ლორწოვანი მანჭკვალა

ლორწოვანი მანჭკვალა
	;
მეცნიერული კლასიფიკაცია
სამეფო:	სოკოები
განყოფილება:	ბაზიდიუმიანი სოკოები
კლასი:	აგარიკომიცეტები
რიგი:	ფირფიტოვანნი
ოჯახი:	ფიზალაკრიასებრნი
გვარი:	უდემანსიელა
სახეობა:	ლორწოვანი მანჭკვალა
ლათინური სახელი
	Oudemansiella mucida (Schrad.) Höhn., 1910
EOL	301838
MB	120947

ლორწოვანი მანჭკვალა (ლათ. Oudemansiella mucida) — უდემანსიელას გვარის სოკო ფიზალაკრიასებრთა ოჯახისა.

როგორც წესი, საჭმელ სოკოდ ითვლება. თუმცა ზოგიერთი წყარო მას მცირედ შხამიან სოკოდ მიიჩნევს. ფართოდაა გავრცელებული ევროპასა და აღმოსავლეთ აზიაში (იაპონია, კორეა, ტაივანი).^[1] იზრდება ფოთლოვან ტყეებში, გამხმარ ხეებზე, ზაფხულ-შემოდგომით.

სოკო პირველად აღწერა 1794 წელს ავსტრიელმა მიკოლოგმა და ბოტანიკოსმა ჰაინრიხ ადოლფ შრადერმა როგორც Agaricus mucidus.^[2]

სამეცნიერო სინონიმები:

Armillaria mucida (Schrad.) P.Kumm., 1871
Agaricus mucidus Schrad., 1794basionym
Collybia mucida (Schrad.) Quél., 1886
Lepiota mucida (Schrad.) J.Schröt., 1889
Mucidula mucida (Schrad.) Pat., 1887

აღწერა რედაქტირება

ზრდასრული სოკოების ქუდის დიამეტრი — 2—6 (10) სმ. ნორჩობაში ფართოკონუსური, შემდგომში ამოზნექილი. თავდაპირველად შეფერილია ზეთისხილისფერ-მონაცფრისფროდ, შემდეგ ცენტრში — მოთეთრო ან მოყვითალო-ყავისფერი. ნორჩობაში ზედაპირი თითქმის მშრალია, ასაკთან ერთად ძლიერ ლორწოვანი ხდება. გააჩნია საყელო.

ჰიმენოფორი — ფირფიტებიანი, მეჩხერი, ფეხთან შეზრდილი ან სუსტად დაღმავალი, ხშირად გადახლართული, მოთეთრო, ძნელად შესამჩნევი მოყვითალო შეფერილობით.

რბილობი — თეთრი, განსაკუთრებული სუნის გარეშე. ახასიათებს მტკნარი გემო.

ფეხის სიგრძე — 2—8 სმ, სისქეში — 0,2—0,4, ცილინდრული, ძირში გურსისებრი შესქელებით, ხშირად მოხრილი, სქელი ლორწოვანი საყელოთი.

სპორების ფხვნილი — თეთრი. სპორები — 13-18×11-16 მკმ, თითქმის სფეროსებრი. ბაზიდიუმი ოთხსპორიანი, გურზისებრი, 60-80×13-20 მკმ.

კვებითი ღირებულება რედაქტირება

როგორც წესი, ლორწოვანი მანჭკვალა საჭმელ სოკოდ ითვლება, თუმცა მეორე წყარო მას მცირედ შხამიანად მიიჩნევს. გამოყენებამდე აუცილებელია ლორწოვანი გარსის მოცილება.^[3] ზოგიერთი წყარო მას კარგ საჭმელ სოკოდ თვლის, რომელიც სპეციფიკურ მომზადებას საჭიროებს.

მსგავსი სახეობები რედაქტირება

ეკოლოგია და გავრცელება რედაქტირება

გავრცელებულია ევროპასა და აღმოსავლეთ აზიაში, კერძოდ, იაპონია, კორეასა და, ტაივანში.^[4]

საპროტროფია ან სუსტი პარაზიტი. იზრდება გამხმარ ფოთლოვან ხეებზე, უპირატესად წიფელზე ან იშვიათად დასუსტებულ ცოცხალ წიფელზე, ხშირად დიდ სიმაღლეზე.

სეზონი — ზაფხულიდან შემოდგომამდე.^[5]

გალერეა რედაქტირება

ლიტერატურა რედაქტირება

Boekhout, T. (1999). Flora Agaricina Neerlandica. Rotterdam, გვ. 177. ISBN 9-054-10493-7.

რესურსები ინტერნეტში რედაქტირება

ლორწოვანი მანჭკვალა MycoBank-ზე (ინგლისური)
ლორწოვანი მანჭკვალა Index Fungorum-ზე (ინგლისური)
E. Garnweidner. Oudemansiella mucida (Schrad. : Fr.) Höhn. 1910. Pilze am Ammersee. ციტირების თარიღი: 2016-01-20.^{[მკვდარი ბმული]}

სქოლიო რედაქტირება

↑ Discover Life Maps. ციტირების თარიღი: 2016-01-10.
↑ Henrico Adolpho Schrader: „Spicilegium florae germanicae”, Editura Christian Ritscher, Hanovra 1794, p. 116 [1]
↑ Ciupercomania
↑ Discover Life Maps. ციტირების თარიღი: 2016-01-10.
↑ ნახუცრიშვილი ივ., საქართველოს სოკოები / რედ. და თანაავტ. არჩ. ღიბრაძე, თბ.: „ბუნება პრინტი“ და საქართველოს ბუნების შენარჩუნების ცენტრი, 2006. — გვ. 111, ISBN 99940-856-1-1.

[1] Discover Life Maps. ციტირების თარიღი: 2016-01-10.

[2] Henrico Adolpho Schrader: „Spicilegium florae germanicae”, Editura Christian Ritscher, Hanovra 1794, p. 116 [1]

[3] Ciupercomania

[4] Discover Life Maps. ციტირების თარიღი: 2016-01-10.

[5] ნახუცრიშვილი ივ., საქართველოს სოკოები / რედ. და თანაავტ. არჩ. ღიბრაძე, თბ.: „ბუნება პრინტი“ და საქართველოს ბუნების შენარჩუნების ცენტრი, 2006. — გვ. 111, ISBN 99940-856-1-1.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]