ურარტუს მეფეების სია

სიაში წარმოდგენილია ურარტუს მეფეები. ურარტუს სამეფო არსებობდა ძვ. წ. I ათასწლეულის განმავლობაში. იმასთან დაკავშირებით, რომ ურარტუს ისტორია მჭიდროდაა დაკავშირებული ასურეთის იმპერიის ისტორიასთან, სიაში ასევე წარმოდგენილია ურარტუს მმართველთა თანამედროვე ასურეთის მეფეებიც.

ურარტუს მეფეების სია რედაქტირება

მეფის სახელი სახელის ვარიანტები მამის სახელი მმართველობის წლები (ძვ. წ.) შენიშვნა ასურეთის მმართველები აღნიშნულ პერიოდში და მათი მმართველობის წლები
არამე არამუ, არამი ძვ. წ. 859 —844 გაერთიანებული ურარტუს პირველი მეფე, მოიხსენიება წარწერებში. ასურნასირფალ II (ძვ. წ. 883859)
სალმანასარ III (ძვ. წ. 858824)
სარდური I სიდური I, სედური I ლუთიფრი ძვ. წ. 844828 ურარტუს მეფეთა დინასტიის სავარაუდო დამფუძნებელი, დააარსა დედაქალაქი ტუშფა.
იშფუინი სარდური I ძვ. წ. 828 — 810 ურარტუს მმართველი ქვეყნის აყვავების დასაწყისში. წინაარმდეგობას უწევდა ასურელებს მუსასირში. შემოიტანა სოლისებრი დამწერლობა ურარტუულ ენაში.
შამშიადად V (ძვ. წ. 823811)
ადად-ნირარი III (ძვ. წ. 810805)
მენუა მინუა იშვუინი 810 — 786 გააფართოვა ურარტუს საზღვრები. მის დროს განვითარდა ეკონომიკა, აშენდა მრავალი სარწყავი არხი და გზა.
შამურამატი (ძვ. წ. 805 — 783)
არგიშთი I მენუა ძვ. წ. 786764 ურარტუმ არგიშთი I დროს მიაღწია ძლიერების ზენიტს. მნიშვნელოვნად გაფართოვდა ქვეყნის საზღვრები დასავლეთით. ამიერკავკასიაში დააარსა ურარტუული დასახლება ერებუნი.
სალმანასარ IV (ძვ. წ. 783772)
აშურ-დან III (ძვ. წ. 772755)
სარდური II სიდური II, სედური II, არგიშთი I ძვ. წ. 764735 წააგო გადამწყვეტი ბრძოლა ასურელებთან. სავარაუდოდ დაიღუპა ტიგლათფილესერ III-სთან ბრძოლაში. ამ დამარცხებით დაიწყო ურარტუს ძლიერების დაცემა.
აშურ-ნირარი V (ძვ. წ. 754745)
ტიგლათფილესერ III (744727)
რუსა I სარდურ II ძვ. წ. 735714 ნება დართო სარგონ II-ს მოეწყო წარმატებული ლაშქრობა ურარტუს წინააღმდეგ, რომელმაც დაიპყრო და გაძარცვა ულხუ და რელიგიური ცენტრი მუსასირი. ამ დამარცხების შემდეგ რუსა I-მა მახვილით თავი მოიკლა.
სალმანასარ V (ძვ. წ. 727722)
სარგონ II (ძვ. წ. 722705)
არგიშთი II რუსა I ძვ. წ. 714— 685 გაურბოდა პირდაპირ კონფროტაციას ასურეთთან, ეწეოდა აღმშენებლობას და აწარმოებდა ომს აღმოსავლეთით.
სინახერიბი (ძვ. წ. 705681)
რუსა II არგიშთი II ძვ. წ. 685645 ცდილობდა დაებრუნებინა ურარტუსათვის ძველი სიდიადე, აწარმოა რამდენიმე წარმატებული ლაშქრობა დასავლეთით. ააშენა რამდენიმე ახალი ციხესიმაგრე, დედაქალაქი გადაიტანა ტუშფადან რუსახინილში.
ასარხადონი (ძვ. წ. 681669)
ასურბანიფალი (ძვ. წ. 669627)
სარდური III სიდური III რუსა II ძვ. წ. 645625 კიმირიელებისა და მიდიელების თავდასხმებისაგან ურარტუ დასუსტდა და გახდა ასურეთის ვასალი. ასურეთის მეფეს უწოდებდნენ „ბატონს“.
აშურ-ეთელ-ილანი (ძვ. წ. 627623)
სარდური IV[1] სიდური IV სარდური III ძვ. წ. 625620 სავარაუდოდ დაამხო ერიმენამ, რომელმაც დააარსა ახალი დინასტია.
სინ-შუმუ-ლიშირი (ძვ. წ. 623)
სინ-შარ-იშკუნი (ძვ. წ. 623612)
ერიმენა ერმინა ძვ. წ. 620605
აშურუბალიტ II (ძვ. წ. 612609)
ასურეთმა არსებობა შეწყვიტა
რუსა III ერიმენა ძვ. წ. 605595
რუსა IV რუსა III ძვ. წ. 595585 ურარტუს უკანასკნელი მეფე. მეფობდა თეიშებაინში, სადაც გადაიტანეს ურარტუს დედაქალაქი ქვეყნის ცენტრალურ ნაწილზე კონტროლის დაკარგვის შემდეგ.

რესურსები ინტერნეტში რედაქტირება

სქოლიო რედაქტირება

  1. ზოგიერთი ქრონოლოგიური ცხრილით სარდური III-ის შემდეგ მეფობენ ერიმენა (ძვ. წ. 625 - 605 ), რუსა III (ძვ. წ. 605 - 600 )და სარდურ IV (ძვ. წ. 600 - 595).