ხანიმანა ალიბეილი
ხანიმანა ალიბეილი (აზერ. Xanımana Sabir qızı Əlibəyli; დ. 20 აპრილი, 1920, ბაქო, აზერბაიჯანის სსრ — გ. 7 მაისი, 2007, ბაქო, აზერბაიჯანი) — აზერბაიჯანელი მწერალი, აზერბაიჯანის ხელოვნების დამსახურებული მოღვაწე[1], სახელმწიფო ჯილდოების ლაურეატი[2].
| ხანიმანა ალიბეილი აზერ. Xanımana Əlibəyli | |
|---|---|
| დაბადების თარიღი | 20 აპრილი, 1920 |
| დაბადების ადგილი | ბაქო, აზერბაიჯანის სსრ |
| გარდაცვალების თარიღი | 7 მაისი, 2007 |
| გარდაცვალების ადგილი | ბაქო, აზერბაიჯანი |
| საქმიანობა | მწერალი, პოეტი |
| ენა | აზერბაიჯანული |
| ეროვნება | აზერბაიჯანელი |
| მოქალაქეობა |
 აზერბაიჯანი |
| ჯილდოები | აზერბაიჯანის სსრ-ის ხელევონების დამსახურებული მოღვაწე და Honorary decree of the Presidium of the Supreme Soviet of the Azerbaijan SSR |
ბიოგრაფია რედაქტირება
ოჯახი რედაქტირება
ხანიმანა საბირ ყიზი დაიბადა 1920 წლის 20 აპრილს ბაქოს სოფელ ქეშლაში საინტერესო კულტურული ტრადიციების მქონე დიდგვაროვან ოჯახში. ბაბუამისი, გენერალი აღასალიმ ბეი ალიბეოვი და ბებია ხანიმანა, იმდროინდელი ინტელექტუალები იყვნენ. ხანიმანას მხატვრული ნიჭი ჰქონდა და ხანდახან წერდა ლექსებს[3].
მამამისი საბირ ბეი ალიბეკოვი დაიბადა ბაქოში 1886 წელს. ის დაქორწინდა მასუმა ყარაევაზე. ხანიმანა ალიბეილის მამამ დაამთავრა პეტერბურგის უნივერსიტეტი და ცნობილი იყო, როგორც აზერბაიჯანის ერთ-ერთი პირველი მაღალგანათლებული პროფესიონალი იურისტი, რომელიც სპეციალიზირებული იყო საზღვარგარეთ. მასუმა ყარაევა გარდაიცვალა 1966 წელს.
ალიბეილის დედა მასუმა ყარაევა სწავლობდა ჰაჯი ზეინალაბდინ თაღიევის ჩამოყალიბებულ გოგონათა გიმნაზიაში, რომელიც წარმატებით დაამთავრა. შემდეგ სწავლობდა აზერბაიჯანის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ფილოლოგიის ფაკულტეტზე. იყო ალი ბაირამოვის სახელობის ქალთა კლუბის აქტივისტი. მრავალი წლის განმავლობაში ასწავლიდა ბაქოს საშუალო სკოლებში. მუშაობდა სკოლის დირექტორად, რეგიონული საჯარო განათლების სამმართველოს გამგედ. ამ სფეროში ეფექტური საქმიანობისთვის მიენიჭა დამსახურებული მასწავლებლის საპატიო წოდება.
სწავლა რედაქტირება
ახალგაზრდა პოეტი ბაქოს მე-13 საშუალო სკოლაში სწავლობდა. ყოველთვის კარგი სწავლით გამოირჩეოდა და მასწავლებლების საყვარელი მოსწავლე იყო. აზერბაიჯანელმა მწერალმა მაჰარამ ალიზადემ დაინახა ხანიმანას ნიჭი. გახდა მისი კონსულტანტი. მისი მეშვეობით დაიბეჭდა ხანიმანა ალიბეილის პირველი ლექსები მასმედიაში. ალიზადე ასევე ახალგაზრდა პოეტს აზერბაიჯანის რადიოს ეთერში გამოსვლაში დაეხმარა. ხანიმანას პირველი ლექსების გამოცემა პერიოდულ გამოცემებში დაიწყო 1938 წელს, ხოლო მისი პირველი წიგნი „პატარა ექიმი“ 1955 წელს გამოიცა 30000 ტირაჟით[3].
16 წლის ასაკში ხანიმანა ჩაირიცხა ბაქოს სამედიცინო ინსტიტუტში. 1942 წელს ახალგაზრდა ექიმი, რომელმაც ინსტიტუტი წარმატებით დაამთავრა, დანიშნულებით გაგზავნეს მასალიში, სადაც მუშაობა დაიწყო სოფელ კიზილავარის სამედიცინო ცენტრში.
მალე ხანიმანამ მეორე უმაღლესი განათლების მისაღებად აზერბაიჯანის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ფილოლოგიის ფაკულტეტზე მისაღები გამოცდები ჩააბარა და ხუთი წლის შემდეგ წარმატებით დაამთავრა ეს ფაკულტეტი.
1953 წელს პოეტი მირვარიდ დილბაზისა და მიქაილ რზაგულუზადეს რეკომენდაციებით მიიღეს სსრკ მწერალთა კავშირის წევრად.
ხანიმანა გარდაიცვალა 2007 წლის 7 მაისს. იგი დაკრძალულია ბაქოში[3].
შემოქმედება რედაქტირება
ხანიმანა ალიბეილი არის ასობით საბავშვო ლექსის, ათეულობით ლექსის, პიესისა და 30-ზე მეტი წიგნის ავტორი.
1991 წელს მას მიენიჭა დამსახურებული არტისტის წოდება. 1998 წელს ხანიმანამ მიიღო ტიტული „წლის ქალი“. 1999 წელს ჰეიდარ ალიევმა მას საპრეზიდენტო სტიპენდია გადასცა და მემორიალის სახით ბროლის სანთელი გადასცა[4].
ალიბეილი ლიტერატურის სამყაროში შემოვიდა თავისი პირველი ლექსით „დედა“, რომელიც გამოქვეყნდა ჟურნალში „აზერბაიჯან გადინი“. მოგვიანებით მან ერთმანეთის მიყოლებით გამოსცა საბავშვო ლექსების კრებული.
მისი პიესები იდგმებოდა აზერბაიჯანის მოზარდ მაყურებელთა და თოჯინების თეატრის სცენებზე[5].
ხანიმანა ალიბეილი ითვლება საბავშვო დრამის ფუძემდებლად აზერბაიჯანში[6].
2010 წელს აზერბაიჯანის მოზარდ მაყურებელთა სახელმწიფო თეატრში ხანიმან ალიბეილის 90 წლის იუბილე აღინიშნა[6].
სქოლიო რედაქტირება
- ↑ X. S. Əlibəyli yoldaşa "Azərbaycan Respublikasının əməkdar incəsənət xadimi" fəxri adının verilməsi haqqında. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2022-10-23. ციტირების თარიღი: 2023-03-06.
- ↑ Скончалась поэт-драматург Ханымана Алибейли
- ↑ 3.0 3.1 3.2 Uşaq ədəbiyyatının unudulmaz imzası - Xanımana Əlibəyli
- ↑ M.Ş.Vazeh adına Yasamal rayon Mərkəzi Kitabxanası. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2023-03-06. ციტირების თარიღი: 2023-03-06.
- ↑ Юбилейный вечер Ханыманы Алибейли
- ↑ 6.0 6.1 В Баку отметили 90-летие основательницы детской драматургии Азербайджана