ჩაერთოს, მიუხედავად იმისა, რომ უელსის ლიგა არსებობს. უელსური გუნდები, რომლებიც ტურნირში იღებენ მონაწილეობას: კარდიფ სიტი (ერთადერთი არაინგლისელი გამარჯვებული 1927 წელს), სუონსი სიტი, ნიუპორტ ქაუნთი, რეკსემი და მერტინ ტაუნი. ადრეულ წლებში მონაწილეობას იღებდნენ სხვა გუნდებიც უელსიდან, ირლანდიიდან და შოტლანდიიდან, გლაზგოურმა ქუინზ პარკი ორჯერ დამარცხდა ფინალში ბლეკბერნ როვერსთან 1884 და 1885 წლებში, სანამ შოტლანდიის ფეხბურთის ასოციაცია არ აკრძალავდა ისინი ტურნირზე გამოდიოდნენ. 2013-14 სეზონში მონაწილეობდა ნორმანდიის კუნძულების გერნზი.[9]
ბოლო წლებში მონაწილეების რაოდენობა მნიშვნელოვნად გაიზარდა. 2004-05 წლებში მონაწილეობდა 660 კლუბი, რითაც ტურნირის 1921-22 წლების სეზონის რეკორდი გაუმჯობესდა, მაშინ 656 მონაწილე იყო. 2005–06-ში გაიზარდა 687-ნდე, 2007-08-ში 731-მდე, ხოლო 2008-09 და 2009-10 წლებში 762-მდე.[10] შემდგომ წლებში ეს რიცხვი სტაბილურად მერყეობს 2010-11 წლები 759 კლუბი, 2011-12 წლები 763 (ახალი რეკორდი), 2012-13 სეზონი 758 მონაწილე, 2013-14 და 2014-15 წლები 736. შედარებისთვის ინგლისის სხვა თასების, ლიგის თასის, პრემიერლიგის და ფეხბურთის ლიგის მონაწილეთა რაოდენობა არის 92.
ფინალები
რედაქტირებასტატისტიკა კლუბების მიხედვით
რედაქტირებაკლუბი | გამარჯვებული | ფინალისტი | გამარჯვებული | ფინალისტი |
---|---|---|---|---|
არსენალი | 14 | 7 | 1930, 1936, 1950, 1971, 1979, 1993, 1998, 2002, 2003, 2005, 2014, 2015, 2017, 2020 | 1927, 1932, 1952, 1972, 1978, 1980, 2001 |
მანჩესტერ იუნაიტედი | 13 | 9 | 1909, 1948, 1963, 1977, 1983, 1985, 1990, 1994, 1996, 1999, 2004, 2016, 2024 | 1957, 1958, 1976, 1979, 1995, 2005, 2007, 2018, 2023 |
ჩელსი | 8 | 8 | 1970, 1997, 2000, 2007, 2009, 2010, 2012, 2018 | 1915, 1967, 1994, 2002, 2017, 2020, 2021, 2022 |
ლივერპული | 8 | 7 | 1965, 1974, 1986, 1989, 1992, 2001, 2006, 2022 | 1914, 1950, 1971, 1977, 1988, 1996, 2012 |
ტოტენჰემ ჰოტსპური | 8 | 1 | 1901, 1921, 1961, 1962, 1967, 1981, 1982, 1991 | 1987 |
მანჩესტერ სიტი | 7 | 6 | 1904, 1934, 1956, 1969, 2011, 2019, 2023 | 1926, 1933, 1955, 1981, 2013, 2024 |
ასტონ ვილა | 7 | 4 | 1887, 1895, 1897, 1905, 1913, 1920, 1957 | 1892, 1924, 2000, 2015 |
ნიუკასლ იუნაიტედი | 6 | 7 | 1910, 1924, 1932, 1951, 1952, 1955 | 1905, 1906, 1908, 1911, 1974, 1998, 1999 |
ბლეკბერნ როვერსი | 6 | 2 | 1884, 1885, 1886, 1890, 1891, 1928 | 1882, 1960 |
ევერტონი | 5 | 8 | 1906, 1933, 1966, 1984, 1995 | 1893, 1897, 1907, 1968, 1985, 1986, 1989, 2009 |
ვესტ ბრომვიჩ ალბიონი | 5 | 5 | 1888, 1892, 1931, 1954, 1968 | 1886, 1887, 1895, 1912, 1935 |
უონდერერსი | 5 | 0 | 1872, 1873, 1876, 1877, 1878 | |
ვულვერჰემპტონ უონდერერსი | 4 | 4 | 1893, 1908, 1949, 1960 | 1889, 1896, 1921, 1939 |
ბოლტონ უონდერერსი | 4 | 3 | 1923, 1926, 1929, 1958 | 1894, 1904, 1953 |
შეფილდ იუნაიტედი | 4 | 2 | 1899, 1902, 1915, 1925 | 1901, 1936 |
შეფილდ უენსდეი | 3 | 3 | 1896, 1907, 1935 | 1890, 1966, 1993 |
ვესტ ჰემ იუნაიტედი | 3 | 2 | 1964, 1975, 1980 | 1923, 2006 |
პრესტონ ნორთ ენდი | 2 | 5 | 1889, 1938 | 1888, 1922, 1937, 1954, 1964 |
Old Etonians | 2 | 4 | 1879, 1882 | 1875, 1876, 1881, 1883 |
პორტსმუთი | 2 | 3 | 1939, 2008 | 1929, 1934, 2010 |
სანდერლენდი | 2 | 2 | 1937, 1973 | 1913, 1992 |
ნოტინგემ ფორესტი | 2 | 1 | 1898, 1959 | 1991 |
ბერი | 2 | 0 | 1900, 1903 | |
ლესტერ სიტი | 1 | 4 | 2021 | 1949, 1961, 1963, 1969 |
ჰადერზფილდ თაუნი | 1 | 4 | 1922 | 1920, 1928, 1930, 1938 |
ოქსფორდის უნივერსიტეტი | 1 | 3 | 1874 | 1873, 1877, 1880 |
Royal Engineers | 1 | 3 | 1875 | 1872, 1874, 1878 |
დერბი ქაუნთი | 1 | 3 | 1946 | 1898, 1899, 1903 |
ლიდზ იუნაიტედი | 1 | 3 | 1972 | 1965, 1970, 1973 |
საუთჰემპტონი | 1 | 3 | 1976 | 1900, 1902, 2003 |
ბარნლი | 1 | 2 | 1914 | 1947, 1962 |
კარდიფ სიტი | 1 | 2 | 1927 | 1925, 2008 |
ბლეკპული | 1 | 2 | 1953 | 1948, 1951 |
კლეპჰემ როვერსი | 1 | 1 | 1880 | 1879 |
ნოტს ქაუნთი | 1 | 1 | 1894 | 1891 |
ბარნსლი | 1 | 1 | 1912 | 1910 |
ჩარლტონ ათლეტიკი | 1 | 1 | 1947 | 1946 |
Old Carthusians | 1 | 0 | 1881 | |
ბლეკბერნ ოლიმპიკი | 1 | 0 | 1883 | |
ბრედფორდ სიტი | 1 | 0 | 1911 | |
იფსუიჩ თაუნი | 1 | 0 | 1978 | |
ქოვენტრი სიტი | 1 | 0 | 1987 | |
უიმბლდონი | 1 | 0 | 1988 | |
უიგან ათლეტიკი | 1 | 0 | 2013 | |
ქუინზ პარკი | 0 | 2 | 1884, 1885 | |
ბირმინგემ სიტი | 0 | 2 | 1931, 1956 | |
კრისტალ პალასი | 0 | 2 | 1990, 2016 | |
უოტფორდი | 0 | 2 | 1984, 2019 | |
ბრისტოლ სიტი | 0 | 1 | 1909 | |
ლუტონ თაუნი | 0 | 1 | 1959 | |
ფულემი | 0 | 1 | 1975 | |
ქუინზ პარკ რეინჯერსი | 0 | 1 | 1982 | |
ბრაიტონ ენდ ჰოუვ ალბიონი | 0 | 1 | 1983 | |
მიდლზბრო | 0 | 1 | 1997 | |
მილუოლი | 0 | 1 | 2004 | |
სტოკ სიტი | 0 | 1 | 2011 | |
ჰალ სიტი | 0 | 1 | 2014 |
რესურსები ინტერნეტში
რედაქტირებასქოლიო
რედაქტირება- ↑ „Oldest football cup 'not for sale'“. BBC News (ინგლისური). 2014-10-14. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 5 November 2017. ციტირების თარიღი: 2017-11-04.
- ↑ 2.0 2.1 The rules of The FA Cup for season 2015–16. The Football Association. ციტირების თარიღი: 9 February 2016
- ↑ Collett, Mike (2003). The Complete Record of The FA Cup, გვ. 878. ISBN 1-899807-19-5.
- ↑ Cup final competition for fans. Reading FC (26 January 2015). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 29 January 2015. ციტირების თარიღი: 6 April 2016.
- ↑ FA Cup final: The greatest goal from the last 50 years voted by you. ციტირების თარიღი: 14 March 2016.
- ↑ „Man Utd's FA Cup catastrophe“. BBC News. 27 July 2000. ციტირების თარიღი: 1 March 2012.
- ↑ „I regret Manchester United's FA Cup pull-out: Fergie“. The Belfast Telegraph. 3 December 2009. ციტირების თარიღი: 1 March 2012.
- ↑ Staniforth, Tommy (29 October 1999). „United underline Cup withdrawal“. The Independent. London. ციტირების თარიღი: 16 May 2011.
- ↑ Guernsey Press. (30 April 2013) Lions in FA Cup. www.thisisguernsy.com. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 15 ოქტომბერი 2013. ციტირების თარიღი: 3 May 2013.
- ↑ EVERYONE'S UP FOR THE CUP - FRIDAY, 27 JUNE 2008