აბუ-ისა

აბუ-ისა იცხაკ ბენ იაკობ ალ-ისპაჰანი — ებრაული მესიანური სექტის ისავიტების ფუძემდებელი და ირანში არაბთა ხალიფატის წინააღმდეგ VIII საუკუნეში წამოწყებული აჯანყების თავკაცი. აბუ-ისას ეს აჯანყება დასრულდა ქალაქ რაგის მახლობლად (თანამედროვე რეი, თეირანის სამხრეთით) მისი შენაერთების მარცხით, რომელიც მოიცავდა ათი ათას მეომარს. შესაძლოა აბუ-ისა თვითონაც დაიღუპა ამ ბრძოლაში, თუმცა ისავიტებს არ სჯეროდათ მისი სიკვდილის. აბუ-ისას მიაჩნდა, რომ მესიის მოსვლას წინ უსწრებდა ხუთი წინასწარმეტყველის მოვლინება (მათ შორის იესოს, მუჰამედისა და საკუთრივ მისი).

მან თავის მიმდევრებს დაუწესა 7 ყოველდღიური ლოცვა, თუმცა არ გაუუქმებია შმასა და ამიდას ლოცვები და ტრადიციული ებრაული დღესასწაულები. ისავიტებს ეკრძალებოდათ გაყრა და ხორცისა და ღვინის მიღება. აბუ-ისას სექტა განაგრძობდა თავის არსებობას X საუკუნის შუა წლებმდე, როდესაც იაკუბ ალ-კირკისანმა დამასკოში ნახა ოცამდე მისი მიმდევარი. მიუხედავად აბუ-ისას სწავლების მკვეთრი გადახვევისა ებრაული ორთოდოქსიიდან, რაბინისტული ავტორიტეტები ისავიტებს სრულუფლებიან იუდეველებად მიიჩნევდნენ. აბუ-ისას სწავლებამ დიდი გავლენა იქონია მის მოწაფე იუდგანზე, კარაიმული ერესის ანან ბენ დავითის დამფუძნებელზე.

ლიტერატურა რედაქტირება

Israel Friedlaender Shiitic Elements in Jewish Sectarianism Jewish Quarterly Review Oct 1910
Steven Wasserstrom Between Muslim and Jew Princeton University Press 1995