ვაკუუმი
ყოველდღიურ ცხოვრებაში ვაკუუმი არის რაიმე მოცულობა სივრცეში რომელშიც (თითქმის) არ არის მატერია, იმ მნიშვნელობით, რომ წნევა ამ არეში გაცილებით ნაკლებია ატმოსფერულ წნევაზე.[1] ტერმინი მომდინარეობს ლათინური სიტყვიდან, რომელიც ცარიელს ნიშნავს. იმ შემთხვევაშიც კი, როდესაც საქმე არ ეხება კვანტურ ვაკუუმს, კლასიკური იდეალური ვაკუუმის ცნება, რომელიც გულისხმობს რომ აირის წნევა უნდა იყოს ნულის ტოლი, მხოლოდ აბსტრაქტული ცნებაა და რეალობაში არასოდეს რეალიზდება.
ფიზიკაში ხშირად განიხილავენ იდეალიზირებულ ექსპერიმენტებსა და მოვლენებს რომლებიც ხორციელდება იდეალურ ვაკუუმში, რომელსაც უბრალოდ ვაკუუმს ან ცარიელ სივრცეს უწოდებენ. ასეთ შემთხვევაში რეალური (ლაბორატორიული) ვაკუუმის აღსანიშნავად გამოიყენება ტერმინი ნაწილობრივი ვაკუუმი. ლათინური ტერმინი in vacuo ასევე აღნიშნავს რაიმე სხეულს გარემოში, რომელიც ამ სხეულის გარეშე იდეალური ვაკუუმი იქნებოდა.
ლაბორატორიული ან ტექნიკური ვაკუუმის ხარისხი განსაზღვრავს რამდენად ახლოა გარემო იდეალურ ვაკუუმთან. ხარისხი ძირითადად განისაზღვრება ნარჩენი გაზის წნევით, რომელიც უმეტესად იზომება ტორებში, მიუხედავად იმისა, რომ ეს უკანასკნელი SI სისტემის ერთეული არ არის. რაც უფრო დაბალია წნევა, მით მეტია ვაკუუმის ხარისხი.
ძველი საბერძნეთიდან მოყოლებული ვაკუუმი ხშირად იყო ფილოსოფიური განსჯისა და დებატების თემა. თუმცა მისი რეალური (ფიზიკური) შესწავლა არ მიმდინარეობდა 17 საუკუნემდე. ევანჯელისტა ტორიჩელი იყო პირველი მეცნიერი, რომელმაც შექმნა ლაბორატორიული ვაკუუმი 1643 წელს. მისი ცდების ძირითადი მიზანი იყო ატმოსფერული წნევის შესწავლა. ტორიჩელიმ თავისი ვაკუუმი შესაქმნელად გრძელ მაღალ შუშის სინჯარაში ჩაასახა ვერცხლისწყლი, ხოლო შემდეგ გადმოაბრუნა ეს ჭირჭელი და ჩადო იგი ფართო ჭურჭელში, რომელშიც აგრეთვე ვერცხლისწყალი ესხა.[2]
ვაკუუმი გახდა ფასეული ინდუსტრიული იარაღი მე-20 საუკუნეში ვარვარების ნათურისა და ელექტრონული ლამპის გამოგონების შემდეგ.
იხილეთ აგრეთვე რედაქტირება
სქოლიო რედაქტირება
- ↑ Chambers, Austin (2004). Modern Vacuum Physics. Boca Raton: CRC Press. ISBN 0-8493-2438-6. OCLC 55000526.
- ↑ How to Make an Experimental Geissler Tube, Popular Science monthly, February 1919, Unnumbered page, Scanned by Google Books: http://books.google.com/books?id=7igDAAAAMBAJ&pg=PT3