ბალკანეთის კამპანია
| ბალკანეთის კამპანია | |||
|---|---|---|---|
| მეორე მსოფლიო ომის ნაწილი | |||
 გერმანელი პარაშუტისტები კრეტაზე | |||
| თარიღი | 1940 წლის 28 ოქტომბერი — 1941 წლის 1 ივნისი | ||
| მდებარეობა | საბერძნეთი, ალბანეთი, იუგოსლავია | ||
| შედეგი |
ღერძის გამარჯვება | ||
| მხარეები | |||
| |||
| მეთაურები | |||
| ძალები | |||
| |||
 ბალკანეთის კამპანია ვიკისაწყობში | |||
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
ბალკანეთის კამპანია — მეორე მსოფლიო ომის კამპანია, დაიწყო 1940 წლის 28 ოქტომბერს იტალიის სამეფოს საბერძნეთში შეჭრით. 1941 წლის დასაწყის თვებში იტალიის შეტევა შეჩერებული იყო და ბერძნულმა კონტრ-შეტევამ იტალიელები ალბანეთში დახია. გერმანიამ 1941 წლის აპრილში რუმინეთის და ბულგარეთის გავლით საბერძნეთში აღმოსავლეთიდან შეიჭრა, ბრიტანელებმა ბერძნებს დახმარება დესანტებით გაუწიეს. 27 მარტს იუგოსლავიაში ბრიტანეთის მიერ მხარდაჭერილი გადატრიალება მოხდა, რამაც ადოლფ ჰიტლერი აიძულა შეჭრილიყო იუგოსლავიაში.
გერმანელების და იტალიელების იუგოსლავიაში შეჭრა, 6 აპრილს, დაიწყო საერძნეთში ბრძოლების ხანახლებასთან ერთად, ღერძ ბერლინი-რომი-ტოკიოს შეუერთდა უნგრეთის სამეფო, 11 აპრილს. 17 აპრილს იუგოსლავიამ ზავს მოაწერა ხელი, 30 აპრილისთვის მთლიანი კონტინეტური საბერძნეთი გერმანული და იტალიური კონტროლის ქვეშ იყო. 20 მაისს გერმანელები კრეტაში ჰაერით შეიჭრნენ და 1 ივნისს კუნძულზე არსებული ყველა ბრიტანული და ბერძნული სამხედრო შენაერთი დანებდა. შეტევებში მონაწილეობის არ მიღების მიუხედავად, ბულგარეთმა საბერძნეთის და იუგოსლავიის ტერიტორიების ოკუპაცია მოადინა მეორე ბალკანური ომისთვის შურისძიების მიზნით.
წინაპერიოდი რედაქტირება
პირველი მსოფლიო ომში ავსტრია-უნგრეთის და ოსმალეთის იმპერიების დაშლის შემდეგ ალბანეთი მფარველ სახელმწიფოდ იტალიის სამეფოს მიიჩნევდა.
1919 წლის პარიზის სამშვიდობო ხელშეკრულებაში საბოლოოდ დამტკიცდა ალბანეთის დამოუკიდებლობა, როდესაც აშშ-ის პრეზიდენტი ვუდრო უილსონი შეეწინააღმდეგა ალბანეთის დაშლას და მეზობლების მიერ განაწილებას.
1928 წელს ალბანეთი სამეფოდ გადაიქცა აჰმედ ზოგუს, ყოფილი პრემიერ მინისტრის და პრეზიდენტის მეტაურობით.
1939 წლის 7 აპრილს ალბანეთის ოკუპაცია მუსოლინის ჯარებმა მოახდინეს, ტახტიდან ჩამოაგდეს ზოგუ I და ალბანეთი იტალიის იმპერიაში მიიერთეს.
კამპანია რედაქტირება
იტალია-საბერძნეთის ომი რედაქტირება
იტალიის მიერ საბერძნეთში შეჭრა გაგრძელდა 1940 წლის 28 ოქტომბრიდან 1941 წლის 30 აპრილამდე, იყო მეორე მსოფლიო ომის ნაწილი. იტალიელებმა ომი პატარა წარმატებებით დაიწყეს მაგრამ საბერძნეთის კონტრ-შეტევამ იტალიელები ალბანეზთში დააბრუნა, 1940-41 წლების ზამთარი იტალიელებმა მთლიანად ფრონტის სტაბილიზაციას მოახმარეს რის გამოც ალბანეთის მხოლოდ 2/3 დარჩათ. მარტში იტალიის თავდასხმებს მოჰყვა აპრილში ადოლფ ჰიტლერის ნაცისტური გერმანიის ჩარევა, რომელმაც საბერძნეთს აღმოსავლეთიდან წარმატებულად შეუტია, იუგოსლავიის წარმატებული დაპყრობის შემდეგ.
იუგოსლავიაში შეჭრა რედაქტირება
იუგოსლავიაში შეჭრა (ასევე ცნობილი როგორც „ოპერაცია 25“), დაიწყო 1941 წლის 6 აპრილს დასრულდა იუგოსლავიის სამეფო არმიის უპირობო დანებებით 1941 წლის 17 აპრილს. ბერლინი-რომი-ტოკიოს-ღერძის წევრმა სახელმწიფოებმა (იტალიის სამეფო, ნაციტური გერმანია, უნგრეთის სამეფო) მოახდინეს იუგოსლავიაში შეჭრა, იუგოსლავიის დაშლა და იუგოსლავიის ზოგი ნაწილის ოკუპაცია. ღერძის ძალებმა ხორვატია, ბოსნია-ჰერცოგოვინია და სირმია გააერთიანეს „ხორვატიის დამოუიდებელ სახელმწიფოში“, გერმანიის მიერ ოკუპირებულ სერბეთის სამეფოსა და ბანატში ჩამოყალიბდა სერბეთის სამხედრო მმართველობის ტერიტორია რომელსაც მილან ნედიჩი ხელმძღვანელობდა და იყო გერმანიის მარიონეტი სახელმწიფო. მონტენეგრო დარჩა იტალიური ოკუპაციის ქვეშ და ბულგარეთმა მოახდინა თანამედოროვე ჩრდილოეთ მაკედონიის ტერიტორიების ოკუპირება.
საბერძნეთის რძოლა რედაქტირება
ჰიტლერმა საბერძნეთში შეჭრის დაგეგმვა დაიწყო 1940 წლის ნოემბერში, მას შემდეგ რაც დიდმა ბრიტანეთმა მოახდინა კრეტას და ლემნოსის ოკუპირება, 1940 წლის 13 დეკემბერს ადოლფ ჰიტლერმა გასცა ბრძანება რომ საბერძნეთში შეჭრა (კოდური სახელი: „ოპერაცია მანტია“) მომხდარიყო 1941 წლის მარტში. შეჭრის მიზეზი იყო შეეჩერებინათ ბრიტანელები ისეთი საჰაერო ბაზების დაკავებისგან სადიდანაც რუმინეთის ნავთობმარაგებზე შეტევა იქნებოდა შესაძლებელი.[1] 1941 წლის 6 აპრილს გერმანიის ძალები შეიჭრნენ ჩრდილოეთ საბერძნეთში, გერმანელებმა გვერდი აუარეს ბერძნული მეტაქსასი ხაზის სიმაგრეებს და ბრიტანული წინააღმდეგობის მიუხედავად აიღეს ყველა ქალქი სამხრეთ საბერძნეთში. საბერძნეთში ბრძოლა დასრულდა გერმანული ძალების ათენში და პელოპონესიაში შესვლით. 40 000 მოკავშირეების სამხედროს ევაკუაცია მოხდა კრეტასკენ.
კრეტას ბრძოლა რედაქტირება
კოდური სახელი: „ოპერაცია მერკური“, მსოფლიოს ისტორიაში ყველზე დიდი საჰაერო შეჭრა, დაიწყო 1941 წლის 20 მაისს, გერმანელი პარაშუტისტების გადმოსხმა მოხდა კუნძული კრეტას ჩრდილოეთ ნაწილში, საჰაერო ბაზების თავზე. მოკავშირეების და ადგილობრივი მოსახლეობების წინააღმდეგობის მიუხედავად კუნძული გერმანელებმა მაინც აიღეს, 27 მაისს ბრიტანეთის მთავრობამ კუნძულის ევაკუაციის ბრძანება გასცა. კუნძულზე დარჩენილი ძალები 1 ივნისს დანებდნენ. გერმანულ არმიას კრეტას ბრძოლის შემდეგ ფართომასშტაბიანი საჰაერო ოპერაციები მთელი ომის განმავლებაში აღარ გამოუყენებიათ.
შედეგი რედაქტირება
1941 წლის 1 ივნისისთვის სრულიად ალბანეთი, იუგოსლავია და საბერძნეთი ღერძის ძალებს ეკავათ, საბერძნეთი მოექცა სამმაგი ოკუპაციის ქვეშ ხოლო იუგოსლავია დაშალეს და ასე მოახდინეს მისი ოკუპაცია. ნაცისტურმა გერმანიამ მიიღო მნიშვნელოვანი სტრატეგიული უპირატესობა და ხმელთაშუა ზღვაზე პირდაპირი გასასვლელი.
ბულგარული ოკუპაციები რედაქტირება
1941 წლის 6 აპრილს, ღერძში ოფიციალურად გაწევრიანების მიუხედავად, ბულგარეთის მთავრობამ არ მიიღო საბერძნეთში და იუგოსლავაში შეჭრებში მონაწილეობა. 20 აპრილს ბულგარეთის არმიამ მოახდინა დასავლეთი თრაკიას და აღმოსავლეთ მაკედონიას ოკუპაცია პირველ მსოფლიო ომამდე არსებული საზღვრების აღდენის და ეგეოსის ზღვაზე გასასვლის მიღების მიზნით.
წინააღმდეგობის მოძრაობები რედაქტირება
ომის დასასრულამდე იუგოსლავ, ალბანელ და ბერძენ ხალხთა წინააღმდეგობამ ღერძის ძალები აიძულა აქ მუდმივი გარნისონი ჩაეყენებინა ასი ათასობით ჯარისკაცის შემადგენლობით.
რესურსები ინტერნეტში რედაქტირება
- The Fate of the Jews in South-Eastern Europe During the First Years of the War დაარქივებული 2012-01-11 საიტზე Wayback Machine. on the Yad Vashem website
- Summaries WORLD WAR II in the BALKANS
- Timeline of the Balkans Campaign
- World War Two Online Newspaper Archives — The Invasion of the Balkans: Yugoslavia, Greece and Crete, 1940-1941
- World War II in the Balkans
სქოლიო რედაქტირება
- ↑ Hubatsch, Walther. Hitlers Weisungen fuer die Kriegfuehrung 1939-1945, Weisung Nr. 20, 2nd Edition, Bernard & Graefe Verlag, 1983