იური შჩერბაკი
იური შჩერბაკი (უკრ. Юрій Миколайович Щербак, დ. 12 ოქტომბერი, 1934, კიევი) —საბჭოთა და უკრაინელი მწერალი, სცენარისტი, ეპიდემიოლოგი, პუბლიცისტი, პოლიტიკოსი, გარემოსდამცველი და დიპლომატი. ავტორია 100-მდე სამეცნიერო ნაშრომისა და ორი ათეული წიგნისა, ასევე არაერთი პიესისა და სცენარის. მედიცინის მეცნიერებათა დოქტორი. უკრაინის ეკოლოგიურ მეცნიერებათა აკადემიის (AENU) აკადემიკოსი. [1][2]
| იური შჩერბაკი | |
|---|---|
.JPG) | |
| მშობლიური სახელი | უკრ. Юрій Миколайович Щербак |
| დაბადების თარიღი |
2 ოქტომბერი 1934 (87 წლის) კიევი უკრ. სსრ სსრკ |
| მოქალაქეობა |
 უკრაინა |
| პროფესია |
მწერალი, პოეტი, მთარგმნელი, პუბლიცისტი დიპლომატი, პოლიტიკოსი, ეპიდემიოლოგი |
| ჯილდოები |
 თავისუფლების ორდენი ღირსების ორდენი უკრაინის პრეზიდენტის საპატიო ნიშანი |
| ხელმოწერა |
 |
ბიოგრაფია რედაქტირება
დაიბადა კიევში, დიდი სამამულო ომის დროს, ევაკუირებული იქნა რსფსრ-ში. მშობლიურ ქალაქში დაბრუნდა 1944 წლის მარტის დასაწყისში. 1958 წელს დაამთავრა კიევის სამედიცინო ინსტიტუტი საზოგადოებრივი ჯანდაცვის სპეციალობით. 1958 წლიდან 1987 წლამდე მუშაობდა კიევის ეპიდემიოლოგიისა და ინფექციური დაავადებების კვლევით ინსტიტუტში, იყო ლ.ვ.გრომაშევსკის სახელობის უმცროსი, შემდეგ კი — უფროსი მეცნიერ-თანამშრომელი. მონაწილეობა მიიღო უკრაინისა და უზბეკეთის ტერიტორიაზე ქოლერის მორეციდივე გამოვლინებებთან ბრძოლაში, რისთვისაც დაჯილდოვდა შრომის წითელი დროშის ორდენით. ასევე აქტიურად მონაწილეობდა სხვადასხვა ინფექციური დაავადებების წინააღმდეგ მომდინარე ღონისძიებებში. მისი საკანდიდატო (1965) და სადოქტორო (1983) დისერტაციები ეძღვნება განსაკუთრებით საშიში ინფექციური დაავადებების ეპიდემიოლოგიას.[3]
იური შჩერბაკმა ლიტერატურული მოღვაწეობა 1950-იანი წლების შუა ხანებში დაიწყო სატირული მიმოხილვებით.1966 წლიდან გახლავთ უკრაინის მწერალთა კავშირის წევრი (1987-1991 წლებში — გამგეობის მდივანი) და 1971 წლიდან უკრაინის კინემატოგრაფისტთა კავშირის წევრი.
პერესტროიკის დაწყების შემდეგ მან, როგორც პუბლიცისტმა, პოპულარობა მოიპოვა უკრაინულ და რუსულ პრესაში ჩერნობილის ტრაგედიის შესახებ სტატიებით. შემდეგ სოციალურ და პოლიტიკურ საქმიანობას ეწეოდა.იგი გახლდათ უკრაინის ეკოლოგიური ასოციაციის "მწვანე სამყარო" ერთ-ერთი დამფუძნებელი და პირველი თავმჯდომარე, რომელსაც ხელმძღვანელობდა 1991 წლამდე. უკრაინის მწვანეთა პარტიის პირველი ლიდერი.[4] სსრკ-ს დაშლისა და უკრაინის დამოუკიდებლობის შემდეგ მან საბოლოოდ მიატოვა ლიტერატურული შემოქმედება და პოლიტიკაში წავიდა. 1991 წელს შჩერბაკმა განაცხადა, რომ "ამიერიდან ის არ იქნება დაკავებული ეგრეთ წოდებულ "წითელი მწერლობით", ანუ არ დაწერს რომანებს ან მოთხრობებს" ვასიასა და ასიას, ვანიასა და ანას შესახებ ". 1998 წელს ჰარვარდის უნივერსიტეტის უკრაინული კვლევების ინსტიტუტმა ინგლისურ ენაზე გამოსცა შჩერბაკის პოლიტიკური და ჟურნალისტური წიგნი უკრაინის სტრატეგიული როლი, (The Strategic Role of Ukraine), ხოლო 2003 წელს გამოიცა მისი პუბლიცისტური წიგნი უკრაინა: გამოწვევა და არჩევანი (უკრაინის პერსპექტივები გლობალიზებულ სამყაროში).[5]
1989-1991 წლებში — სსრკ სახალხო დეპუტატი, ოპოზიციური რეგიონთაშორისი დეპუტატების ჯგუფის წევრი, სსრკ უმაღლესი საბჭოს წევრი, ბირთვული ენერგეტიკისა და ეკოლოგიის ქვეკომიტეტის თავმჯდომარე.
1991-1992 — დამოუკიდებელი უკრაინის გარემოს დაცვის პირველი მინისტრი, უკრაინის ეროვნული უშიშროების საბჭოს წევრი.
1992-1994 წლებში— უკრაინის ელჩი ისრაელში
1994-1998 წლებში— უკრაინის ელჩი აშშ-ში (1997 წლიდან — პარალელურად უკრაინის ელჩი მექსიკაში).
1998-2000 წლებში — უკრაინის პრეზიდენტის მრჩეველი.
2000-2003 წლებში — უკრაინის ელჩი კანადაში (ერთდროულად — უკრაინის წარმომადგენელი სამოქალაქო ავიაციის საერთაშორისო ორგანიზაციაში (ICAO, ოტავა).
2009 წლის დეკემბრიდან — საგარეო და უსაფრთხოების პოლიტიკის საბჭოს ერთ-ერთი დამფუძნებელი და წევრი (უკრაინის საგარეო და უსაფრთხოების პოლიტიკის საბჭო).
ფლობს პოლონურ და ინგლისურ ენებს. უკრაინის ეკონომიკურ მეცნიერებათა აკადემიის (AENU) აკადემიკოსი. დაქორწინებულია, ჰყავს ქალიშვილი და ვაჟი. მისი უფროსი ძმა, მიკოლა შჩერბაკი, ზოოლოგი და უკრაინის მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის ზოოლოგიური მუზეუმის ხელმძღვანელი, ახალგაზრდობაში გაასამართლეს ნაციონალიზმის ბრალდებით.
შეხედულებები რედაქტირება
იური შჩერბაკი ეწინააღმდეგებოდა სსრკ სახალხო დეპუტატთა მე-5 კონგრესზე მ. გორბაჩოვის თანამდებობიდან გადაყენებას. უკრაინის ნატოში შესვლის თემა, რომელიც 1990-იანი წლების ბოლოს აქტიურად განიხილებოდა დიპლომატიურ და პოლიტიკურ წრეებში, შჩერბაკი თვლიდა, რომ ეს რომანტიული მითოლოგია იყო. მისი აზრით, რუსეთი ყველანაირად ხელს შეუშლის უკრაინის განვითარებას და ნატოში გაწევრიანებას და ამის ინსტრუმენტი იქნება რუსეთის ფედერაციასა და უკრაინას შორის მეგობრობის, თანამშრომლობისა და პარტნიორობის ხელშეკრულება. ამ ხელშეკრულების მეექვსე მუხლმა შესაძლებლობა მისცა რუსეთის ფედერაციას დაებლოკა უკრაინის ალიანსში გაწევრიანების ნებისმიერი მცდელობა. ის არის რუსეთთან ურთიერთობის სტრატეგიული კონცეფციის მხარდამჭერი, რომელიც უნდა აგებულ იქნას თანაბარი თანამშრომლობის, უკრაინის ეროვნული ინტერესების თანმიმდევრული დაცვის, ასევე ნატოსთან ურთიერთობების განვითარების, შეიარაღებული ძალების რეფორმის საფუძველზე. უკრაინის ევროპული სტანდარტების გათვალისწინებით. ზოგადად, იური შჩერბაკმა დამოუკიდებელი უკრაინის შექმნა მეოცე საუკუნის მთავარ გეოპოლიტიკურ მოვლენად მიიჩნია.[6]
ლიტერატურა რედაქტირება
- В. М. Матвієнко. Щербак Юрій Миколайович // Українська дипломатична енциклопедія : у 2 т. / ред. кол.: Л. В. Губерський (голова) та ін. — К. : Знання України, 2004. — Т. 2 : М — Я. — 812 с. — ISBN 966-316-045-4. (უკრ.)
- І. С. Стрикун. Щербак Юрій Миколайович[მკვდარი ბმული] // Енциклопедія історії України : у 10 т. / редкол.: В. А. Смолій (голова) та ін. ; Інститут історії України НАН України. — К. : Наукова думка, 2013. — Т. 10 : Т — Я. — С. 681. — 784 с. : іл. — ISBN 978-966-00-1359-9.
სქოლიო რედაქტირება
- ↑ Указ президента Украины от 25 червня 2016 года № 276/2016 «Про відзначення державними нагородами України з нагоди Дня Конституції України» (უკრ.)
- ↑ Указ Президент України від 16.01.2009 № 26/2009 «Про відзначення державними нагородами України»
- ↑ Національний медичний університет імені О. О. Богомольця. Новини. Засідання вченої ради. 23 жовтня 2014 р. Архівовано 22 грудня 2015 у Wayback Machine.
- ↑ ""UKRAINE REPORT-2004"". Retrieved January 30, 2019.
- ↑ Cullen, Robert (January 27, 1992). "Report from Ukraine". The New Yorker
- ↑ Ігор Шаров. 100 сучасників: роздуми про Україну. — К.: АртЕк, 2004. ISBN 966-505-163-6 (უკრ.)